Μεγαλέξανδρε, «agapimou»!
Το ιστορικό ντοκιμαντέρ για τον Μεγαλέξανδρο που ανέβηκε μόλις στο Netflix μετά βίας «πιάνει τη βάση» δραματουργικά, ενώ δεν λείπουν κάποιες ανακρίβειες και αφηγηματικά κενά, βλέπεται ωστόσο ευχάριστα, ενώ ο «out and proud» έρωτας του Αλέξανδρου με τον Ηφαιστίωνα έβγαλε τους υπερπατριώτες στα κάγκελα, κι αυτό είναι από μόνο του διασκεδαστικό
Τολμηρός, καινοτόμος όσο και ευφυής στρατηλάτης που μάλιστα δεν δίσταζε να πολεμά στην πρώτη γραμμή, αψηφώντας τον κίνδυνο.
Απόλυτο δίκιο έχουν οι αρχαιολόγοι και οι ιστορικοί –ανάμεσά τους η «δική μας» Καλλιόπη Λημναίου-Παπακώστα, που σκάβει από το 2011 στην Αλεξάνδρεια– οι οποίοι συμμετέχουν στο δραματοποιημένο ντοκιμαντέρ για τον Μεγαλέξανδρο που ανέβηκε χτες στην πλατφόρμα του Netflix όταν συμφωνούν πως το θρασύ, ορμητικό όσο και χαρισματικό αυτό «τζόβενο» που κατέκτησε μέσα σε λίγα χρόνια την αχανή, πανίσχυρη τότε Περσική Αυτοκρατορία, φτάνοντας μέχρι τις πηγές του Γάγγη στην Ινδία, ήταν μια πολύ ιδιαίτερη όσο και αντιφατική προσωπικότητα.
Τολμηρός, καινοτόμος όσο και ευφυής στρατηλάτης, που μάλιστα δεν δίσταζε να πολεμά στην πρώτη γραμμή, αψηφώντας τον κίνδυνο, οραματιστής, μορφωμένος, ευγενής, εξερευνητής, αλλά ταυτόχρονα μεγαλομανής, βάναυσος, εκδικητικός, απρόβλεπτος, στο φάσμα της σχιζοφρένειας. Κανείς δεν ήξερε ποιο πρόσωπο θα έδειχνε κάθε φορά, ούτε βέβαια γνωρίζουμε πώς θα εξελισσόταν τόσο ο ίδιος όσο και η ελληνιστική αυτοκρατορία που δημιούργησε αν δεν άφηνε την τελευταία του πνοή τον Ιούνιο του 323 π.Χ. στη Βαβυλώνα, σε ηλικία μόλις 33 ετών. Γεγονός είναι πάντως ότι ο μύθος που δημιούργησε παραμένει ισχυρός και το ενδιαφέρον γι’ αυτόν αμείωτο, υπάρχουν δε ακόμα χώρες που ερίζουν για την κληρονομιά του, όπως η δική μας, με τους μέχρι πρότινος «ακατονόμαστους» γείτονες, αν και αυτό το τελευταίο δεν απασχολεί καθόλου το διάρκειας έξι επεισοδίων ντοκιμαντέρ.
Πουθενά δεν αμφισβητείται η ελληνικότητα του Αλέξανδρου –κάποια στιγμή, μάλιστα, η Ολυμπιάδα τον προσφωνεί «agapimou»–, κάτι που σίγουρα κολακεύει το εγχώριο κοινό, «χρυσώνοντας» κιόλας κάπως το χάπι για τους υπερπατριώτες!
Το οποίο ντοκιμαντέρ βρήκα κατώτερο του αναμενομένου, ίσως και λόγω της «πολυφωνίας» (έχει τρεις σκηνοθέτες και δύο σεναριογράφους), παρότι διαθέτει κάποιες αρετές και παραθέτει ορισμένα ενδιαφέροντα στοιχεία. Αυτά αφορούν κυρίως τα ευρήματα των ανασκαφών στην Αλεξάνδρεια όπου κατά την κ. Παπακώστα βρίσκεται, πιθανότατα, ο μεγαλοπρεπής τάφος-μαυσωλείο του Αλέξανδρου, η ανεύρεση του οποίου αποτελεί ένα από τα «άγια δισκοπότηρα» της αρχαιολογίας.
Στα συν είναι η εστίαση στη διαρκή εσωτερική πάλη που βίωνε ο Αλέξανδρος εξαιτίας των πολλών του αντιφάσεων, με τον ίδιο του τον εαυτό να εμφανίζεται ως ο πιο επικίνδυνος εχθρός που αντιμετώπισε ποτέ· η σύγκριση των «βίων παράλληλων» Αλέξανδρου και Δαρείου, με τον δεύτερο να απεικονίζεται πιο δυναμικός και αποφασιστικός απ’ όσο έμεινε στη Ιστορία, μολονότι ανίκανος εν τέλει να αποσοβήσει το μοιραίο· η ανάδειξη στο πρόσωπο της συζύγου του και μετέπειτα ερωμένης του Αλέξανδρου, Στατείρας, του αναβαθμισμένου ρόλου των γυναικών στην περσική αυλή και, βέβαια, η «out and proud» παρουσίαση της σχέσης του Αλέξανδρου με τον Ηφαιστίωνα, η οποία ήταν, κατά τα φαινόμενα, κάτι παραπάνω από φιλική.
Ο έρωτας των δύο ανδρών λειτουργεί και ως κράχτης.
Ο έρωτας των δύο ανδρών λειτουργεί και ως κράχτης, αφού ήδη στην αρχή του 1ου επεισοδίου εμφανίζονται σε τρυφερές περιπτύξεις με μια μάλλον σύγχρονη γκέι αισθητική – στην πορεία δεν βλέπουμε άλλη τόσο έντονα φορτισμένη ερωτική σκηνή, ούτε συμβαίνει κάποια εξέλιξη, υπάρχει όμως ταυτόχρονα μια σαφής αναφορά στην απενοχοποιημένη πρόσληψη της ομοφυλοφιλίας στην αρχαία Ελλάδα, έστω και δίχως παραπομπή σε συγκεκριμένες ιστορικές πηγές (ένα γενικότερο φαινόμενο στα ιστορικά ντοκιμαντέρ αυτού του τύπου που μάλλον συμβαίνει για λόγους ευκολίας). Εξ αυτού φρύαξαν κάποιοι υπερπατριώτες στα σόσιαλ, με πρώτο τον γνωστό πρώην διεθνή ποδοσφαιριστή, κι αυτό το τελευταίο από μόνο του δίνει πόντους στη σειρά! Πουθενά, επίσης, δεν αμφισβητείται η ελληνικότητα του Αλέξανδρου –κάποια στιγμή, μάλιστα, η Ολυμπιάδα τον προσφωνεί «agapimou»–, κάτι που σίγουρα κολακεύει το εγχώριο κοινό, «χρυσώνοντας» κιόλας κάπως το χάπι για τους εν λόγω υπερπατριώτες!
Γενικά μιλώντας, και παρότι είναι μια μέτρια παραγωγή που δεν διεκδικεί ιδιαίτερες σκηνοθετικές ή υποκριτικές δάφνες (ξεχωρίζουν κάπως ο Mido Hamada στον ρόλο του Δαρείου και η Agni Scott ως Στάτειρα, ενώ οριακά πειστικός είναι ο Αλέξανδρος του Buck Braithwaite), το ντοκιμαντέρ βλέπεται μάλλον ευχάριστα αν δεν το πάρεις και πολύ στα σοβαρά, με τον θεατή σε αρκετές περιπτώσεις να νομίζει ότι βλέπει ένα low budget ριμέικ του «Αλέξανδρου» του Όλιβερ Στόουν που γυρίστηκε είκοσι χρόνια πριν.
Σε αυτό συμβάλλουν το επικό στοιχείο και η μεταφυσική «αύρα» που συνοδεύουν τον Αλέξανδρο και η συνδρομή της μάντισσας-αφηγήτριας, όπως και κάποιες εξωτερικές ομοιότητες των τωρινών πρωταγωνιστών με τους τότε. Δεν λείπουν όμως και οι αστοχίες, κυρίως ενδυματολογικές αλλά και αναφορικά με τις αναπαραστάσεις μαχών. Επιπλέον, με την αφήγηση να επικεντρώνεται στην Περσική Εκστρατεία και την προσωπική αντιπαράθεση Αλέξανδρου – Δαρείου αφενός, στη σταδιακή «θεοποίηση» του Αλέξανδρου αφετέρου, κάποιες επίσης σημαντικές ιστορικές πτυχές θίγονται από ελάχιστα έως καθόλου.
Το ντοκιμαντέρ βλέπεται μάλλον ευχάριστα, αν δεν το πάρεις και πολύ στα σοβαρά.
Ανάμεσά τους η σχέση του νεαρού Αλέξανδρου με τον δάσκαλό του Αριστοτέλη, η μάχη στη Χαιρώνεια (για την οποία τρέχει μια ενδιαφέρουσα έκθεση αυτόν τον καιρό στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης), η πολύμηνη πολιορκία της Τύρου και η σφαγή που ακολούθησε (προβάλλεται, αντίθετα, η λιγότερο γνωστή, αλλά επίσης δύσκολη πολιορκία της Αλικαρνασσού, οι κάτοικοι της οποίας επίσης σφαγιάστηκαν), η πυρπόληση της Περσέπολης, η εκστρατεία στην Ινδία, η πολιτική του φιλοσοφία και ο γάμος του με τη Ρωξάνη. Δεν «χωρούσαν», δεν θεωρήθηκαν τόσο αξιόλογες;
Δίνεται, ωστόσο, αρκετή έμφαση στην επίσκεψη του Αλέξανδρου στον ναό του Άμμωνα Δία στην όαση της Σίβα μετά την παράδοση της Αιγύπτου, στη σημασία και στους συμβολισμούς της κίνησης αυτής – ένα ταξίδι που περιγράφεται και ως «εσωτερικό», με την Αίγυπτο να γίνεται και εξ αυτού κορυφαίος πνευματικός τουριστικός προορισμός για τους επόμενους αρκετούς αιώνες. Γυρνώντας από εκεί, ο «αναγεννημένος» Μακεδόνας στρατηλάτης στέφεται Φαραώ και ανακηρύσσεται και επίσημα «υιός θεού» λίγο πριν από την τελική αναμέτρηση με τον Δαρείο στα Γαυγάμηλα.
Αξιοσημείωτη είναι, τέλος, η αναφορά στη χρήση ψυχοτρόπων ουσιών σε μαγικοθρησκευτικές τελετές στην αρχαιότητα (όπως συμβαίνει όταν η Ολυμπιάδα «αποκαλύπτει» στον γιο της το θεϊκό του ριζικό και όπως επίσης υπονοείται ότι συνέβη κατά την παραμονή του Αλέξανδρου στον ναό του Άμμωνα), έστω κι αν μοιάζει η σκηνή εκείνη να γυρίστηκε προς άγραν θεατών, ενώ χάρη στο ντοκιμαντέρ αυτό έμαθα και μια αρχαία λέξη που αγνοούσα, την ανδροκτασία – οι Ανδροκτασίες, κόρες της Έριδας, είναι θηλυκοί δαίμονες που παρίσταντο στη σφαγή ανθρώπων.
