Φτιαγμένος από το… καλούπι του Ζορμπά, έχοντας σαν «οδηγό» τον αυθεντικό και διαχρονικό λόγο του Καζαντζάκη, μιλάει με πόνο ψυχής για την Ελλάδα της κρίσης και παροτρύνει τους Έλληνες να αναζητήσουν το χαμένο DNA τους.
Ο καταξιωμένος ηθοποιός Γρηγόρης Βαλτινός μιλάει στο Cretapost για τις αξίες που «κουβαλάει» ο «παρεξηγημένος από Έλληνες και ξένους» Αλέξης Ζορμπάς, για την Ελλάδα που «δεν είναι μόνο τζατζίκι και συρτάκι» και ετοιμάζεται να ανέβει στην σκηνή, για να υποδυθεί έναν από τους σπουδαιότερους ρόλους της λαμπρής καριέρας του.
Πώς βιώνετε τον ρόλο του Ζορμπά;
Από πολύ νωρίς διαπίστωσα ότι έχω πολλές ομοιότητες, πολλές συγγένειες με τον Ζορμπά. Kαι δεν το λέω για λόγους… διαφημιστικούς, επειδή έχω τον ρόλο. Ο Ζορμπάς είναι ένα γήινο φιλοσοφικό έργο, έχει μέσα του κάποιες σταθερές, κάποιες αξίες, οι οποίες συνειδητοποίησα αρκετά νωρίς ότι με βρίσκουν απόλυτα σύμφωνο. Είμαι εναρμονισμένος με τον Ζορμπά.
Έχω τις ίδιες απόψεις για την ελευθερία και τους περιορισμούς του ατόμου, τον σεβασμό στην φύση, τον σεβασμό στον απέναντι. Έχω τις ίδιες αξίες, πορεύτηκα με αυτές και κατάλαβα ότι είναι αρκετός ένας Ζορμπάς για να σου καθορίσει ένα καλό πέρασμα από την ζωή.
Πόσο επίκαιρο είναι το κείμενο του Καζαντζάκη και πόσο δύσκολο είναι να μεταφέρετε την αλήθεια του στην σημερινή εποχή;
Τα μεγάλα έργα, τα κλασικά έργα, είναι πάντα επίκαιρα. Το πιο μοντέρνο έργο είναι το κλασικό, επειδή παραμένει στην… μόδα σε κάθε εποχή. Ειδικά για την πατρίδα μας, αυτή την περίοδο, ο Ζορμπάς είναι ένα έργο τρομερά επίκαιρο, που δείχνει πώς θα έπρεπε να είναι ο Έλληνας.
Αν είχαμε κρατήσει κάποιες αξίες, κάποια ποιότητα και πειθαρχία στην ζωή μας, δεν θα είχαμε βιώσει αυτό τον πόνο. Όταν ο Ζορμπάς λέει ότι «είναι βαρύ φορτίο η ελευθερία, δεν μπορούν να το σηκώσουν όλοι», έχει απόλυτη συναίσθηση πού αρχίζει η ελευθερία του ενός και πού τελειώνει η ελευθερία του άλλου.
Έχει απόλυτο συνδυασμό μέσα του της ελευθερίας με την πειθαρχία, έχει απόλυτο σεβασμό στην φύση. Ένα έργο με τέτοιες αξίες και τέτοιες σταθερές, γιατί να μην είναι επίκαιρο; Την στιγμή μάλιστα που προσπαθούμε να βγούμε από μία κόλαση και μπορούμε να βγούμε μόνο με την γνώση, με το μυαλό, με όλα αυτά που μας έχει κληροδοτήσει η αρχαιότητα και εμείς τα πετάξαμε στα σκουπίδια.
Τι συμβολίζει τελικά ο Ζορμπάς;
Υπάρχει μία παρεξήγηση εδώ. Οι Έλληνες πήραν από τον Ζορμπά αυτό που τους βόλευε. Την ανεμελιά, την ξεγνοιασιά, το γλέντι, το «ωχ αδερφέ» και το «όσα πάνε και όσα έρθουν». Ο Ζορμπάς αυτά τα χρησιμοποιεί σαν καταλύτη για να αντέξει, για να σηκώσει το βάρος μιας δύσκολης ζωής. Δεν είναι οι σταθερές του, είναι ένα ποσοστό της προσωπικότητάς του, που ο Έλληνας το έκανε κυρίαρχο.
Έτσι τον βόλεψε, αλλά τώρα ήρθε ο λογαριασμός. Βόλεψε και τους ξένους να είναι ο Έλληνας έτσι, για να χρησιμοποιούν την Ελλάδα σαν τουριστικό προορισμό. Έχουν συνδυάσει τον Ζορμπά, τον Έλληνα, με το συρτάκι, το τζατζίκι και τον μουσακά. Δεν είμαστε μόνο αυτό.
Μπορεί να θέλουν να μας κάνουν γκαρσόνια, αλλά μέσα μας είμαστε Ζορμπάδες. Πρέπει να ξυπνήσει ο Ζορμπάς μέσα μας και να μπολιάσει ξανά το ελληνικό DNA, που έχει αλλοιωθεί, έχει εκφυλιστεί. Η Ελλάδα χρειάζεται Ζορμπάδες, αλλά πρέπει πρώτα να συνειδητοποιήσει τι ακριβώς σημαίνει Ζορμπάς.
Επιλέξατε να ξεκινήσετε την περιοδεία σας από την Κρήτη. Προφανώς υπάρχει ένας συμβολισμός…
Σαφέστατα. Φέτος είναι τα 60 χρόνια από τον θάνατο του Καζαντζάκη. Η Κρήτη είναι η γεννέτειρά του και θέλουμε να πάρουμε το βάπτισμα από τον κρητικό λαό. Θέλουμε να μας δώσει την ευλογία του, για να πάμε και στην υπόλοιπη Ελλάδα, καταλήγοντας στην Αθήνα. Στόχος μας ήταν να δουλέψουν σε αυτή την παραγωγή οι καλύτεροι του χώρου. Είμαι περήφανος που δουλεύω με αυτούς τους συντελεστές. Είναι μεγάλο τόλμημα αυτό που κάνουμε, δεν βγαίνουν εύκολα τέτοιες παραγωγές, με 40 άτομα. Δεν μπορούσαμε όμως να αφήσουμε απροστάτευτο ένα τόσο σημαντικό έργο. Έπρεπε να τιμήσουμε τον Ζορμπά, τον Καζαντζάκη και, καθένας από εμάς, την ιστορία του.
***Η εμβληματική μορφή του Αλέξη Ζορμπά, από το διεθνώς αναγνωρισμένο έργο του Νίκου Καζαντζάκη «Βίος και Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά», θα «ζωντανέψει» ξανά σε Χανιά (8 και 9 Ιουλίου), Ηράκλειο (10 – 13 Ιουλίου) και Ρέθυμνο (14 και 15 Ιουλίου). Η παράσταση, σε σκηνοθεσία Σταμάτη Φασουλή, διασκευή των Θανάση Παπαθανασίου και Μιχάλη Ρέππα και με την αυθεντική μουσική του Μίκη Θεοδωράκη, θα «ταξιδέψει», στην συνέχεια, σε όλη την Ελλάδα.
