Για την περιοδεία Κασσελάκη σε διάφορα νησιά

Tου

Σίμου Ανδρονίδη

Την εβδομάδα 20 και 27 Απριλίου, ο πρόεδρος του Συνασπισμού της Ριζοσπαστικής Αριστεράς, Στέφανος Κασσελάκης, πραγματοποίησε περιοδεία σε νησιά των Κυκλάδων, του Βορείου Αιγαίου και των Δωδεκανήσων. Αυτή η εβδομάδα αποκλήθηκε από τον ίδιο και μέλη του ΣΥΡΙΖΑ ως ‘ναυτική εβδομάδα’ και δεν αποκλίνει από το πλαίσιο της αδιαμεσολάβητης επαφής του με τους πολίτες. Και τι σημαίνει κάτι τέτοιο;

Σημαίνει πως έσπευσε να επισκεφθεί μία σειρά μικρών και μεγαλύτερων νησιών προκειμένου να αποκτήσει ο ίδιος εικόνα του τι συμβαίνει εκεί και του ποια είναι τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι κάτοικοι των νησιών αυτών. Και πως συμβαίνει κάτι τέτοιο; Δια της άμεσης επαφής και της συνομιλίας με κατοίκους και με εκπροσώπους φορέων.[1]

Σε αυτό το πλαίσιο, δύναται να αναφέρουμε πως ο αρχηγός του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης, κινήθηκε στα γνωστά καταγγελτικά μοτίβα, σκιαγραφώντας με ‘μελανά χρώματα’ την κατάσταση που επικρατεί στα νησιά (από την νησιωτική Ελλάδα θέλει να ‘σαλπίσει την αντεπίθεση’ του) και όχι μόνο, σε ένα σημείο όπου αυτή η καταγγελτική ρητορική συνυπήρξε με ενέργειες όπως ήσαν οι πολλές selfie φωτογραφίες που βγήκε μαζί με κατοίκους των νησιών που επισκέφθηκε.

Η δημοσιογράφος της εφημερίδας ‘Πρώτο Θέμα’ Γεωργία Σαδανά αναφέρεται επισταμένως στην ‘Κασσελομάνια’[2] που ‘κατέλαβε’ κατοίκους των νησιών, ειδικά άτομα νεότερων ηλικιών που έσπευσαν να φωτογραφηθούν μαζί του, εκλαμβάνοντας ως ‘ροκ σταρ’ ή αλλιώς, ως τον πολιτικό εκείνο που ‘μπορεί, λόγω ηλικίας, να τους καταλάβει καλύτερα’.

Όπως γράφει χαρακτηριστικά σε άρθρο της στην εφημερίδα η Γεωργία Σαδανά, «ο Στέφανος Κασσελάκης υπήρξε η αιτία να σχηματιστούν ουρές για… σέλφις μαζί του από την νεολαία, αυξάνοντας τις προσδοκίες της Κουμουνδούρου για ένα «θετικό κίνημα» στις Ευρωεκλογές».[3]

Σε αυτό το σημείο όμως, οφείλουμε να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί. Καθότι, το γεγονός πως πολλοί νέοι φωτογραφήθηκαν με τον πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ, δεν σημαίνει πως θα διαμορφώσουν και εκλογική συμπεριφορά υπέρ του ΣΥΡΙΖΑ στις ευρωπαϊκές εκλογές που θα πραγματοποιηθούν στις 9 Ιουνίου. Και αυτό ισχύει ακόμη και αν υποθέσουμε εύλογα πως η πλειοψηφία όλων όσοι έσπευσαν να φωτογραφηθούν μαζί του, τον συμπαθούν και για την ακρίβεια, τον συμπαθούν πολύ.[4]

Η συμπάθεια ή αλλιώς, η έκφραση συμπάθειας προς ένα πολιτικό πρόσωπο, δεν καλλιεργεί αυτομάτως το έδαφος για την υπερψήφιση στην κάλπη του κόμματος στο οποί ανήκει ένα πολιτικό πρόσωπο.

Και το παράδειγμα του Γενικού Γραμματέα του Κομμουνιστικού Κόμματος Δημήτρη Κουτσούμπα λειτουργεί απολύτως διαφωτιστικά ως προς αυτό. Σε πολλές δημοσκοπήσεις του τελευταίου χρονικού διαστήματος ο Γενικός Γραμματέας του ΚΚΕ φιγουράρει πολύ ψηλά στη λίστα δημοφιλίας, ξεπερνώντας τις περισσότερες φορές, τόσο τον Στέφανο Κασσελάκη όσο και τον πρόεδρο του Πανελληνίου Σοσιαλιστικού Κινήματος-Κίνημα Αλλαγής, Νίκο Ανδρουλάκη.

Η υψηλή δημοφιλία που απολαμβάνει ο Δημήτρης Κουτσούμπας οφείλεται και στο γεγονός πως ουκ ολίγοι πολίτες, ανεξαρτήτως κομματικής επιλογής και πολιτικών πεποιθήσεων, τον συμπαθούν πολύ, πολύ περισσότερο από άλλους πολιτικούς αρχηγούς. Όμως, η υψηλή του δημοφιλία, φαινόμενο που παρατηρείται πριν ακόμη από την διεξαγωγή των διπλών βουλευτικών εκλογών του 2023 (Μάϊος & Ιούνιος), δεν αποτέλεσε παράγοντα που ώθησε τους συμπαθούντες, ή τουλάχιστον αρκετούς εξ αυτών, να ψηφίσουν το ΚΚΕ στις βουλευτικές εκλογές.  Εάν όντως συνέβαινε αυτό, τότε θα ήσαν πολύ πιθανό το ΚΚΕ να υπερβεί το 10% στις βουλευτικές εκλογές του Μαϊου και του Ιουνίου.

Πέραν αυτού, θα ισχυρισθούμε πως δεν είναι καθόλου σύνηθες στην εγχώρια Μεταπολιτευτική πολιτική παράδοση, να δημιουργείται ένα κατά βάση ‘εκλογικό’ κίνημα (βλέπε την ανάλυση των Mac Adam & Tarrow),[5] το οποίο να δραστηριοποιείται και μάλιστα με τρόπο έντονο για λογαριασμό ενός πολιτικού κόμματος.

Κάτι τέτοιο δεν συνέβη ούτε την περίοδο προ των πρώτων βουλευτικών εκλογών του 2012, όταν ο ΣΥΡΙΖΑ που διατηρούσε εκλεκτικές συγγένειες με διάφορα κοινωνικά κινήματα, άρχισε να αποκτά ιδιαίτερη κοινωνική και πολιτική δυναμική.

Το γεγονός αυτό δεν συνέβαλλε στη διαμόρφωση ενός ‘εκλογικού’ κινήματος τα μέλη του οποίου να δρουν υπέρ του εθνικολαϊκιστικού και ριζοσπαστικού Αριστερού κόμματος, συμμετέχοντας και στην προεκλογική του καμπάνια. Οπότε, η περιοδεία Κασσελάκη σε νησιά των Κυκλάδων, τω Δωδεκανήσων και του Βορείου Αιγαίου, οφείλει να τοποθετηθεί στις πραγματικές της διαστάσει. Και τι σημαίνει κάτι τέτοιο;

Σημαίνει πως είχε οιονεί προεκλογικά χαρακτηριστικά και επ’ ουδενί δεν αντιμετωπίστηκε και από νησιώτες, ως έναυσμα για την δημιουργία ενός κινήματος και δη ενός ‘θετικού κινήματος’ (δυσκολευόμαστε πολύ να αντιληφθούμε το τι σημαίνει ο όρος ‘θετικό κίνημα’).[6]

[1] Δεν έχει δοθεί ιδιαίτερη έμφαση θεωρητικά, στον τρόπο με τον οποίο ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία προσπάθησε να ανανοηματοδοτήσει τις έννοιες ‘πατρίδα’, ‘θρησκεία’ και ‘οικογένεια’. Εν είδει υποθέσεως εργασίας, θα υποστηρίξουμε πως για τον ίδιο ‘θρησκεία’ σημαίνει ‘ανοιχτό πνεύμα’ και ‘ικανότητα άμεσης ανταπόκρισης και προσαρμογής στις σύγχρονες εξελίξεις’.

Επίσης,  ‘οικογένεια’  σημαίνει ‘συμπερίληψη’, εκεί όπου σε πρώτο πλάνο τίθενται και οι ‘οικογένειες ομοφυλόφιλων’ και όχι μόνο οι παραδοσιακές οικογένειες μεταξύ ατόμων διαφορετικού φύλου.

Και, η ‘πατρίδα’ προσλαμβάνεται  ως η ‘κοινή στέγη’ κάτω από την οποία οφείλουν να ζουν μονιασμένοι άτομα διαφορετικών πεποιθήσεων, βιωμάτων και σεξουαλικών επιλογών.’ Καθιστά αυτή η ιδιαίτερη ανανοηματοδότηση τον πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ υπέρμαχο ενός «πολιτικού-πολιτισμικού φιλελευθερισμού», για να παραπέμψουμε στην ανάλυση του Νίκου Νικολαΐδη;

Όχι, είναι η απάντηση μας, εάν λάβουμε υπόψιν πως αφενός μεν δεν αυτο-προσδιορίζεται ως ‘φιλελεύθερος,’ και, αφετέρου δε, δεν κάνει καθόλου χρήση της συγκεκριμένης έννοιας. Βλέπε σχετικά, Νικολαϊδης, Νικόλαος., ‘ Η Χριστιανική Δεξιά και το Ρεπουμπλικανικό κόμμα,’ Διδακτορική Διατριβή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, 2018, Διαθέσιμη στο: Η Χριστιανική Δεξιά και το Ρεπουμπλικανικό κόμμα (didaktorika.gr) Σε αυτή την περιοδεία του, αναδύθηκε στην επιφάνεια (πέραν της άγνοιας του για τα προφανή)  με τον γνωστό Κασσελακικό, λαϊκιστικό  τρόπο, ο διαχωρισμός στον οποίο προβαίνει ώστε να ‘αποδείξει’ την ‘υπεροχή’ έναντι του πρωθυπουργού: ‘Εγώ είμαι παρών. Και μάλιστα, ταξιδεύω παντού.

Ο πρωθυπουργός είναι μονίμως απών, αποκομμένος από την κοινωνία και τα προβλήματα της, απομονωμένος με τους ‘αυλικούς’ του εντός του Μεγάρου Μαξίμου’.

[2] Εμβαθύνοντας περισσότερο στην ανάλυση μας, θα επισημάνουμε πως η πρόσφατη ιστορία που διηγήθηκε ο Στέφανος Κασσελάκης από την βάπτιση του, αποσκοπεί στο να καταδείξει προς όλους, ακόμη και προς τα μέλη και τους ψηφοφόρους του κόμματος του, πως καθίσταται και ο ίδιος μέλος μίας «κοινής» πολιτισμικής και θρησκευτικής κουλτούρας, σύμφωνα με τη διατύπωση του Dreisbach:  ‘Κοιτάξτε, έχω βαπτιστεί και εγώ όπως και εσείς άλλωστε. Άρα, είμαι ένας ‘φυσιολογικός’ Έλληνας και Χριστιανός ορθόδοξος’.

Εάν δε επιχειρήσουμε μία διαφορετική ανάλυση, θα τονίσουμε πως μέσω αυτής της ιστορίας ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ επιθυμεί να δείξει πως έχει ήδη εκκινήσει η διαδικασία ‘απο-Αμερικανοποίησης’ του, πράγμα σημαντικό για τον ίδιο καθότι ουκ ολίγα μέλη και ψηφοφόροι του ΣΥΡΙΖΑ ομνύουν στον αντι-Αμερικανισμό, και, από την άλλη, η εμβάπτιση του στα νάματα της ‘ελληνικότητας’.

Η προσέγγιση εκείνη που δίνει έμφαση στα εκλογικά οφέλη που επιδιώκει να έχει ο Στέφανος Κασσελάκης από μία τέτοια κίνηση είναι ‘στενή’ και απλοϊκή, καθότι, δεν μας βοηθά να αντιληφθούμε πως σε αυτή την περίπτωση έχουμε να κάνουμε με μία εξελισσόμενη προσπάθεια κατασκευής ενός νέου πολιτικού-πολιτισμικού προφίλ. Ο αρχηγός κόμματος ‘οφείλει’ να συμπεριφέρεται ως ‘αρχηγός κόμματος’ και να δείχνει διαρκώς το τι τον ‘συνδέει’ τόσο με τους υποστηρικτές του δικού του κόμματος όσο και ευρύτερα με τους Έλληνες πολίτες.  Βλέπε σχετικά, Dreisbach, Daniel., ‘The Bible in the Political Rhetoric of the American Founding,’ Politics and Religion, 4, 2011, σελ. 401-427.

[3] Βλέπε σχετικά, Σαδανά, Γεωργία, ‘Χτίζουν «κινήματα» στον ΣΥΡΙΖΑ: Με την νεολαία ο Κασσελάκης, με την «συνεργασία» η Κεντροαριστερά,’ Διαδικτυακή έκδοση Εφημερίδας ‘Πρώτο Θέμα,’ 28/04/2024, Χτίζουν «κινήματα» στον ΣΥΡΙΖΑ: Με την νεολαία ο Κασσελάκης, με την «συνεργασία» η Κεντροαριστερά (protothema.gr) Στρεφόμενοι στην ανάλυση του Νίκου Νικολαΐδη και των συγγραφέων των ‘Federalists Papers,’ θα πούμε πως ο Στέφανος Κασσελάκης θεωρεί πως η Εκκλησία ως ‘ομάδα συμφερόντων’ η οποία διεκδικεί να έχει λόγο και ρόλο στις πολιτικές εξελίξεις.

Από αυτή την στρεβλή αντίληψη πηγάζει και η θέση του περί διαχωρισμού Κράτους και Εκκλησίας. Κατά τον ίδιο, μόνο μία τέτοια εξέλιξη μπορεί να διασφαλίσει πως η Εκκλησία θα αφιερωθεί στην εκπλήρωση των πνευματικών και φιλανθρωπικών της καθηκόντων.

Βλέπε σχετικά, Madison, James., Hamilton, Alexander., & Jay, John., ‘The Federalist Papers,’ Oxford University Press, 2008. Και, Νικολαϊδης, Νικόλαος., ‘ Η Χριστιανική Δεξιά και το Ρεπουμπλικανικό κόμμα…ό.π., σελ. 37.

[4] Η συχνή χρήση των όρων ‘κίνημα’, ‘κοινωνικό κίνημα, ‘κίνημα από τα κάτω,’ φανερώνει τον φόβο του αρχηγού του ΣΥΡΙΖΑ καθώς και μελών και βουλευτών του. Και τι εννοούμε λέγοντας κάτι τέτοιο; Εννοούμε πως φοβούνται να μην «ξεπεραστούν» «από άλλες πολιτικές ομάδες και οργανώσεις  και χάσουν έτσι τον «πρωτοποριακό τους ρόλο»,  ως εκφραστές της αντίθεσης απέναντι στο «σύστημα», κατά την παλαιά μεν, κατατοπιστική δε, ανάλυση του καθηγητή Πολιτικής Επιστήμης στο πανεπιστήμιο Μακεδονίας, Νίκο Μαραντζίδη.

Και παραμένει άγνωστο το πως ο ΣΥΡΙΖΑ θα καταφέρει να συγκροτήσει όχι ένα, αλλά πολλά κινήματα στα νησιά του Αιγαίου. Βλέπε σχετικά, Μαραντζίδης, Νίκος., ‘Νικολαϊδης, Νικόλαος., ‘ Η Χριστιανική Δεξιά και το Ρεπουμπλικανικό κόμμα,’ Ελληνική Επιθεώρηση Πολιτικής Επιστήμης, 8, 1, 1996, σελ. 103, Διαθέσιμο στο: 15241-409-36596-1-10-20171201.pdf Αν μη τι άλλο, η διάσπαση του ‘Κασσελακικού’  ΣΥΡΙΖΑ που συνοδεύθηκε από αποχωρήσεις στελεχών ‘πρώτης γραμμής,’ στερεί από αυτό το κόμμα στελέχη που και είχαν στενούς δεσμούς με κοινωνικά κινήματα και συλλογικότητες, και γνώριζαν πολύ καλά το ποια ήσαν τα αιτήματα που κάθε φορά έθεταν. Ο ανταγωνισμός με την ‘Νέα Αριστερά’ για την διεκδίκηση της κινηματικής υποστήριξης προς ώρας κλείνει υπέρ της δεύτερης.

[5] Βλέπε σχετικά, Mac Adam, Doug., & Tarrow, Sidney., ‘Social Movements and Elections: Toward a Broader Understanding of the Political Context of Contention, in The Future of Social Movement Research: Dynamics, Mechanisms, and Processes,’ Minneapolis, University of Minnesota Press, 2013.

[6] Αν μη τι άλλο, ο διαχωρισμός μεταξύ ‘θετικών’ και ‘αρνητικών’ κινημάτων δεν είναι κάτι που συνηθίζεται στη βιβλιογραφία περί κοινωνικών κινημάτων και συλλογικής-κινηματικής δράσης.,

Σίμος Ανδρονίδης