Η κατάρρευση για το ρούβλι και το ρίσκο των capital controls
Το Κρεμλίνο μεταξύ Σκύλλας και Χάρυβδης
Ειδικής σύσκεψης για τη διαχείριση της κρίσης που έχει προκύψει με το ρούβλι θα ηγηθεί, μέσα στη μέρα, ο Βλαντιμίρ Πούτιν, στο πλαίσιο της οποίας θα ακούσει τοποθετήσεις από αξιωματούχους της κυβέρνησης και της κεντρικής τράπεζας σε σχέση με τα μέτρα που θα μπορούσαν να ληφθούν. Στο τραπέζι βρίσκεται και η πρόταση για τη (μερική;) επαναφορά των capital controls.
Παρά τη χθεσινή εσπευσμένη παρέμβαση της Κεντρικής Τράπεζας της Ρωσίας, που προχώρησε σε άλμα των επιτοκίων κατά 350 μονάδες βάσης, ήτοι στο 12%, σε έκτακτη συνεδρίαση της, η καθοδική τροχιά του ρουβλίου δεν ανεκόπη με αποτέλεσμα να έχει ανοίξει η συζήτηση για επιπλέον μέτρα.
Σε μια πρώτη κυβερνητική συνάντηση που έλαβε χώρα τη Δευτέρα, ο υπουργός Οικονομικών Άντον Σιλουάνοφ πρότεινε και την επαναφορά μέτρων ελέγχου της διακίνησης του χρήματος, σε μια προσπάθεια να υποστηριχθεί το εθνικό νόμισμα. Όμως, οι πρώτες αντιδράσεις από έτερους παράγοντες ήταν αρκετά διστακτικές, καθώς πρόκειται για ένα ύστατο μέτρο παρέμβασης που χρησιμοποιήθηκε τελευταία φορά μόλις λίγο μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και για περιορισμένο διάστημα.
Βέβαια, με το ρούβλι να παραμένει εξαιρετικά αδύναμο, έχοντας ενισχυθεί ελάχιστα από την χθεσινή άνοδο των επιτοκίων, η επιστροφή των capital controls θα επανέλθει δυναμικά στην ατζέντα, κατά τη σημερινή συνάντηση στο Κρεμλίνο.
Σύμφωνα με δημοσιεύματα, το υπουργείο Οικονομικών προτάσσει την ιδέα να απαιτηθεί από τους εξαγωγείς να μετατρέψουν σε ρούβλια κάποια από τα κέρδη τους σε ξένο συνάλλαγμα, τα οποία συνήθως διατηρούν εκτός Ρωσίας. Συγκεκριμένα, οι εξαγωγείς θα πρέπει να μετατρέπουν (ουσιαστικά να πωλούν) έως και το 80% (ή ακόμη και του 90%) των εσόδων τους σε ξένο συνάλλαγμα μέσα σε 90 ημέρες και σε περίπτωση που δεν συμμορφωθούν θα αντιμετωπίζουν τιμωρητικά μέτρα, όπως το να «κοπούν» από την πρόσβαση σε κρατικές επιδοτήσεις και βέβαια να στοχοποιηθούν από το Κρεμλίνο.
Έτερες προτάσεις περιλαμβάνουν ακόμη την απαγόρευση της πληρωμής μερισμάτων και τη διεύρυνση των δανείων εξωτερικού, ακόμη και σε χώρες που θεωρούνται «φιλικές» προς τη Ρωσία, την κατάργηση των επιδοτήσεων στις εισαγωγές και την τοποθέτηση χαμηλού πλαφόν στα ποσά σε ξένο συνάλλαγμα που οι εξαγωγείς μπορούν να μεταφέρουν εκτός Ρωσίας.
Όλα τα συγκεκριμένα μέτρα εντάσσονται στην ευρεία ομπρέλα των capital controls, όμως απομένει να φανεί το πόσο δυναμικά θα θελήσει να κινηθεί η Μόσχα. Άλλωστε μπορεί η ίδια να το αρνείται, όμως είναι κοινό μυστικό μεταξύ των έγκριτων οικονομικών αναλυτών πως η διολίσθηση του ρουβλίου από τις αρχές της χρονιάς είναι αναπόφευκτη συνέπεια της αποδυνάμωσης της ρωσικής οικονομίας, που πλέον αισθάνεται έντονη την πίεση από τις δυτικές κυρώσεις κατά του νευραλγικού ενεργειακού της κλάδου.
Αυτός βέβαια είναι και ο λόγος που η Κεντρική Τράπεζα είχε αποφύγει μέχρι τώρα να προχωρήσει σε αυξήσεις των επιτοκίων, κρίνοντας πως δεν υπάρχει σοβαρό χρηματοπιστωτικό ρίσκο και πως η βασική αιτία για την υποτίμηση του νομίσματος εντοπίζεται στο συνεχώς συρρικνούμενο πλεόνασμα τρεχουσών συναλλαγών που κατά το πρώτο εξάμηνο της χρονιάς υποχώρησε κατά 85% σε ετήσια βάση, λόγω ακριβώς της επιδείνωσης των οικονομικών της χώρας.
Για τον ίδιο λόγο η απόφαση της να προχωρήσει εσπευσμένα χθες σε αύξηση των επιτοκίων, μετά την… εντολή που έλαβε εμμέσως πλην σαφώς από το Κρεμλίνο διά στόματος του στενότερους οικονομικού συμβούλου του Πούτιν, δεν άλλαξε το τοπίο για το ρούβλι ούτε πιθανότατα θα το αλλάξει, όπως επισημαίνουν διεθνείς αναλυτές.
Από την άλλη πλευρά και το ακραίο μέτρο των capital controls εμπεριέχει κινδύνους. Είναι δε, ένα λίαν ευαίσθητο ζήτημα για την Κεντρική Τράπεζα, με την πρόεδρο της Ελβίρα Ναμπιουλίνα να έχει διαρρεύσει την πρόθεση της ακόμη και να παραιτηθεί. Όμως, πρακτικά στο σημείο που έχουν έρθει τα πράγματα για την οικονομία και το ρούβλι, δεν υπάρχουν αξιόπιστες εναλλακτικές λύσεις.
Με τον πόλεμο να συνεχίζεται, τα ελλείμματα να «φουσκώνουν» από τις αυξημένες στρατιωτικές δαπάνες και τα έσοδα από τις εξαγωγές (κυρίως βέβαια ορυκτών καυσίμων) να μειώνονται, χωρίς την ίδια ώρα οι εισαγωγές να υποχωρούν, η περαιτέρω αποδυνάμωση του ρουβλίου είναι μονόδρομος, όπως τελικά και η ενεργοποίηση των πλέον σκληρών μέτρων των capital controls.
Η ίδια η Κεντρική Τράπεζα, εξάλλου, δεν έχει μεγάλα περιθώρια ελιγμών δεδομένου ότι οι δυτικές κυρώσεις έχουν κυριολεκτικά «παγώσει» την πρόσβαση της σε περιουσιακά στοιχεία και ξένο συνάλλαγμα συνολικού ύψους 300 δισ. δολαρίων.
Πάντως, ανεξαρτήτως των τελικών αποφάσεων που θα ληφθούν από τον Βλαντιμίρ Πούτιν, ένα είναι βέβαιο. Το ευάλωτο σημείο στο οποίο έχει περιέλθει η ρωσική οικονομία καθιστά ακόμη πιο ζωτικής σημασίας τα όποια ενεργειακά έσοδα εξακολουθεί να έχει, άρα τη διατήρηση των δεσμών της με τις λεγόμενες «φιλικές» χώρες, όπως και την συνέχιση του παιχνιδιού της… γάτας με το ποντίκι για την παράκαμψη, με κάθε αθέμιτο μέσο, των δυτικών κυρώσεων (όπως και του πλαφόν της τιμής) για την πώληση και τη διακίνηση των ενεργειακών της προϊόντων.
