Ορατή και στην Ελλάδα σπάνια έκλειψη άστρου γίγαντα με αστεροειδή
Το σπάνιο φαινόμενο θα συμβεί τη νύχτα της Δευτέρας προς Τρίτη
Ένα από τα μεγαλύτερα και φωτεινότερα άστρα στον νυχτερινό ουρανό θα εξαφανιστεί στιγμιαία καθώς ένας αστεροειδής θα περάσει από μπροστά του δημιουργώντας ένα φαινόμενο που θα παρατηρηθεί για πρώτη φορά από τους επιστήμονες στη Γη. Το άστρο είναι ο Betelgeuse, ένας κόκκινος υπεργίγαντας σε απόσταση περίπου 700 ετών φωτός από τη Γη στον αστερισμό του Ωρίωνα. Ο αστεροειδής είναι έχει λάβει το όνομα Leona και ένας αργά περιστρεφόμενος επιμήκης διαστημικός βράχος στην κύρια ζώνη αστεροειδών μεταξύ του Άρη και του Δία.
Το σπάνιο αλλά εξαιρετικά μικρής διάρκειας θέαμα θα λάβει χώρα κάποια στιγμή τη νύχτα της προσεχούς Δευτέρας προς το ξημέρωμα της Τρίτης και σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των αστρονόμων μπορεί να γίνει ορατό σε εκατομμύρια ανθρώπους σε ένα στενό μονοπάτι που εκτείνεται από το Τατζικιστάν και την Αρμενία, σε όλη την Τουρκία, την Ελλάδα, την Ιταλία και την Ισπανία, μέχρι το Μαϊάμι και το Florida Keys και τέλος σε ορισμένες περιοχές του Μεξικού.
Οι αστρονόμοι ελπίζουν να μάθουν περισσότερα για τον Betelgeuse και τον αστεροειδή Leona μέσω της έκλειψης, η οποία αναμένεται να διαρκέσει όχι περισσότερο από 15 δευτερόλεπτα. Πρόσφατες παρατηρήσεις στον αστεροειδή Leona έδειξαν ότι έχει πλάτος 55 χλμ. και μήκος 80 χλμ. Δεν είναι σαφές εάν ο αστεροειδής θα κρύψει ολόκληρο το αστέρι, προκαλώντας μια ολική έκλειψη. Αντίθετα, το αποτέλεσμα θα μπορούσε να είναι μια έκλειψη «δακτυλίου φωτιάς» με ένα μικροσκοπικό φλεγόμενο περίγραμμα γύρω από το αστέρι. Εάν πρόκειται για ολική έκλειψη, οι αστρονόμοι δεν είναι σίγουροι για πόσα δευτερόλεπτα το αστέρι θα εξαφανιστεί εντελώς, ίσως μέχρι και 10 δευτερόλεπτα.
«Ποιο σενάριο θα δούμε είναι αβέβαιο, καθιστώντας το συμβάν ακόμα πιο ενδιαφέρον», δήλωσε ο αστρονόμος Τζιανλούκα Μάσα, ιδρυτής του Virtual Telescope Project που θα παρέχει ζωντανή μετάδοση του φαινομένου μέσω Διαδικτύου από την Ιταλία.
Ο Betelgeuse είναι χιλιάδες φορές φωτεινότερος από τον Ήλιο και περίπου 700 φορές μεγαλύτερος. Είναι τόσο τεράστιος που αν έπαιρνε τη θέση του Ήλιου θα εκτεινόταν πέρα από τον Δία. Σε ηλικία μόλις 10 εκατ. ετών, ο Betelgeuse είναι πολύ πρακτικά βρέφος σε σχέση με τον ηλικίας 4,6 δισεκατομμυρίων ετών Ήλιο. Οι επιστήμονες αναμένουν ότι η ύπαρξη του Betelgeuse στο Σύμπαν θα είναι βραχύβια δεδομένης της μάζας του και της ταχύτητας με την οποία υπολογίζεται ότι καίει τα καύσιμα του. Οι επιστήμονες αναμένουν ότι ο Betelgeuse θα καταστραφεί σε μια έκρηξη σουπερνόβα μέσα σε χρονικό διάστημα 100.000 ετών.
Το μυστήριο
Στα τέλη του 2019 η φωτεινότητα του Betelgeuse μειώθηκε απότομα πάρα πολύ και το άστρο παρέμεινε πολύ θαμπό για περίπου δύο μήνες προκαλώντας προβληματισμό στην επιστημονική κοινότητα η οποία προσπαθεί να βρει απάντηση σε αυτό το φαινόμενο χωρίς ωστόσο να τα καταφέρει μέχρι σήμερα.
Οι παρατηρήσεις και οι μελέτες που ακολούθησαν τον εντοπισμό του φαινομένου παρήγαγαν διαφόρων ιδέες και θεωρίες με δύο από αυτές να κυριαρχούν έκτοτε. Η μια θεωρία κάνει λόγο για ένα μεγάλο ψυχρό σημείο στην επιφάνεια του άστρου, επειδή αυτό είναι κάτι που συναντάται σε κόκκινους υπερ-γίγαντες και αυτό το ψυχρό σημείο προκαλεί το περιοδικό θάμπωμα του.
Η δεύτερη θεωρία αναφέρει την παρουσία ενός νέφους σκόνης που σχηματίστηκε ξαφνικά μπροστά στο άστρο, όπως αυτό φαίνεται από τη Γη. Ερευνητική ομάδα από το Πανεπιστήμιο KU Leuven στο Βέλγιο υποστήριξαν ότι και οι δύο θεωρίες ισχύουν και ο συνδυασμός τους προκαλεί το φαινόμενο. Σύμφωνα με αυτή την θεωρία εμφανίστηκε ένα ψυχρό σημείο στο άστρο το οποίο, λόγω της τοπικής πτώσης θερμοκρασίας οδήγησε σε συμπύκνωση το αέριο που υπήρχε εκεί μετατρέποντας το σε σκόνη θαμπώνοντας το άστρο.
