Για την βίαιη επίθεση εναντίον της Αγγελικής Δεληκάρη

Toυ  Σίμου  Ανδρονίδη

Στις 21 Απριλίου του 2024, ημέρα που συμπληρώθηκαν 57 χρόνια από την πραγματοποίηση του στρατιωτικού πραξικοπήματος (21 Απριλίου 1967), η βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας στην περιφερειακή ενότητα Καβάλας Αγγελική Δεληκάρη, δέχθηκε επίθεση μέσα σε εκκλησία από υποψήφια βουλευτή με το κόμμα ‘ΝΙΚΗ’ του Δημήτρη Νατσιού.

Σε αυτό το πλαίσιο, δύναται να αναφέρουμε πως επρόκειτο περί μία ρητά καταδικαστέας πράξης βίας και δη σωματικής βίας[1] εναντίον της βουλευτού της Νέας Δημοκρατίας, η οποία απλά παρίστατο στη θεία λειτουργία της Κυριακής, ασκώντας με ευλάβεια τα θρησκευτικά της καθήκοντα, ευρισκόμενη στην εκλογική της περιφέρεια από το Σάββατο.

Η πολιτική φιλόσοφος Χάνα Άρεντ έχει υποστηρίξει με πάθος και με παρρησία, πως η «βία είναι βουβή: αρχίζει εκεί όπου σταματάει ο λόγος».[2]

Κατά πόσον όμως αυτή η ορθή διαπίστωση μπορεί να αποτελέσει την βάση ώστε να επιχειρήσουμε να ερμηνεύσουμε την βίαιη επίθεση που δέχθηκε η Αγγελική Δεληκάρη;

Κινούμενοι θεωρητικά, εκκινούμε από διαφορετική αφετηρία, τονίζοντας πως η βία που ασκήθηκε η βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας δεν ήσαν ‘βουβή,’ κατά την Χάνα Άρεντ, αλλά, η φυσική ‘συνέχεια’ της λεκτικής επίθεσης που προηγήθηκε της άσκησης βίας.

Η φυσική ‘συνέχεια’ της «συγκρουσιακής λογικής»[3] όλου του προηγούμενου χρονικού διαστήματος, για να παραπέμψουμε στην ανάλυση του Πέτρου Παπασαραντόπουλου και επίσης, της λαϊκιστικής ρητορικής μίσους που χρησιμοποίησαν στελέχη και βουλευτές πολιτικών κομμάτων εναντίον του πρωθυπουργού και βουλευτών της Νέας Δημοκρατίας.

Η περί μνησικακίας προσέγγιση[4] του ιστορικού Μαρκ Ανζενό, μας προσφέρει την ευκαιρία να εμβαθύνουμε ακόμη περισσότερο στα της βίαιης επίθεσης που δέχθηκε  η βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας μέσα σε εκκλησία, σε χώρο ιερό όπου δεν βρίσκει (ή δεν πρέπει να βρίσκει)[5] χώρο η σωματική-λεκτική βία και κακοποίηση.

Κατ’ αυτόν τον τρόπο, η γυναίκα που επιτίθεται (η ‘δράστις’), συντείνει στην «απάρνηση του πραγματικού»,[6] κατά τον Ανδρέα Πανταζόπουλο (‘απλά δεν υπάρχεις, και το χαστούκι που σου ρίχνω απλά επιβεβαιώνει αυτό που ξέρουν όλοι εκτός από εσένα’), στην ανάδυση στην επιφάνεια του ‘φανατισμού’ (ας θυμηθούμε την βία που ασκήθηκε κατά πολιτικών προσώπων την περίοδο της βαθιάς κοινωνικής και πολιτικής κρίσης), αφήνοντας ανοιχτό το παράθυρο (και αυτό είναι πολύ κρίσιμο σημείο) στην επιπλέον κλιμάκωση: ‘Κανονικά, δεν θέλεις μόνο χαστούκι. Και εσύ και οι όμοιοι σου που υπονομεύετε τα ιερά και τα όσια της θρησκείας και της ελληνικής οικογένειας…’ Για αυτό το πρόσωπο, το ‘Κακό’ αντιμετωπίζεται μόνο με την άσκηση βίας.

Πως θα αντιδράσει ο επικεφαλής της ‘ΝΙΚΗΣ’ Δημήτρης Νατσιός σε αυτή την προκλητική βίαιη επίθεση εναντίον ενός μέλους της Βουλής των Ελλήνων;[7]

Αυτό που μπορούμε να ισχυρισθούμε είναι πως μία τέτοιου τύπου βίαιη επίθεση μπορεί να καλλιεργήσει το έδαφος για την προσέλκυση στο συγκεκριμένο κόμμα εν όψει των ευρωεκλογών της 9^ης Ιουνίου, ψηφοφόρων που τους ελκύει η χρήση βίας εναντίον πολιτικών προσώπων.

Ψηφοφόρων που   ανήκουν στην κατηγορία των ‘αυταρχικών προσωπικοτήτων’. Ψηφοφόρων που δεν είναι ‘αυταρχικές προσωπικότητες’ και  ενστερνίζονται την αντίληψη πως τα ‘λαμόγια μόνο την βία καταλαβαίνουν’. Με αυτό το σκεπτικό αρκετοί πολίτες έσπευσαν εν καιρώ κρίσης να συμπαραταχθούν με την Χρυσή Αυγή.

Και κάποιοι και με τον ΣΥΡΙΖΑ, εκλαμβάνοντας τον ως κόμμα που ‘σκέφτεται και λειτουργεί όπως αυτοί’. Διακρίνει δηλαδή μεταξύ ‘κακής’ και ‘καλής βίας’. Γιατί, τι είναι ένα δυνατό χαστούκι μπροστά στην ‘ακραία βία των μνημονίων’;

[1] Τυπολογικά, θα μπορούσαμε να εντάξουμε την συγκεκριμένη βίαιη επίθεση (η Αγγελική Δεληκάρη έκανε λόγο για το ό,τι η υποψήφια βουλευτής της ‘ΝΙΚΗΣ’ την χαστούκισε «με όλη της την δύναμη»), στην κατηγορία της πολιτικής βίας, από την στιγμή όπου πρώτον, το πρόσωπο που δέχθηκε την επίθεση είναι πολιτικό πρόσωπο (εν ενεργεία βουλευτής του κυβερνώντος κόμματος), δεύτερον, το πρόσωπο που επιτέθηκε στη βουλευτή εναντιώνεται σφόδρα εναντίον της υπερψήφισης και της εφαρμογής του νομοσχεδίου για τον γάμο μεταξύ ατόμων του ιδίου φύλου, στο εγκάρσιο σημείο όπου η ‘ΝΙΚΗ’ ανήκει σε εκείνη την κατηγορία πολιτικών-κοινοβουλευτικών κομμάτων που αντιτάχθηκαν και αντιτάσσονται στο συγκεκριμένο νομοσχέδιο, προσλαμβάνοντας το ως ταυτοτικό-αξιακό ζήτημα για αυτές.

Ανοίγοντας μία μικρή παρένθεση, θα επισημάνουμε, θεωρητικώ τω τρόπω πως το κόμμα της ‘ΝΙΚΗΣ’ αντιπαρατέθηκε αποκλειστικά με την κυβέρνηση και όχι με κόμματα της Αριστεράς-Κεντροαριστεράς και κυρίως με τον Συνασπισμό της Ριζοσπαστικής Αριστεράς και με το Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα-Κίνημα Αλλαγής. Λαμβάνοντας υπόψιν αυτή την διαπίστωση, θα πούμε πως στις πρακτικές και στην πολιτική ρητορική τέτοιου τύπου εθνικολαϊκιστικών πολιτικών κομμάτων, ο παραδοσιακός αντι-κομμουνισμός που επί χρόνια τα διακατείχε, έχει αντικατασταθεί από μία ρητορική κατά της ‘μολυσματικής woke κουλτούρας την οποία προωθεί η Νέα Τάξη Πραγμάτων.’

Από μία ρητορική κατά του ‘επάρατου gay δικαιωματισμού.’ Και, τρίτον, η γυναίκα που επιτέθηκε στην Αγγελική Δεληκάρη, έχει αποκτήσει μία «πολιτικοποιημένη κοινωνική ταυτότητα» (politicized social identity), κατά την ανάλυση των Τριαντάφυλλου Καρατράντου & Παναγή Παναγιωτόπουλου. Αυτή η ταυτότητα «ενσωματώνει τα επιμέρους παράπονα και προωθεί τις διαδηλώσεις ως μέσο έκφρασης του πολιτικού παραπόνου».

Σε αυτή την περίπτωση, η «πολιτικοποιημένη κοινωνική της ταυτότητα» έχει ήδη «ενσωματώσει τα επιμέρους παράπονα» για την ψήφιση και εφαρμογή του νομοσχεδίου (το σημείο τομής που ωθεί στη χρήση βίας είναι η αίσθηση οργής που προκύπτει από gay ζευγάρια που παντρεύονται, φιλιούνται και κρατιούνται από το χέρι), προωθώντας την βία ως «μέσο έκφρασης του πολιτικού παραπόνου»: ‘Πάρ’ τα μωρή. Το χρειαζόσουν το γερό χαστούκι επειδή με την ψήφο σου νομιμοποίησες την ανωμαλία. Το μη-φυσιολογικό’.

Βλέπε σχετικά, Καρατράντος, Τριαντάφυλλος., & Παναγιωτόπουλος, Παναγής., ‘ΜΕΤΑ ΤΗ ΒΙΑ ΤΩΝ ΠΟΛΛΩΝ: ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΒΙΑ ΣΤΗΝ ΥΣΤΕΡΗ ΜΕΤΑΠΟΛΙΤΕΥΣΗ ΚΑΙ ΕΙ∆ΙΚΟΤΕΡΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟ∆Ο 2015-2019,’ στο: Βαρουξή, Χριστίνα., Κακεπάκη, Μανίνα., Σαρρής, Νίκος., Τραμουντάνης, Άγγελος., & Τσέκερης, Χαράλαμπος., (επιμ.), ‘Το Πολιτικό Πορτραίτο της Ελλάδας ΙΙ,’ Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών, 2021, σελ. 136, Διαθέσιμη στο: to-politiko-portraito-tis-elladas-tis-elladas-ii-diakiveumata-kai-proklisis (ekke.gr)

[2] Αναφέρεται στο: Παπασαραντόπουλος, Πέτρος., ‘Εξτρεμισμός και πολιτική  βία στην Ελλάδα. Το Big Bang της Χρυσής Αυγής,’ Πρόλογος: Πανταζόπουλος, Ανδρέας, Εκδόσεις Επίκεντρο, Θεσσαλονίκη, 2014.

Με αφορμή την συμπλήρωση 57 ετών από την εκδήλωση του πραξικοπήματος των συνταγματαρχών, βλέπε το αφιέρωμα της εφημερίδας ‘Τα Νέα Σαββατοκύριακο’ (φύλλο 20^ης-21^ης Απριλίου), το οποίο περιλαμβάνει άρθρα των Γιάννη Βούλγαρη και Δημήτρη Ψυχογιού και συνέντευξη του βασανισθέντος στο κτίριο της ΕΑΤ-ΕΣΑ, Δημήτρη Σερεμέτη.

Η προσέγγιση του και αρθρογράφου των ‘Νέων’ Δημήτρη Ψυχογιού διαφοροποιείται αισθητά από το αντίστοιχο άρθρο του Γιάννη Βούλγαρη, που εν προκειμένω έχει επιχειρήσει μία ψύχραιμη, τεκμηριωμένη και πρωτίστως επιστημονική προσέγγιση του πραξικοπήματος και των παράλληλων προεκτάσεων του, θέτοντας στο επίκεντρο της ανάλυσης του τα διδάγματα που μπορούμε να αντλήσουμε από εκείνη την περίοδο, ευρισκόμενοι μέσα σε μία ρευστή συγκυρία όπου διάφοροι ηγέτες αυταρχικών καθεστώτων, λαϊκιστές ένθεν και ένθεν του πολιτικού φάσματος, επιτίθενται κατά της Δυτικής, φιλελεύθερης δημοκρατίας.

Το δε άρθρο του Δημήτρη Ψυχογιού διαφέρει όπως σημειώσαμε, δίχως όμως να είναι και πρωτότυπο. Ο συγγραφέας συνδυάζει στοιχεία πολιτικής-ιστορικής ανάλυσης και επίκλησης της ατομικής μνήμης (την περίοδο της δικτατορίας ήσαν 20 χρονών), προκειμένου να καταδείξει το ‘πως φθάσαμε στο πραξικόπημα’.

Όμως, η σύγκριση που επιχειρεί μεταξύ της στάσης των τότε πολιτικών κομμάτων (δεκαετίες 1950-1960) υπέρ της Ένωσης της Κύπρου με την Ελλάδα, με την σημερινή υποψηφιότητα του Φρέντι Μπελέρη την οποία κατά τον Δημήτρη Ψυχογιό, «κανένας δεν κατακρίνει» (εδώ παραβλέπει απλοϊκά τις έντονες αντιδράσεις στην υποψηφιότητα του Φρέντι Μπελέρη με την Νέα Δημοκρατία, κομμάτων της αντιπολίτευσης), καθίσταται έωλη ή αλλιώς αυθαίρετη: Τι σχέση μπορεί να έχει ο στόχος, μεταπολεμικά, της Ένωσης της Κύπρου με την Ελλάδα και η στάση των πολιτικών κομμάτων εκείνης της περιόδου, με τον βίο και την πολιτεία του Φρέντι Μπελέρη και την συμμετοχή του στο ευρωψηφοδέλτιο της Νέας Δημοκρατίας; Βλέπε σχετικά, Ψυχογιός, Δημήτρης, ‘Το ζοφερό κεφάλαιο της ελληνικής ιστορίας,’ Αφιέρωμα ‘21^η Απριλίου 1967,’ Εφημερίδα ‘Τα Νέα Σαββατοκύριακο,’ 20-21/04/2024, σελ. 19.

[3] Βλέπε σχετικά, : Παπασαραντόπουλος, Πέτρος., ‘Εξτρεμισμός και πολιτική  βία στην Ελλάδα. Το Big Bang της Χρυσής Αυγής…ό.π. Σε τέτοιες περιπτώσεις, οφείλουμε να είμαστε πολύ προσεκτικοί. Δεν θεωρούμε πως για αυτή την βίαιη επίθεση ευθύνεται η αναφορά του ιερέα που τελούσε την θεία λειτουργία της Κυριακής στην παρουσία της Αγγελικής Δεληκάρη εντός του ιερού ναού.

Ναι μεν η Εκκλησία συνεχίζει την πολεμική κατά του νομοσχεδίου με το οποίο θεσμοθετήθηκε ο γάμος των ομόφυλων ζευγαριών μέσα στις εκκλησίες (‘από άμβωνος’), με εκπροσώπους της να εκφωνούν ενίοτε ‘πύρινους’ λόγους, από την άλλη όμως, επ’ ουδενί η ηγεσία της δεν έχει προτρέψει στη χρήση βίας κατά πολιτικών προσώπων και κυρίως κατά των βουλευτών που υπερψήφισαν το νομοσχέδιο.

Επίσης, δεν πρέπει να παραβλέπουμε πως η συγκεκριμένη γυναίκα το πιθανότερο είναι πως αξιοποίησε την παρουσία της Αγγελικής Δεληκάρη στην Κυριακάτικη λειτουργία προκειμένου να της επιτεθεί, σχεδιάζοντας η ίδια τον τρόπο το χρονικό διάστημα προ της βίαιης επίθεσης. Το χρονικό διάστημα όπου και οι δύο συνυπήρχαν εντός του ιερού ναού.

Η αναφορά του ιερέα δεν λειτούργησε ως το έναυσμα που ζητούσε η γυναίκα για την επίθεση (θα ήσαν απλοϊκό να υποστηρίξουμε κάτι τέτοιο), αλλά, είχε στόχο να υπενθυμίσει τόσο το  ποια είναι η επίσημη θέση της Εκκλησίας της Ελλάδος απέναντι στο νομοσχέδιο όσο και το ποια είναι η θέση του ιδίου. Ο λόγος του μπορεί να εμπεριέχει ‘ηθική’ καταδίκη: Δεν ωθεί όμως στη χρήση σωματικής βίας.

[4] Βλέπε σχετικά, Angenot, Marc., ‘Les ideologies du ressentiment,’ Montreal, 1997.

[5] Ουσιαστικά, με την όλη στάση και συμπεριφορά της, η άλλοτε υποψήφια βουλευτής με το κόμμα ‘ΝΙΚΗ’ παραβιάζει αυτό τον ‘ιερό’ κανόνα της μη-χρήσης βίας εντός των ιερών ναών, εισαγάγοντας εντός αυτού την οργή, το μίσος και τον θυμό. Διαφορετικά ειπωμένο, σπεύδει να υποκαταστήσει το κατά Μπαρούχ Σπινόζα, «πνεύμα του Χριστού» που συνίσταται από «δικαιοσύνη και φιλευσπλαχνία» με την οργή και το μίσος.

Και τι θα μπορούσε να ακολουθήσει μετά από την αυτή την παραβίαση του άτυπου ηθικού κανόνα; Από αυτή την ‘αμαρτία’ για να κάνουμε χρήση της εκκλησιαστικής γλώσσας; Μήπως η απαγόρευση εισόδου της στις εκκλησίες, κατά τα πρότυπα των διοικήσεων των ποδοσφαιρικών ομάδων που απαγορεύουν δια παντός την είσοδο στο γήπεδο σε οπαδό που άσκησε βία; Εδώ θα δοκιμαστούν τα ανακλαστικά της Εκκλησίας της Ελλάδος. Βλέπε σχετικά, Μητσός, Μιχάλης, ‘Άθεος, πιστός και άτρωτος,’ Εφημερίδα ‘Τα Νέα Σαββατοκύριακο…ό.π., σελ. 27.

[6] Βλέπε τον πρόλογο του καθηγητή του ΑΠΘ στο: Παπασαραντόπουλος, Πέτρος., ‘Εξτρεμισμός και πολιτική  βία στην Ελλάδα. Το Big Bang της Χρυσής Αυγής…ό.π. Ακόμη και ο τρόπος με τον οποίο επιτέθηκε η γυναίκα στην Αγγελική Δεληκάρη, υποκρύπτει εντός του μία αίσθηση ‘καθημερινότητας’: ‘Σου ρίχνω ένα ξεγυρισμένο χαστούκι όπως κάνουν καθημερινά τόσοι και τόσοι Έλληνες.’

Και είναι αυτή ακριβώς η αίσθηση που μας υπενθυμίζει το ό,τι η σωματική βία και οι διάφορες εκφάνσεις της έχουν κερδίσει έδαφος εντός της ελληνικής κοινωνίας τα τελευταία χρόνια. Αυτή η βίαιη πράξη τροφοδοτήθηκε από το βίαιο ‘ρεύμα’ που διαπερνά την ελληνική κοινωνία και παράλληλα τροφοδοτεί ή αλλιώς, ενθαρρύνει όλους όσοι θέλουν να ασκήσουν βία αλλά για κάποιους λόγους διστάζουν. Τα καμπανάκια ηχούν δυνατά και είναι πολλά.

[7] Είναι πολύ θετικό το ό,τι ανακοινώθηκε από το κόμμα «η αναστολή της κομματικής ιδιότητας της …χαστουκίστριας και η άμεση παραπομπή της στο πειθαρχικό με ερώτημα διαγραφής». Βλέπε και, ‘Μικροπολιτικός,’ Εφημερίδα ‘Τα Νέα,’ 22/04/2024, σελ. 4.

Σίμος Ανδρονίδης