Σύγχρονα κομματικά συστήματα
Toυ Γιώργου Σιακαντάρη
Μετά το 1980 και την επικράτηση της «ενιαίας σκέψης» της Συναίνεσης της Ουάσιγκτον τα δυτικά πολιτικά συστήματα ακολουθούσαν τον δρόμο της άμβλυνσης των διαφορών και της αποδυνάμωσης και των δυο μεταπολεμικών πόλων εξουσίας. Μέχρι τότε η σοσιαλδημοκρατία και η Κεντροδεξιά ήταν οι ήλιοι των κομματικών συστημάτων. Σήμερα αυτοί οι ήλιοι είναι εμφανώς αποδυναμωμένοι, ενώ πολλοί μικροί πλανήτες κινούνται γύρω από τον κεντροδεξιό ή τον κεντροαριστερό, μικρότερο πλέον, ήλιο, από τον οποίο αυτά άλλοτε απομακρύνονται και άλλοτε πλησιάζουν. Έτσι μια κυριαρχεί ο ένας πόλος με τους μικροπλανήτες του και την άλλη ο άλλος πόλος. Από τον διπολικό μεταβήκαμε στον μονοπολικό πλουραλισμό.
Στην Ελλάδα, αν και άργησε, αυτό το φαινόμενο ήρθε με μεγάλη ορμή, όχι όμως ως μονοπολικός αλλά ως μονοκομματικός πλουραλισμός. Αφήσαμε πίσω το σύστημα της σύγκρουσης των παλαιών δυο πόλων (ΠΑΣΟΚ-ΝΔ), ξεπεράσαμε τον μικρό δικομματισμό (ΣΥΡΙΖΑ-ΝΔ) της μνημονιακής περιόδου και στη συνέχεια πήγαμε πέρα κι από το σύστημα του ένα (ΝΔ) και μισού (ΣΥΡΙΖΑ) κόμματος. Έτσι φτάσαμε στις τελευταίες εκλογές, όπου η ΝΔ του κ. Μητσοτάκη έμεινε το μοναδικό κόμμα να εκφράζει την αφήγηση της εποχής: Αυτή της ασφάλειας, της κανονικότητας και της σταθερότητας. Η «προοδευτική διακυβέρνηση» ήταν λόγω αριθμών εκτός παιγνιδιού και τα ούτε-ούτε έκφραση αμηχανίας, ελλείψει πραγματικής εναλλακτικής κυβερνητικής πρότασης. Τώρα πλέον ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ δεν συγκρούονται για το ποιος θα γίνει ήλιος, αλλά για το ποιος θα είναι ο μεγαλύτερος εκ των μικρών πλανητών. Έτσι ο ελληνικός μονοκομματικός πλουραλισμός και η συνεπαγόμενη εξ αυτού συγκέντρωση των εξουσιών (το επιτελικό κράτος) οδήγησε στην αλαζονεία της εξουσίας, αλλά και σε φαινόμενα όπως οι υποκλοπές, τα push bucks (τ’ ότι δεν υπήρξε η μικρή Μαρία, δεν σημαίνει πως δεν υπάρχουν επαναπροωθήσεις), τα Τέμπη, στην αποθέωση του μεγάλου πλούτου (νόμος για τις κληρονομιές) και της εμπορευματοποίησης των κοινωνικών αγαθών (νόμος για την Υγεία). Όλα αυτά όμως, λόγω της απουσίας εναλλακτικής πρότασης εξουσίας, όχι μόνο δεν κόστισαν στον κ. Μητσοτάκη και τη ΝΔ, αλλά και αύξησαν τη δύναμη τους. Ενώ την ίδια στιγμή το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ πανηγυρίζει που έφτασε στο 11.5% και ευελπιστεί στις εκλογές της 25ης Ιουνίου να μειώσει και άλλο τη διαφορά από τον ΣΥΡΙΖΑ. Πάντως δεν φαίνεται πως θα τον ξεπεράσει, όσο εστιάζει μόνο στον «πράσινο ήλιο». Με αυτόν μπορεί να συγκινήσει την κρατικοδίαιτη κοινωνία, όχι όμως και την παραγωγική του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα. Εξάλλου από τότε πέρασαν 42 χρόνια. Η ελληνική κοινωνία λόγω του μνημονίου έχει αλλάξει ριζικά κι όσο οι ηγεσίες του ΣΥΡΙΖΑ και του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ που ανταγωνίζονται η μια την άλλη ποιος είναι ο κληρονόμος του Ανδρέα Παπανδρέου, αρνούνται να το δουν, τα πράγματα θα είναι δύσκολα για να γίνουν ο δεύτερος πόλος εξουσίας. Για να το πετύχουν, πρέπει να «διαβάσουν» τη νέα κοινωνική διαστρωμάτωση της χώρας και τα αιτήματα της. Μάλλον χρειάζονται τη βοήθεια του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών και όχι επικοινωνιολόγων.
Γιώργος Σιακαντάρης
