Η Μηδεία, ο Ζόλα και η «δίκαιη κοινωνία»

Tου Γιώργου Σιακαντάρη

Η κακοκαιρία «Μήδεια» θα περάσει. Αυτό που δεν περνάει είναι η άγνοια για το ποια ήταν η Μήδεια και άλλα μεγάλα ονόματα της παγκόσμιας συσσωρευμένης γνώσης.

Δυο παίκτες τηλεπαιγνιδιών όταν τους ζητήθηκε  να  διαβάσουν τα ονόματα  της Μήδειας και του Ζολά, γραμμένα με κεφαλαία, τα πρόφεραν Μηδεία και Ζόλα. Σωστό, αφού σημασία έχει να λύσεις τον «γρίφο» κι όχι πως  αυτός προφέρεται.

Το ότι η μυθική Μήδεια και ο μεγάλος Ζολά κατακρεουργήθηκαν λίγη σημασία έχει. Ούτε έχει σημασία που φοιτήτρια Διεθνών Σχέσεων ερωτώμενη να αναφέρει χώρες της Βαλτικής, ξεκινά με τις χώρες της Ιβηρικής, συνεχίζει με όλη την Κεντρική Ευρώπη για να καταλήξει στα Βαλκάνια.

Ή όπως εκείνη η νεαρή (μακάρι να  μην ήταν φοιτήτρια φιλολογίας) που ως βιβλίο του Ντοστογιέφσκι που ο τίτλος του μοιάζει με το «βλάκας», ανέφερε στο αυτί της παρουσιάστριας την πλέον χρησιμοποιούμενη ελληνική λέξη με ίδια κατάληξη.

Υπερσυντηρητικοί μεγάλο- καθηγητές και διάφορα πληκτρολόγια υποστηρίζουν πως γι’ αυτό το χάλι φταίνε αυτοί που πέρασαν έστω και σ’ ένα μάθημα αυτές τις φοιτήτριες, οι υπουργοί παιδείας, η απουσία αστυνομίας στα εκπαιδευτικά ιδρύματα, οι «αιώνιοι φοιτητές», οι «μπαχαλάκηδες», η παιδεία γενικά. Και αυτό είναι όλο.

Όχι ότι δεν φταίει η παιδεία, αλλά και η καλύτερη παιδεία σ’ ένα  πλαίσιο πολιτισμικών και κοινωνικών ανισοτήτων είναι  ανήμπορη. Η όλη συζήτηση για την παιδεία επικεντρώνεται στο πως εισάγεται κανείς στα πανεπιστήμια, όχι στο τι μαθαίνει σ’ όλη την εκπαιδευτική του διαδρομή και κυρίως στο τι πρότυπα παράγει η ίδια η κοινωνία.

Το πρόβλημα αφορά τις αξίες που μεταδίδουν στους νέους ανθρώπους οι κυβερνήσεις, οι πολιτικοί, τα κόμματα, τα συνδικάτα, η δικαιοσύνη, η εκκλησία, η οικογένεια.

Ενώ και κοινωνίες των πολιτών που δεν αγοράζουν ποτέ τους εφημερίδα, διαβάζουν στο facebook τίτλους θεωρώντας ότι διαβάζουν άρθρα, αναρτούν «κουτσομπολιά» και βαυκαλίζονται ότι αρθρογραφούν, απαξιώνουν συγγραφείς και πιστεύουν ότι γράφουν βιβλιοκρισίες, δεν είναι σε θέση να εμπνεύσουν στους νέους την αγάπη προς το βιβλίο και την αίσθηση της δημόσιας αιδούς λόγω της άγνοιας τους.

Συνάμα τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δίνοντας βήμα στη βαθιά άγνοια και στο μίσος βαθαίνουν το πρόβλημα. Τα τηλεπαιχνίδια απλώς δείχνουν πόσο «γυμνός είναι ο βασιλιάς».

Σε συνθήκες που όπως δείχνουν οι Τάσος Γιαννίτσης και Σταύρος Ζωγραφάκης στο βιβλίο τους «Ανισότητες, φτώχεια, κοινωνικές ανατροπές στα χρόνια της κρίσης» (Πόλις, 2016) δημιουργείται αίσθηση απουσίας μιας «δίκαιης κοινωνίας», εκεί δεν υπάρχουν και προϋποθέσεις οι νέοι άνθρωποι να συγκινούνται από το «Στομάχι του Παρισιού» του Ζολά, από τη «Μήδεια» του Ευριπίδη και από τον «Ηλίθιο» του Ντοστογιέφσκι. Κοινωνίες που είναι άδικες και άνισες, δεν σώζονται από καμία εκπαιδευτική διαδικασία.

Η Φιλανδία  δίνει την αίσθηση «δίκαιης  κοινωνίας», γι’ αυτό και έχει καλή παιδεία. Για καλύτερη παιδεία αναζητείται πιο «δίκαιη κοινωνία» και μια άλλη σοσιαλδημοκρατία μετά τη σοσιαλδημοκρατία.

Γιώργος Σιακαντάρης