Οροπέδιο Λασιθίου: Ανοίγουν πανιά
Από το «Θαύμα των Ανεμόμυλων» του 20ού αιώνα στον πρώτο ενεργειακό ανεμόμυλο
Η εγκατάσταση του πρώτου ενεργειακού ανεμόμυλου στο Οροπέδιο Λασιθίου στο πλαίσιο της αναβίωσης των παραδοσιακών ανεμόμυλων, με την αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών, είναι γεγονός.
Ολα ξεκίνησαν όταν, το 2019, η δημοτική αρχή κάλεσε το Ελληνικό Μεσογειακό Πανεπιστήμιο να δημιουργήσει έναν ανεμόμυλο, ο οποίος να είναι μεν πιστό αντίγραφο του παραδοσιακού λασιθιώτικου ανεμόμυλου αλλά να μπορεί να παράγει ηλεκτρική ενέργεια, με στόχο να επιτευχθεί η τοποθέτηση τέτοιων ηλεκτροπαραγωγών ανεμόμυλων σε όλο το εύρος του Οροπεδίου και να εξασφαλισθεί, προοπτικά, η ενεργειακή αυτονομία για τους κατοίκους της περιοχής.
Είχε προηγηθεί τετραετής έρευνα στο Ελληνικό Μεσογειακό Πανεπιστήμιο με δοκιμές σε πειραματικό ενεργειακό ανεμόμυλο στο Εργαστήριο Αιολικής Ενέργειας και Σύνθεσης Ενεργειακών Συστημάτων του Μεσογειακού Πανεπιστημίου Κρήτης, από την ομάδα του καθηγητή Δημήτρη Χριστάκη, με τη συμπαράσταση του πρύτανη καθηγητή Νίκου Κατσαράκη και χρηματοδότηση από τον Δήμο Οροπεδίου Λασιθίου και την Περιφέρεια Κρήτης.
«Αφουγκραζόμαστε, καινοτομούμε, σχεδιάζουμε, δημιουργούμε και κάνουμε το κοινό μας όραμα πραγματικότητα σε όλους τους τομείς και για όλους», δήλωσε ο δήμαρχος Οροπεδίου Λασιθίου Γιάννης Στεφανάκης, ευχαριστώντας τον περιφερειάρχη Κρήτης Σταύρο Αρναουτάκη, τον πρύτανη του ΕΛΜΕΠΑ και την ομάδα των ερευνητών που κατόρθωσαν να κάνουν αυτόν τον στρατηγικό στόχο πραγματικότητα.
Με την εγκατάσταση του ενεργειακού παραδοσιακού ανεμόμυλου, που τεχνολογικά αποτελεί μια καινοτόμα εφαρμογή όχι μόνο εντός των συνόρων αλλά και σε διεθνές επίπεδο, τα οφέλη για τους κατοίκους μελλοντικά θα είναι σημαντικά καθώς θα παρέχεται ρεύμα με διαδικασίες Net Metering 4All.
Ο πρώτος ηλεκτροπαραγωγός ανεμόμυλος τοποθετήθηκε στην είσοδο του Οροπεδίου Λασιθίου, στην κοιλάδα της Καρδαμούτσας και, σύμφωνα με την ερευνητική ομάδα, προσεχώς αναμένοντα οι εγκαταστάσεις και των υπολοίπων ενεργειακών ανεμόμυλων περιφερειακά, σε θέσεις κομβικές, στα χωριά του Οροπεδίου Λασιθίου.
Το κόστος ανέγερσής τους αναμένεται να καλυφθεί από προγράμματα ειδικής χρηματοδότησης για τον δήμο που στόχο έχουν να αποκαταστήσουν μέρος και των παλαιών αντλητικών ανεμόμυλων, οι οποίοι αποτελούν σήμα κατατεθέν για την περιοχή.
ΤΟ ΘΑΥΜΑ ΤΩΝ ΑΝΕΜΟΜΥΛΩΝ
Στο παρελθόν, στη γραφική πεδιάδα του Οροπεδίου Λασιθίου στήθηκε ένα από τα πρώτα αιολικά πάρκα της Ευρώπης. Στα μέσα του προηγούμενου αιώνα υπήρχαν εκεί περίπου 10.000 – 13.000 ανεμόμυλοι που αντλούσαν με τρόπο πρωτοπόρο τα υπόγεια ύδατα για να ποτίζουν οι κάτοικοι τις καλλιέργειές τους στον Κάμπο.
Η ιστορία του τόπου λέει ότι αντλητικοί ανεμόμυλοι εμφανίστηκαν για πρώτη φορά στο Οροπέδιο Λασιθίου στα τέλη του 19ου αιώνα, χάρη στον ξυλουργό «Σπιρτοκούτη» (Εμμ. Παπαδάκη) που σκέφτηκε να συνδυάσει τον κινητικό μηχανισμό του ανεμόμυλου με την κλασική αναρροφητική αντλία.
Ενας μαθητευόμενος τεχνίτης του, ο «Μαρκοστεφανής» (Στέφανος Μαρκάκης), εισήγαγε καινοτομίες που τελειοποίησαν τον αντλητικό ανεμόμυλο σε τέτοιον βαθμό ώστε έφτασε η λασιθιώτικη αναρροφητική αντλία να υπερτερεί της αμερικανικής, τόσο σε κόστος όσο και σε απόδοση.
Κάπως έτσι, το Οροπέδιο γέμισε με χιλιάδες ανεμόμυλους που πότιζαν τα περιβόλια με τις πατάτες, τα φασόλια και τα ξινόμηλα, και, κάπως έτσι γεννήθηκε το «Θαύμα των Ανεμόμυλων του Λασιθίου», που σήμερα ξαναζωντανεύει.
ΑΫΛΗ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ
Το 2020 ήταν η χρονιά που οι αντλητικοί ανεμόμυλοι του Οροπεδίου Λασιθίου ενεγράφησαν στο Εθνικό Ευρετήριο Αϋλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού.
Σε δηλώσεις της τότε, η Λίνα Μενδώνη είχε σημειώσει: «Εγγράφονται σήμερα στο Εθνικό Ευρετήριο της Αϋλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας στοιχεία δημιουργικότητας των Ελλήνων, που αφορούν τεχνογνωσίες και παραδοσιακούς τρόπους καλλιέργειας οι οποίοι προάγουν την αειφορική διαχείριση των φυσικών πόρων.
Εκφράζουμε τα πιο θερμά μας συγχαρητήριά στις κοινότητες των ανθρώπων που ασκούν αυτά τα στοιχεία της κληρονομιάς και φρόντισαν, με ιδιαίτερη επιμέλεια και αγάπη, την αποτύπωσή τους και την εγγραφή τους στο Εθνικό Ευρετήριο της Ελλάδας. Θα είμαστε στο πλάι τους για τον περαιτέρω σχεδιασμό πολιτικών για τη διαφύλαξή τους».
