Ήταν αυτό το «μυστικό δωμάτιο» του Μιχαήλ Άγγελου;

Πριν από σχεδόν 50 χρόνια, ανακαλύφθηκε ένα δωμάτιο κάτω από τα παρεκκλήσια των Μεδίκων στη Φλωρεντία που ήταν καλυμμένο με σχέδια. Όλα αυτά τα χρόνια παρέμενε  κλειστό. Τον επόμενο μήνα ανοίγει για πρώτη φορά για το κοινό. Κάτω από το Μουσείο των Μεδίκων στη Φλωρεντία βρίσκεται ένα στενό, τοξωτό δωμάτιο όπου στους τοίχους διακρίνονται μερικά σχέδια μεγάλης δεξιοτεχνίας.

Καθώς η Francesca De Luca, διευθύντρια του μουσείου μελετούσε ένα μυώδες γυμνό δίπλα στην είσοδο, παρατήρησε προσεκτικότερα τα πόδια στο ένα από αυτά τα σχέδια: η ομοιότητά τους με τους μυώδεις γλουτούς ενός γλυπτού του Μιχαήλ Άγγελου σε έναν τάφο στον επάνω όροφο ήταν κάτι που δεν μπορούσε να προσπεράσει. Σχολιάζει σχετικά με αυτό: «Το χέρι μοιάζει γρήγορο, γεμάτο αυτοπεποίθηση, προκαλεί τη σκέψη σου»

Μέχρι τώρα κοινό δεν έχει δει αυτά τα σχέδια, αλλά από τον επόμενο μήνα η λεγόμενη stanza segreta ή μυστική αίθουσα του μουσείου, η οποία πιθανόν να είναι το δωμάτιο όπου ο Μιχαήλ Άγγελος κρύφτηκε και ζωγράφισε στους τοίχους πριν από σχεδόν 500 χρόνια θα ανοίξει για όλους.

Τα σχέδια ανακαλύφθηκαν το 1975 από τον Paolo Dal Poggetto, όταν ο τότε διευθυντής του Παρεκκλησίου των Μεδίκων προσπαθούσε να δημιουργήσει μια νέα έξοδο για τους τουρίστες. Μαζί με τους συνεργάτες του ανακάλυψαν μια καταπακτή κρυμμένη κάτω από μια ντουλάπα στο πλάι του Νέου Σκευοφυλακίου, εκεί που ο Μιχαήλ Άγγελος φιλοτέχνησε τους τάφους για τα μέλη της ισχυρής οικογένειας παράλληλα με τους τοίχους. Η πόρτα με τη σειρά της αποκάλυψε πέτρινα σκαλοπάτια που οδηγούσαν σε ένα δωμάτιο γεμάτο με κάρβουνο.

Το 1527, οι Φλωρεντινοί, συμπεριλαμβανομένου του Μιχαήλ Άγγελου, υποστήριξαν τη Δημοκρατία και την ανατροπή των Μεδίκων. Όμως το 1530 οι Μέδικοι επέστρεψαν  δυναμικά και ο Μιχαήλ Άγγελος αναγκάστηκε να κρυφτεί. Για αρκετούς μήνες είχε τελείως εξαφανιστεί. Ο Dal Poggetto είχε ένα προαίσθημα για το δωμάτιο που ανακαλύφθηκε. Αφαίρεσε τους γύψινους τοίχους, αποκαλύπτοντας σχέδια με κάρβουνο και κιμωλία στα οποία για αιώνες κανένας δεν είχε δώσει σημασία. Είχε την απόλυτη πεποίθηση ότι είχε βρει την κρυψώνα και το ατελιέ του Μιχαήλ Άγγελου.

Ωστόσο  κάποιοι αμφισβητούν ότι ο Μιχαήλ Άγγελος, που ήταν ήδη 50 χρονών και ένας καταξιωμένος καλλιτέχνης με ισχυρούς προστάτες, θα περνούσε τόσο μεγάλο διάστημα σε ένα βρώμικο κρησφύγετο. Από την άλλη πολλοί είναι και οι μελετητές που πιστεύουν ότι τα σχέδια είναι αποκαλυπτικά και μαρτυρούν το «χέρι» του, την τεχνοτροπία, την υπογραφή του.

Εκτός από μια σύντομη περίοδο τη δεκαετία του 1990, το ευρύ κοινό δεν είχε επαφή με το κρυφό αυτό δωμάτιο για λόγους ασφάλειας των επισκεπτών καθώς βρίσκεται στο κάτω μέρος μιας απότομης σκάλας κι αποτελούσε κίνδυνο για τους επισκέπτες. Όπως αντίστοιχα και οι επισκέπτες του μουσείου θα αποτελούσαν απειλή για τα σχέδια.

Έτσι, για δεκαετίες μόνο διαπιστευμένοι μελετητές, περιστασιακοί δημοσιογράφοι και σημαντικές προσωπικότητες μπορούσαν να δουν το εσωτερικό του. Ο βασιλιάς Κάρολος Γ’ έριξε μια ματιά το 2018 όπως και ο Λεονάρντο Ντι Κάπριο μπήκε λαθραία μέσα, αλλά «κανείς δεν τον εντόπισε», δηλώνει η Paola D’Agostino, η διευθύντρια των Μουσείων Bargello, στα οποία ανήκουν τα παρεκκλήσια των Μεδίκων.

Τον Σεπτέμβριο, μετά από χρόνια σχεδιασμού που επιβραδύνθηκε από την πανδημία, η κ. D’Agostino  εγκαινίασε μια νέα μεγάλη έξοδο, η οποία, όπως είπε, άνοιξε το δρόμο για να έρθει επιτέλους στο φως το μυστικό δωμάτιο. Το μουσείο εγκατέστησε φώτα LED σε κομψές χαμηλές ράγες που ήταν ασφαλέστερες για τα σχέδια και οι οποίες επίσης λειτουργούν ως προστατευτικό ανάχωμα για να μην πλησιάζουν πολύ οι επισκέπτες.

Για την προστασία των σχεδίων, η κ. D’Agostino λέει ότι οι επισκέψεις θα περιορίζονται σε ομάδες των τεσσάρων ατόμων και θα περιορίζονται στα 15 λεπτά, με ενδιάμεσα 45λεπτα διαστήματα κατά τα οποία τα φώτα θα σβήνουν για την προστασία των σχεδίων. Τα εισιτήρια, καθένα από τα οποία θα συνδέεται με ένα συγκεκριμένο άτομο του οποίου η ταυτότητα θα ελέγχεται ώστε να μην τα καταχρώνται οι τουριστικοί πράκτορες, θα κοστίζουν 32 ευρώ. Εκτός του μυστικού ατελιέ, στην τιμή του εισιτηρίου θα περιλαμβάνεται και επίσκεψη στους τάφους των Μεδίκων. Αργότερα και κρίνοντας από την πορεία των πραγμάτων, το μουσείο μπορεί  να αυξήσει τον αριθμό των επισκεπτών.

Η κ. D’Agostino εξηγεί ότι τα σχέδια, παρά τη φθορά των χρόνων, είναι  «σε αξιοσημείωτα καλή κατάσταση» και προσθέτει ότι η πρόοδος της τεχνολογίας τον τελευταίο μισό αιώνα έχει οδηγήσει «σε ένα ορισμένο στάδιο στο οποίο νομίζω ότι οι περισσότεροι μελετητές συμφωνούν ότι σίγουρα υπάρχει το χέρι του Μιχαήλ Άγγελου σε ορισμένα από αυτά τα σχέδια».

Αν και η ίδια δεν είναι μελετήτρια του Μιχαήλ Άγγελου, δήλωσε ότι είναι πεπεισμένη ότι τουλάχιστον δύο από τα γεμάτα αυτοπεποίθηση σχέδια ανήκουν στον δάσκαλο, ο οποίος έφυγε από τη Φλωρεντία αφού εργάστηκε στο παρεκκλήσι, χωρίς να επιστρέψει ποτέ. Το ένα είναι ένα επιβλητικό γυμνό κοντά στην είσοδο, το οποίο είναι ένα πρόσωπο σε προφίλ και με το βλέμμα στραμμένο προς τα εμπρός. Οι ειδικοί λένε ότι θυμίζει την «Ανάσταση του Χριστού» του Μιχαήλ Άγγελου. Το άλλο είναι το σχέδιο των ποδιών που προαναφέρεται και έβαλε σε τόσες σκέψεις τους μελετητές.

Άλλοι μελετητές πιστεύουν ότι ο Μιχαήλ Άγγελος ενδεχομένως να είναι η κρυμμένη υπογραφή των σχεδίων ενός άνδρα που πέφτει και προσομοιάζει με την κεντρική φιγούρα της «Πτώσης του Φαέθοντα» ενώ ορισμένοι θεωρούν ακόμα κι ότι το ένα λυγισμένο και ασώματο χέρι στον τοίχο θυμίζει το άγαλμά του Δαβίδ.

Αυτό που είναι βέβαιο, λέει η κ. D’Agostino,  είναι ότι «τίποτα ανάλογο δεν υπάρχει στον κόσμο των σχεδίων του 16ου αιώνα» και συνεχίζει: «Από τη στιγμή που μπαίνεις σε αυτό το δωμάτιο μένεις άφωνος».

Στη συνέχεια, καθώς τα μάτια σου προσαρμόζονται στο αμυδρό φως, «αρχίζεις να βλέπεις όλα τα διαφορετικά σχέδια και όλα τα διαφορετικά στρώματα». Το σίγουρο είναι ότι το κάθε λεπτό που περνά στη μελέτη αυτών των γεμάτων σχέδια τοίχων οδηγεί σε νέες ανακαλύψεις – ένας μυώδης κορμός σκιαγραφημένος από μισούς κύκλους, επικλινείς γραμμές και σχήματα «s».

Η σκίαση μεταμορφώνεται σε μύες ή στο κεφάλι ενός αλόγου κοιτάζει κάτω από το ταβάνι. Κάποια στιγμή, η κ. De Luca ανοίγει ένα ξύλινο παντζούρι για να δείξει ότι το δωμάτιο βρίσκεται στην πραγματικότητα πάνω από το έδαφος. Το φως του πρωινού της Φλωρεντίας έμπαινε μέσα φωτίζοντας τη γωνιά και το σχέδιο ενός προσώπου που έφερε μια γενειάδα σαν του Μιχαήλ Αγγέλου. «Κάποιος είπε ότι θα μπορούσε να είναι αυτοπροσωπογραφία. Ίσως αυτό να είναι λίγο υπερβολικό», καταλήγει.

lifo.gr