Για την δημιουργία μίας Αιγυπτιακής ναυτικής βάσης

Tου Σίμου Ανδρονίδη

Όπως διαβάζουμε στην ειδησεογραφική-ενημερωτική ιστοσελίδα ‘Protagon.gr,’ η Αίγυπτος, προχώρησε σε μία σημαντική κίνηση που εν προκειμένω, αφορά την κινητικότητα μεταξύ διαφόρων περιφερειακών δρώντων στη Λιβύη αλλά και στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Μεσογείου ευρύτερα. Και ποια είναι αυτή η κίνηση;

Είναι τα εγκαίνια της νέας ναυτικής βάσης της χώρας, που βρίσκεται πολύ κοντά στα σύνορα μεταξύ Αιγύπτου και Λιβύης, και την οποία εγκαινίασαν ο πρόεδρος της χώρας Αμπντελφατάχ Αλ-Σίσι, μαζί με τον εμίρη των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, Μουχάμαντ Μπιν Ζαγιέντ.[1]

«Τη ναυτική βάση «3 Ιουλίου» εγκαινίασε το περασμένο Σάββατο ο ίδιος ο αιγύπτιος  πρόεδρος Αμπντελφατάχ Αλ Σίσι, συνοδευόμενος από τον σύμμαχό του στη λιβυκή κρίση ηγέτη των Αραβικών Εμιράτων Μοχάμεμντ μπιν Ζαγιέντ, σημαντικό παράγοντα στη σκακιέρα της Εγγύς και Μέσης Ανατολής, τον οποίο το γαλλικό Μέσο France24 χαρακτήρισε και «μεγάλο χορηγό» του έργου».[2]

Αν και η ενέργεια αυτή, η οποία και αποκτά ένα γεω-πολιτικό και γεω-στρατηγικό αποτύπωμα, δεν άπτεται άμεσα των τελευταίων εξελίξεων στη γειτονική Λιβύη, εκεί όπου εξελίσσονται εκ του σύνεγγυς συνομιλίες για τον επικαθορισμό των όρων πραγματοποίησης της εκλογικής αναμέτρησης του Δεκεμβρίου του 2021, έργο με το οποίο και είναι επιφορτισμένη η Λιβυκή κυβέρνηση εθνικής ενότητας, δεν παύει να αναδεικνύει, αφενός μεν την δραστηριοποίηση περιφερειακών ‘παικτών’ και δυνάμεων εντός της Λιβύης (αλλά και ευρύτερα), και, αφετέρου, δε την συμμαχία μεταξύ της Αιγύπτου και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, εκεί όπου, ακόμη και αν αυτή η συμμαχία δεν προσέλαβε χαρακτηριστικά άξονα και δη συμμαχικού άξονα με θέα τις εξελίξεις στη Λιβύη, δεν έπαυε να κινείται έντονα, εκφράζοντας, την υποστήριξη της στην πλευρά του στρατάρχη Χαλίφα Χάφταρ.

Υποστήριξη που υπήρξε έντονη έως περίπου το χρονικό σημείο της μάχης για την κατάληψη της πρωτεύουσας Τρίπολης, και της επικράτησης σε αυτή, των δυνάμεων της κυβέρνησης ‘Εθνικής Ενότητας’ του Φαγέζ Αλ-Σάρατζ, υπέρ του οποίου τάχθηκε εξ αρχής η Τουρκία. Η οπισθοχώρηση Χάφταρ, δεν συνέβαλλε  στην άρση της υποστήριξης προς το πρόσωπο του, αλλά, μετέβαλλε τα δεδομένα, με την Αίγυπτο κυρίως να παρακολουθεί από μία απόσταση τα τεκταινόμενα, όπως από απόσταση παρακολούθησε και τις διεργασίες και δη τις διαπραγματεύσεις που κατέληξαν σε μία πρώτη κατάπαυση του πυρός και στη συγκρότηση της μεταβατικής κυβέρνησης. Πιο πάνω, έγινε λόγος για τις ευρύτερες προεκτάσεις που προσλαμβάνει η δημιουργία μίας νέας ναυτικής βάσης σε ένα στρατηγικό σημείο, εγγύτερα στη Λιβύη και δίπλα στη Μεσόγειο Θάλασσα. Και αυτό είναι ένα σημείο κλειδί, εάν θέλουμε να κατανοήσουμε βαθύτερα την σημασία της.

Διότι, η δημιουργία και τα επίσημα εγκαίνια της βάσης, σημασιοδοτούν την αύξηση του ενδιαφέροντος της Αιγύπτου για τις εξελίξεις στην Νοτιοανατολική δύναμη και συνακόλουθα, την αναβάθμιση που αυτή λαμβάνει στους στρατηγικούς σχεδιασμούς της χώρας, με διακύβευμα, τόσο την διασφάλιση μίας ευρείας θαλάσσιας ζώνης ως περιοχής ζωτικού ενδιαφέροντος για την Αίγυπτο, από την στιγμή όπου η ίδια συμμετέχει ενεργά σε διμερή και τριμερή  μπλοκ συνεργασίας ζητώντας την εμβάθυνση της, όσο και την διεκδίκηση της περιφερειακής ηγεμονίας απέναντι σε χώρες όπως η Τουρκία.

Και ένα ακόμη σημείο που μπορούμε να κρατήσουμε, αφορά, την επιδίωξη του στρατιωτικού, κατά βάση, καθεστώτος της χώρας της Βόρειας Αφρικής, να συμμετάσχει στη χάραξη μίας νέας αρχιτεκτονικής ασφαλείας στην συγκεκριμένη περιοχή, ενισχύοντας το αποτύπωμα της και την θέση της εντός των σχημάτων συνεργασίας. Τον ευρύτερο ρόλο που διεκδικεί, και που την φέρνει σε θέση και σε ρόλο σημαντικού παίκτη και προνομιακού διαμεσολαβητή, τον κατέδειξε η κατάθεση πρότασης για την κατάπαυση του πυρός μεταξύ του Ισραήλ και της Παλαιστινιακής οργάνωσης της ‘Χαμάς,’ κατά την διάρκεια της πρόσφατης σύρραξης τους.

Μέσω της βάσης, η Αίγυπτος μπορεί να κατοπτεύει καλύτερα τις κινήσεις διαφόρων δυνάμεων, αποκτώντας την δυνατότητα να αναπτύσσει ευρείες συνεργασίες, και στο στρατιωτικό κομμάτι, με συμμαχικές για την ίδια, χώρες. Στο σημείο όπου, ακόμη και η δημιουργία της, φέρει ένα έντονο συμμαχικό πρόσημο, όπως δείχνει η σύμπραξη Αιγύπτου[3] και Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων. Τα οποία έχουν ήδη ξεφύγει από τον ζωτικό, για τα ίδια, χώρο του Κόλπου και της Μέσης Ανατολής, αναζητώντας δίοδο προς την θαλάσσια περιοχή της Νοτιοανατολικής Μεσογείου και αναπτύσσοντας τις συμμαχίες τους εντός αυτής, θέτοντας στο επίκεντρο την εξής παραδοχή: Ό,τι μπορεί να είναι μία επιτυχημένη δίοδος στη θάλασσα, από κοινού με την επιλογή των κατάλληλων συμμαχιών, που θα τους καταστήσει σημαίνουσα περιφερειακή δύναμη.

Λίγο καιρό μετά την υπογραφή των ‘Συμφωνιών του Αβραάμ,’ και την αναγνώριση του Ισραήλ από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα[4] (και το Μπαχρέιν), με το εμιράτο να προστίθεται σε εκείνη την χορεία των Αραβόφωνων, μουσουλμανικών χωρών που έχουν αναγνωρίσει το Ισραήλ. Την θύρα σε αυτή την περίπτωση, την άνοιξε η Αίγυπτος, με την πρωτοβουλία της στα τέλη της δεκαετίας του 1970 και στις αρχές του 1980, να μην αποκτά ιδιαίτερη δυναμική στον εν ευρεία εννοία Αραβικό κόσμο, αλλά, να προσιδιάζει εμπρόθετα προς την κατεύθυνση μίας πολιτικής αναγνώρισης, που διαδραμάτισε ρόλο στο να επέλθει και μία σταδιακή ‘απενοχοποίηση’ του Ισραήλ.

Εάν ο άξονας μεταξύ των δύο δεν εκφράσθηκε καθαρά στην Λιβύη, εκφράζεται τώρα, μέσω της δημιουργίας της ναυτικής βάσης, στην Νοτιοανατολική Μεσόγειο, κάτι που συνδράμει στη σταθεροποίηση της παρουσίας των  Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων σε αυτή την ζώνη. Και όχι ως προσκεκλημένη χώρα ή ως παρατηρητής. Στις στρατηγικές αναζητήσεις των δύο χωρών έχει θέση και η Ελλάδα, όχι τόσο στα τεκταινόμενα στη Λιβύη, ειδικά,  αλλά πάνω στο έδαφος κάποιων κοινών στοχεύσεων.

[1] Βλέπε σχετικά, ‘Η Αίγυπτος εγκαινίασε νέα ναυτική βάση δίπλα στη Λιβύη,’ Ειδησεογραφική-Ενημερωτική ιστοσελίδα ‘Protagon.gr,’ 06/07/2021, https://www.protagon.gr/epikairotita/i-aigyptos-egkainiase-nea-naftiki-vasi-dipla-sti-livyi-44342313207

[2] Βλέπε σχετικά, ‘Η Αίγυπτος εγκαινίασε νέα ναυτική βάση δίπλα στη Λιβύη… ό.π.

[3] Συμβολικά, η Αίγυπτος προχώρησε στην ονομασία της ναυτικής της βάσης ως βάσης ‘3^ης Ιουλίου,’ ημερομηνία που παραπέμπει στην ανατροπή του εκλεγμένου προέδρου Μουχάμαντ Μόρσι, που υπήρξε εκλεγμένος με την υποστήριξη της Μουσουλμανικής Αδελφότητας. Η επιλογή της ημερομηνίας, στοχευμένα, διακρίνει ευκρινώς μεταξύ του ‘πριν’ και του ‘μετά’ ανάγοντας την ημερομηνία και σε ένα δεύτερο επίπεδο τον καθημερινό πολιτικό χρόνο, ως ιστορικό μεταίχμιο, προσδιορίζει την αντι-Μουσουλμανική αδελφότητα κατεύθυνση που φέρει και σήμερα το καθεστώς Μόρσι, προκρίνοντας την απόκρουση του κινδύνου ‘Ισλαμοποίησης’ της χώρας από την Αδελφότητα, αφήνοντας να διαρρεύσει η αίσθηση μίας αλλαγής και δη ‘σωτήριας’ αλλαγής για την χώρα, με τις Ένοπλες Δυνάμεις να αποκτούν  ρόλο ‘ενσαρκωτή ’ της λαϊκής θέλησης και της βούλησης για την ‘σωτήρια’ ανατροπή (αλλαγή). Αν το καθεστώς και μέσω της επιλογής αυτής της ημερομηνίας, διεκδίκησε και διεκδικεί αυτό που ο Ερνέστο Λακλάου ονομάζει «λαϊκοδημοκρατικές κλήσεις», ενάντια στην ‘επικίνδυνη’ Ισλαμιστική κυβέρνηση, είναι η ίδια η έννοια της δημοκρατίας που εν καιρώ διακυβέρνησης Αλ-Σίσι, σχετικοποιείται και απονευρώνεται δραστικά. Αναφέρεται στο: Ταγκιέφ-Αντρέ Πιερ, ‘Ο λαϊκισμός και η πολιτική επιστήμη. Από την εννοιολογική πλάνη στα πραγματικά προβλήματα,’ Μετάφραση: Μπαλαμπανίδης Γιάννης, Περιοδικό ‘Νέα Εστία,’ Τόμος 164^ος, Τεύχος 1816, Νοέμβριος 2008, σελ. 803.

[4] Αν και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα βγαίνουν στην Νοτιοανατολική Μεσόγειο, αφήνουν εκτός του πεδίου δράσης τους την Κύπρο.

Σίμος Ανδρονίδης