Ελληνοτουρκικά: Αθήνα και Αγκυρα πιάνουν το νήμα από την αρχή
Μετά την αλλαγή σκυτάλης στα υπουργεία Εξωτερικών και Άμυνας
Να ξεκινήσουν μια νέα σελίδα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις θα επιδιώξουν ο Κυριάκος Μητσοτάκης και ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν που προγραμματίζουν να συναντηθούν στο Βίλνιους της Λιθουανίας, στο πλαίσιο της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ που θα πραγματοποιηθεί στις 11 και 12 Ιουλίου. Το ραντεβού του πρωθυπουργού με τον πρόεδρο της Τουρκίας θα είναι η πρώτη κατ’ ιδίαν συνάντηση που θα έχουν μετά την επανεκλογή τους. Το γεγονός ότι και οι δύο βρίσκονται στην αρχή της κυβερνητικής τους θητείας με ισχυρή, νωπή, λαϊκή εντολή δημιουργεί προσδοκίες για εκκίνηση μιας πορείας επαναπροσέγγισης των δύο χωρών που από το 2020 μέχρι τις αρχές του 2023 βρίσκονταν σε διαρκή ένταση.
«Θέλω να βλέπω το ποτήρι μισογεμάτο. Τους τελευταίους μήνες υπήρξε εξαιρετικά περιορισμένη παραβατική δραστηριότητα από την τουρκική Αεροπορία στον αέρα όσον αφορά την παραβίαση του εναέριου χώρου της πατρίδας μας», είπε ο κ. Μητσοτάκης την Παρασκευή από τις Βρυξέλλες μετά την ολοκλήρωση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Τα επίσημα στοιχεία του ΓΕΕΘΑ επαληθεύουν πλήρως τον μηδενισμό των τουρκικών παραβιάσεων στο Αιγαίο. Τους μήνες Μάρτιο, Απρίλιο, Μάιο και Ιούνιο του 2023 στο Αιγαίο σημειώθηκαν μόλις έξι παραβάσεις των κανόνων εναέριας κυκλοφορίας, καταγράφηκαν 23 παραβιάσεις του εθνικού εναέριου χώρου από πέντε τουρκικά μαχητικά αεροσκάφη και δεν υπήρξε ούτε μία εμπλοκή μεταξύ τουρκικών και ελληνικών μαχητικών αεροσκαφών επιφυλακής και ούτε μία πτήση τουρκικού αεροσκάφους πάνω από ελληνικό έδαφος.
Ποια ήταν η εικόνα από τις τουρκικές παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου το ίδιο τετράμηνο το 2022; Είχαν καταγραφεί συνολικά 732 παραβάσεις των κανόνων εναέριας κυκλοφορίας, 3.130 παραβιάσεις του εθνικού εναέριου χώρου από 860 τουρκικά μαχητικά αεροσκάφη, είχαν σημειωθεί 72 εικονικές αερομαχίες μεταξύ ελληνικών και τουρκικών μαχητικών αεροσκαφών και 106 φορές τα τουρκικά μαχητικά αεροσκάφη είχαν κάνει υπερπτήσεις πάνω από ελληνικό έδαφος!
Η αλλαγή στάσης της Αγκυρας στο Αιγαίο μετά τον φονικό σεισμό της 6ης Φεβρουαρίου στην Τουρκία με τη διακοπή της έμπρακτης αμφισβήτησης της ελληνικής κυριαρχίας και του εύρους του ελληνικού εναέριου χώρου σε καμία περίπτωση δεν εκλαμβάνεται από την ελληνική κυβέρνηση ως αλλαγή της πάγιας στρατηγικής που ακολουθεί η γειτονική χώρα. Ωστόσο, αυτή η αλλαγή στο κλίμα της καθημερινής τεχνητής έντασης στις ελληνοτουρκικές σχέσεις μπορεί να δημιουργήσει το κατάλληλο υπόστρωμα για την εκκίνηση μιας προσπάθειας συνεννόησης σε ανώτατο επίπεδο, μεταξύ του Κυριάκου Μητσοτάκη και του Ταγίπ Ερντογάν.
Δεν θα πρέπει να διαλάθει της προσοχής και η κατά 180 μοίρες αλλαγή της τουρκικής στάσης στον Εβρο όσον αφορά την αντιμετώπιση του μεταναστευτικού προβλήματος. Ολόκληρο τον Ιούνιο, έπειτα από την αποκατάσταση του διαύλου επικοινωνίας, ο νέος υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας Χακάν Φιντάν και ο Ελληνας υπηρεσιακός υπουργός Εξωτερικών Βασίλης Κασκαρέλης συνομιλούσαν απευθείας: όταν η ελληνική διπλωματία ενημέρωνε ότι στις νησίδες του ποταμού Εβρου εντοπίζονταν παράνομοι μετανάστες που κινούνταν προς την ελληνική επικράτεια οι Τούρκοι κινητοποιούνταν αμέσως και απομάκρυναν τους μετανάστες ή πρόσφυγες προς το εσωτερικό της Τουρκίας. Μάλιστα οι επιχειρήσεις-σκούπα γίνονταν από τον τουρκικό Στρατό ώστε να μην υπάρχει η παραμικρή αμφιβολία για τις προθέσεις της Αγκυρας να στεγανοποιηθούν τα σύνορα και να μηδενιστούν οι παράνομες μεταναστευτικές ροές προς την Ελλάδα. «Ναι, σύμφωνα με την επιχειρησιακή ενημέρωση που έχω, υπάρχει καλύτερη συνεργασία με τις τουρκικές αρχές έτσι ώστε να επιτυγχάνουμε τον στόχο μας, που δεν είναι άλλος από το να αποτρέπουμε βάρκες να ξεκινούν από τις τουρκικές ακτές», δήλωσε δημοσίως ο κ. Μητσοτάκης.
Αλλαγή προσώπων
Το κρίσιμο ερώτημα είναι αν η κατάσταση που επικρατεί τους τελευταίους τέσσερις μήνες στις σχέσεις Αθήνας και Αγκυρας θα διατηρηθεί και για πόσο χρονικό διάστημα. Ο Ελληνας πρωθυπουργός με τις επιλογές του στα υπουργεία Εξωτερικών και Εθνικής Αμυνας έδειξε ότι δεν θέλει να αφήσει τίποτα στην τύχη. Το χαρτοφυλάκιο της Εθνικής Αμυνας ανέλαβε ο Νίκος Δένδιας που έχει δώσει «εξετάσεις» στο κατά πόσο έχει την ετοιμότητα, την αποτελεσματικότητα και τη νηφαλιότητα να προασπίζεται τα εθνικά συμφέροντα, τις οποίες έχει περάσει με άριστα.
Υπουργός Εξωτερικών ανέλαβε ο Γιώργος Γεραπετρίτης, ένας από τους πιο στενούς συνεργάτες του Κυριάκου Μητσοτάκη ώστε να μην υπάρχει η παραμικρή αμφιβολία ότι οι αποφάσεις του πρωθυπουργού στα κρίσιμα εθνικά θέματα θα υλοποιούνται κατά γράμμα χωρίς να δημιουργείται η παραμικρή σκιά για πιθανές διαφοροποιήσεις. Ο κ. Γεραπετρίτης ήταν το πρόσωπο που την προηγούμενη τετραετία ανέλαβε να φέρει εις πέρας όλες τις επικίνδυνες αποστολές που «πλήγωσαν» την κυβέρνηση – από το τραγικό σιδηροδρομικό δυστύχημα με τους 57 νεκρούς στα Τέμπη μέχρι την αποκάλυψη του σκανδάλου των υποκλοπών.
Το επόμενο διάστημα ο κ. Γεραπετρίτης καλείται να διατηρήσει τον δίαυλο επικοινωνίας με τον επικεφαλής της τουρκικής διπλωματίας Χακάν Φιντάν, ένα πανίσχυρο πρόσωπο στο περιβάλλον Ερντογάν και ενδεχομένως να αναλάβει τις συζητήσεις με την Αγκυρα για τα Ελληνοτουρκικά. Προϋπόθεση για να ξεκινήσει η συζήτηση μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας είναι να αποκατασταθεί πλήρως η αξιόπιστη απευθείας επικοινωνία του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Τούρκο πρόεδρο. Το πρώτο βήμα θα γίνει στο Βίλνιους και με βάση τα σημερινά δεδομένα ο Ελληνας πρωθυπουργός είναι αυτός που θα δώσει τη γραμμή, επιλέγοντας τα θέματα που θα τεθούν στις διμερείς συνομιλίες και ενδεχομένως αποφεύγοντας τις κακοτοπιές που θα αποτρέψουν τη δημιουργία φιλικής ατμόσφαιρας.
Πεδία συνεννόησης
Για να συντηρηθεί το καλό κλίμα, μέχρι οι συζητήσεις Αθήνας – Αγκυρας σε επίπεδο κορυφής να φτάσουν στα ακανθώδη και χρόνια προβλήματα των ελληνοτουρκικών σχέσεων, υπάρχουν πεδία που οι δύο κυβερνήσεις μπορούν να δείξουν ότι έχουν καλή διάθεση για συνεννόηση: η παράταση του μορατόριουμ στρατιωτικών ασκήσεων και ο περιορισμός των γυμνασίων στις οποίες εμπλέκονται μαζικές δυνάμεις από το Ναυτικό, την Αεροπορία και τον Στρατό της Ελλάδας και της Τουρκίας. Εφόσον η έναρξη των συζητήσεων δείξει ότι υπάρχει πραγματική διάθεση συνεννόησης, είναι βέβαιο ότι το επόμενο διάστημα στο τραπέζι του διαλόγου θα μπουν και τα πιο σύνθετα θέματα, της οριοθέτησης των θαλασσίων ζωνών στο Αιγαίο.
