Εκλογή από τη βάση; Το οχυρό έπεσε

Toυ Γιώργου Σιακαντάρη

Τελικά όπως όλα δείχνουν και το τελευταίο οχυρό αντίστασης στην εκλογή από τη βάση της ηγεσίας έπεσε. Ο ΣΥΡΙΖΑ μετά από εισήγηση του κ. Τσίπρα οδηγείται στην εκλογή ηγέτη και κεντρικής Επιτροπής απευθείας από τα μέλη του Κόμματος με καθολική ψηφοφορία, με ενιαία λίστα.

Και ο αριστερός ΣΥΡΙΖΑ λοιπόν στον δρόμο που χάραξε στα καθ’ ημάς ο Γιώργος Παπανδρέου και ακολούθησε η ΝΔ. Όλα αυτά φαντάζουν πολύ δημοκρατικά. Η άμεση δημοκρατία στην πράξη. Καιρός οι «δημοκράτες όλου του κόσμου» να πανηγυρίσουν. Πόσο όμως και είναι δημοκρατική μια τέτοια εκλογή;

Πρώτα τα αριστερά κόμματα ανακάλυψαν την εκλογή από τη βάση. Πότε; Το Γαλλικό Σοσιαλιστικό και το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα Γερμανίας την «ανακάλυψαν» όταν είδαν πως η κομματική ταύτιση μειωνόταν ανάμεσα στους ψηφοφόρους τους τη στιγμή που αυτά είχαν μετατραπεί από κόμματα ιδεών σε πολυσυλλεκτικά και από εκεί σε κόμματα καρτέλ.

Η εκλογή από τη βάση ήταν η απάντηση σε μια τριπλή αλλαγή: τη μείωση του αριθμού των κομματικών μελών, την υψηλή εκλογική κινητικότητα από το ένα κόμμα- καρτέλ στο άλλο και τη χαμηλότερη συμμετοχή στις εθνικές εκλογές. Αλλαγές που μειώνουν τον χρόνο διατήρησης στην εξουσία κάθε νέας κομματικής ηγεσίας.

Το μέσο που «εφευρέθηκε» για απάντηση στις παραπάνω αλλαγές ήταν η δήθεν δημοκρατική εκλογή από τη βάση. Η απάντηση στη «ρευστή μετανεωτερική κοινωνία» ήταν η ρευστοποίηση και της εκλογής ηγεσίας. Οι ψηφοφόροι πλέον καταργούν την έννοια του μέλους του κόμματος και την αντικαταστούν με την έννοια του θαυμαστή του νέου ηγέτη, μέχρι να παλιώσει γρήγορα ο νέος και να έρθει ο νέος νέος.

Η εκλογή από τη βάση προβάλλεται ως απάντηση στον κατά Ρόμπερτ Μίχελς «σιδηρούν νόμο της ολιγαρχίας» που θέλει η πολιτική να μετατρέπεται σε  μήτρα κυριαρχίας των εκλεγμένων επί των εκλογέων, των αντιπροσώπων επί των αντιπροσωπευόμενων. Επιτυγχάνει όμως ακριβώς το αντίθετο. Τον επιτείνει και διευρύνει.

Η εκλογή από τη βάση μετατρέπει τον φίλο του κόμματος σε καταναλωτή κομμάτων που μπορεί να επιλέγει προϊόντα απ’ όποιο καλάθι, συγγνώμη κόμμα θέλει. Γεννιέται έτσι ο ηγέτης Βοναπάρτης. Αυτή η εξέλιξη βαυκαλίζει τους ψηφοφόρους ότι γίνονται κυρίαρχοι επί των κυρίαρχων τους. Όπως έγραφε πάλι ο Μίχελς ο βοναπαρτισμός «αναγνωρίζει τόσο απόλυτα τη λαϊκή θέληληση ώστε της παρέχει το δικαίωμα της αυτοχειρίας».

Έτσι ο Αντώνης Σαμαράς νίκησε την Ντόρα Μπακογιάννη. Και δεν θέλω να φανταστώ τι θα συνέβαινε με την εκλογή από τη βάση στην περίπτωση Σημίτη- Τσοχατζόπουλου. Η εκλογή από τη βάση επιτείνει αυτό που με σύγχρονους πολιτικούς όρους ονομάζεται «προεδροποίηση της πολιτικής».

Μια ασφαλιστική δικλείδα που εφαρμόζουν SPD  και Γαλλικό Σοσιαλιστικό Κόμμα είναι η εκλογή μόνο από τα μέλη. Έξη μήνες πριν τις εκλογές κλείνει η λίστα μελών που έχουν δικαίωμα ψήφου. Όσοι γραφούν μετά δεν έχουν δικαίωμα ψήφου. Στα καθ’ ημάς όμως ο καθένας μπορεί να ψηφίσει σε όποιο κόμμα θέλει ή και σ’ όλα.

Στον ΣΥΡΙΖΑ τα πράγματα φαίνεται να είναι χειρότερα απ’ ότι στο ΠΑΣΟΚ και τη ΝΔ. Ακόμη και η ΚΕ θα εκλέγεται απευθείας. Γεγονός που θα την κάνει απόλυτο φερέφωνο του ηγέτη που θα έρχεται κάθε φορά «καβάλα στο κύμα».

Έτσι όμως δεν εκλέγεται ηγέτης αλλά πρόσωπο. Αυτή η προσωποκρατία μετατρέπει τον «κομματικό υποστηρικτή» σε θαυμαστή. Θαυμαστής που εύκολα αλλάζει τόσο πρόσωπο όσο και κόμμα θαυμασμού.

Και να που ο περίφημος εκδημοκρατισμός ακυρώνει τους απαραίτητους διαμεσολαβητικούς θεσμούς ανάμεσα στην ηγεσία και τη «βάση». Έτσι η δημοψηφισματική δημοκρατία ακυρώνει την αντιπροσωπευτική.

Γιώργος Σιακαντάρης