All lives matter ή όταν ρατσιστές επικαλούνται τον… Διαφωτισμό

Αυξάνονται και πληθύνονται όσοι στα καθ’ ημάς φοβούνται μήπως η «πολιτική ορθότητα» απαγορεύσει τον Πλάτωνα, τον Αριστοτέλη, τα Ομηρικά έπη, τις αρχαίες τραγωδίες, τα κείμενα της Ορθοδοξίας, αλλά και τον Διαφωτισμό.

Εκμεταλλευόμενοι όλοι αυτοί τις ακρότητες του πολυπολιτισμού και της πολιτικής ορθότητας σηκώνουν τα λάβαρα κατά της αλλοίωσης της παράδοσής μας.

Αυτό το ρεύμα που γίνεται όλο και πολυπληθέστερο, όχι μόνο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αλλά και στην ίδια την κοινωνία, έχει και τους δικούς του οργανικούς διανοούμενους.

Αυτό το ρεύμα που γίνεται όλο και πολυπληθέστερο, όχι μόνο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αλλά και στην ίδια την κοινωνία, έχει και τους δικούς του οργανικούς διανοούμενους.Δεν υπερασπίζεται όμως αυτό το ρεύμα τη διάσωση των πνευματικών και υλικών επιτευγμάτων της ανθρωπότητας στο σύνολό της, όπως ισχυρίζεται.

Δεν θέλουν να σώσουν τον Αριστοτέλη, ούτε τον Μαρκ Τουαίην, ούτε το «Όσα παίρνει ο άνεμος», ούτε καν το υπέροχο τσιγάρο του Χάμφρευ Μπόγκαρτ. Θέλουν να σώσουν την αντίληψη πως η κίνηση της ιστορίας είναι κυκλική και όχι προοδευτική.

Με το πρόσχημα της σωτηρίας των κλασικών επιτευγμάτων στη λογοτεχνία, στη ζωγραφική, στον κινηματογράφο, στη μουσική, υπερασπίζονται όχι υπέροχες διαχρονικές ιδέες, αλλά ιδέες που κρίνουν το σήμερα με τα σταθμά και τα μέτρα του χθες, όσο και μεγάλο να ήταν το χθες και η τέχνη του.

Αν για παράδειγμα ήθελαν να υπερασπιστούν την αρχαιοελληνική σκέψη και γραμματεία θα λάμβαναν υπόψη τους πως παρά το πλαίσιο της εποχής υπήρχαν και αντίθετες φωνές στο θέμα της δουλείας.

«Θα προσδίδει για πάντα δόξα στην ελληνική σοφι¬στική το γεγονός ότι, ξεκινώντας από την έννοια του φυσι¬κού νόμου, εναντιώθηκε στην ύπαρξη της δουλείας για θε¬ωρητικούς λόγους, ενώ η σωκρατική σχολή, ο Πλάτων και ο Αριστοτέλης, αντιπροσωπεύουν σ’ αυτό το θέμα ένα απο¬φασιστικό βήμα προς τα πίσω» (William Guthrie, Οι Σοφιστές, σ. 202, μτφ: Δαμιανός Τσεκουράκης, ΜΙΕΤ, 2003 ).

Όλοι αυτοί υπερασπίζονται το φόβο του συντηρητικού μπροστά σ’ έναν κόσμο που αλλάζει. Θέλουν να μείνουν όλα όπως έχουν, παριστάνοντας πώς όλα αλλάζουν.

Μοιάζουν με τον νεαρό καιροσκόπο αριστοκράτη Τανκρέντι που στον Γατόπαρδο του Λαμπεντούζα έλεγε στον θείο του και σοφό γηραιό πρίγκιπα πως «αν θέλουμε να μείνουν όλα όπως είναι, τότε πρέπει όλα να αλλάξουν».

Έτσι και αυτοί ανακηρύσσοντας ως εχθρό την «πολιτική ορθότητα» υπερασπίζονται δήθεν τον Διαφωτισμό, παριστάνουν πως προασπίζονται τον ορθό λόγο για να κρύψουν πίσω του τον ρατσισμό και τον εθνικισμό τους. Και ποιος σήμερα είναι ο καλύτερος δρόμος να υπερασπιστείς τον ρατσισμό;

Φυσικά δεν είναι αυτός του Κασιδιάρη, ούτε καν αυτός του Τραμπ. Ο καλύτερος δρόμος είναι να ισχυριστείς πως ο μεγάλος κίνδυνος και αντίπαλος είναι η πολιτική ορθότητα. Χωρίς αυτό να σημαίνει πως ο πολυπολιτισμός και η πολιτική ορθότητα που αντικατέστησαν την πολιτική του «χωνευτηρίου» δεν πάσχουν εκ γενετής και όχι μόνο σήμερα.

Και ποιος σήμερα είναι ο καλύτερος δρόμος να υπερασπιστείς τον ρατσισμό; Φυσικά δεν είναι αυτός του Κασιδιάρη, ούτε καν αυτός του Τραμπ. Ο καλύτερος δρόμος είναι να ισχυριστείς πως ο μεγάλος κίνδυνος και αντίπαλος είναι η πολιτική ορθότητα.

Δείγματα αυτής της αντιδραστικής σκέψης μάς είχαν δώσει οι ίδιοι επιτιθέμενοι στην Γκρέτα ως αγράμματη και αναρμόδια αλλά στην ουσία ως μιας νεαρής κοπέλας που αμφισβητούσε τα συντηρητικά και γηραλέα κριτήρια τους για το ποιος «δικαιούται να ομιλεί».

Στο ίδιο μήκος κύματος κινούνταν και οι επιθέσεις τους κατά της Συμφωνίας των Πρεσπών επικαλούμενοι τη ψυχή του έθνους τους και τον εθνικισμό τους. Λες και τα άλλα έθνη δεν έχουν ψυχή. Δείγμα τους ήταν και η ταύτιση κομμουνισμού και ναζισμού.

Όχι επειδή και οι δυο δημιούργησαν τα πιο ολοκληρωτικά καθεστώτα που γνώρισε μέχρι σήμερα η ανθρωπότητα –εδώ θα είχαν δίκιο– αλλά επειδή κατά την άποψή τους τόσο ο φασισμός όσο και ο κομμουνισμός εμπνέονται από τις ίδιες πηγές.

Έτσι, μια ιδεολογία που έχει τις καταβολές της στο μίσος για τη φυλετική καταγωγή του άλλου, ταυτίζεται με μια ιδεολογία που έχει τις καταβολές στο φιλελεύθερο πνεύμα του Διαφωτισμού για την ανθρώπινη χειραφέτηση.

Έστω και αν στον πυρήνα της μονιστικής κομμουνιστικής αντίληψης ενυπήρχε ο ολοκληρωτισμός, αυτή με τίποτα δεν μπορεί να ταυτιστεί με την ιδεολογία του φυλετισμού.

Μόνο η «πολιτική ορθότητα» των εχθρών της «πολιτικής ορθότητας» θα μπορούσε να κάνει κάτι τέτοιο.Στο ίδιο μήκος κύματος κινείται και η καταδίκη της βίας γενικά και αόριστα και όχι μόνο στο πλαίσιο των δημοκρατικών κοινωνιών που σου επιτρέπουν να αλλάζεις την κυβέρνησή σου μετά από εκλογές.

Αν όμως καταδικάζαμε τη βία α-χρονικά και α-ιδεολογικά θα ζούσαμε ακόμη στην εποχή του Σπάρτακου. Οι αστικές Αγγλικές Επαναστάσεις και η Γαλλική Επανάσταση δεν θα υπήρχαν ούτε καν στα όνειρά μας. Άσε που και ο φασισμός μπορεί να μεσουρανούσε ακόμη.

Αν όμως καταδικάζαμε τη βία α-χρονικά και α-ιδεολογικά θα ζούσαμε ακόμη στην εποχή του Σπάρτακου.

Εκεί όμως που αυτοί ξεσάλωσαν, είναι με τη δολοφονία του Τζορτζ Φλόιντ. Στο κατά τη γνώμη τους ρατσιστικό «black lives matter» αντιτάσσουν το «All lives matter».

Εκ πρώτης όψεως τι πιο κοντά στις αντιλήψεις του Μοντεσκιέ, ο οποίος στις Περσικές Επιστολές υπερασπιζόταν ακριβώς την πανανθρώπινη αξία κάθε ατόμου ανεξαρτήτως φυλής, θρησκείας, καταγωγής και έθνους;

Εδώ οι φίλοι του φόβου για τον άλλο με κουτοπόνηρο τρόπο αποκόπτουν το σύνθημα «οι ζωές των μαύρων αξίζουν» από τα συμφραζόμενά του και απαντούν πως γι’ αυτούς «όλες οι ζωές αξίζουν».

Το σύνθημα «όλες οι ζωές αξίζουν» θέλει όμως να μας πει όχι αυτό που ισχυριζόταν ο Μοντεσκιέ, αλλά ότι σε τελική ανάλυση δεν υπάρχει πρόβλημα ρατσισμού και εθνικισμού, αλλά μόνο κάτι σαν τα φληναφήματα περί «καθημερινού φασισμού».

Τι να κάνουμε, όλοι απειλούμαστε από τον «καθημερινό φασισμό» και όχι μόνο οι μαύροι. Ο ευκολότερος δρόμος για να νομιμοποιήσεις τον ρατσισμό είναι να τον ονομάσεις καθημερινό φασισμό ή γενικά ταξικό πρόβλημα. Έτσι, αυτομάτως το πρόβλημα αφορά όλους γενικά και κανέναν ειδικά.

Κι όμως, η χειρότερη «πολιτική ορθότητα» είναι στο όνομα του Διαφωτισμού να υπερασπίζεσαι τον ρατσισμό. Τελικά, φοβού τον ρατσισμό και τον εθνικισμό, ειδικά όταν συνοδεύεται από την επίκληση του Διαφωτισμού.

Ο Γιώργος  Σιακαντάρης είναι συγγραφέας και δρ Κοινωνιολογίας.
Τελευταίο βιβλίο του, η μελέτη «Το πρωτείο της δημοκρατίας – Σοσιαλδημοκρατία μετά τη σοσιαλδημοκρατία»