Συνάντηση Μπάιντεν – Ερντογάν: Από τις αβρότητες στα «αγκάθια»
Η ανακοίνωση του Λευκού Οίκου και η... διαφορετική οπτική της Άγκυρας
Κατόπιν ισχυρών τουρκικών πιέσεων, πραγματοποιήθηκε η συνάντηση μεταξύ του Αμερικανού προέδρου και του Τούρκου ομολόγου του, κεκλεισμένων των θυρών, παρουσία μόνο των υπουργών Εξωτερικών, διάρκειας 70 λεπτών.
Η διπλωματική γλώσσα επέβαλε την αναφορά σε «εποικοδομητική συνομιλία». Ένας όρος που έχει προ πολλού χάσει την ουσιαστική του σημασία. Η απουσία δηλώσεων, μαρτυρά ότι μετά από κουβέντα μίας ώρας και κάτι, δεν είχαν να επιδείξουν τίποτα το ιδιαίτερα θετικό. Το τετ-α-τετ Μπάιντεν-Ερντογάν δεν φαίνεται να αλλάζει δραματικά το τοπίο των αμερικανικοτουρκικών σχέσεων. Αν έπρεπε κανείς να βάλει ένα τίτλο, αυτός θα ήταν «μία από τα ίδια».
Πράγματι, ούτε βήμα πίσω, ούτε βήμα μπροστά… Μπορεί η Ουάσινγκτον να έχει κουραστεί από τα τερτίπια του Τούρκου ηγέτη, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι είναι έτοιμη να εγκαταλείψει την Άγκυρα στην τύχη της. Για την ακρίβεια, στην αγκαλιά της Ρωσίας… Αν και πλαγιοκοπεί τον Ταγίπ Ερντογάν, τόσο με την υπόθεση της τουρκικής κρατικής τράπεζας Halkbank, όσο με την παράνομη κράτηση του Οσμαν Καβαλά και τη συμμαχία με Σύρους Κούρδους, δεν φαίνεται έτοιμη να «σπάσει» το τεντωμένο σκοινί. Τι σημαίνει αυτό; Δεν προχωράει σε οριστική ρήξη των σχέσεων, ακόμα και αν τράβηξε το αυτί του Σουλτάνου. Παράλληλα, δεν επιστρέφει και στη σκανδαλώδη ανεκτική συμπεριφορά απέναντι του.
Αυτό αντιλαμβάνεται κανείς και από τη δεξιοτεχνικά διατυπωμένη ανακοίνωση του Λευκού Οίκου για τη συνάντηση Μπάιντεν- Ερντογάν: «Ο πρόεδρος Τζόζεφ Ρ. Μπάιντεν, Τζούνιορ, συναντήθηκε σήμερα με τον Τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής της G20. Ο πρόεδρος Μπάιντεν υπογράμμισε την επιθυμία του να διατηρήσει εποικοδομητικές σχέσεις, να επεκτείνει τους τομείς συνεργασίας και να διαχειριστεί αποτελεσματικά τις διαφωνίες μας.
»Εξέφρασε την εκτίμηση για τις σχεδόν δύο δεκαετίες συνεισφοράς της Τουρκίας στην αποστολή του ΝΑΤΟ στο Αφγανιστάν. Οι δύο ηγέτες συζήτησαν την πολιτική διαδικασία στη Συρία, την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας σε Αφγανούς που έχουν ανάγκη, τις εκλογές στη Λιβύη, την κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο και τις διπλωματικές προσπάθειες στον Νότιο Καύκασο».
»Ο Πρόεδρος Μπάιντεν επιβεβαίωσε την αμυντική μας συνεργασία και τη σημασία της Τουρκίας ως Σύμμαχου του ΝΑΤΟ, αλλά σημείωσε τις ανησυχίες των ΗΠΑ για την κατοχή από την Τουρκία του ρωσικού πυραυλικού συστήματος S-400. Επίσης τόνισε τη σημασία των ισχυρών δημοκρατικών θεσμών, του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του κράτους δικαίου για την ειρήνη και την ευημερία».
Η τουρκική προεδρία, σε αντίστοιχη ανακοίνωσή, επιβεβαίωσε ότι έγινε αναφορά στις διμερείες σχέσεις, στη δυνατότητα αύξησης των εμπορικών συναλλαγών, σε περιφερειακά θέματα και στη στρατηγική συνεργασία στα πλαίσια του ΝΑΤΟ. Επίσης, σύμφωνα με την Άγκυρα, διαπιστώθηκε η θετική προσπάθεια και των δύο χωρών για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.
Σε ερώτηση, όμως, που δέχθηκε ο Ερντογάν μετά το πέρας των εργασιών της Συνόδου διέψευσε ότι συζητήθηκε η κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο, πόσο μάλλον η αποκλιμάκωση στην περιοχή. «Η Ανατολική Μεσόγειος δεν ήταν στην ατζέντα της συζήτησης. Αφού δεν το έθεσε ο κ. Μπάιντεν, δεν υπάρχει ούτε στη δική του ατζέντα, ούτε στη δική μου» ήταν η απάντηση που έδωσε ο Τούρκος πρόεδρος, παρότι ο Λευκός Οίκος την συμπεριέλαβε στην ανακοινωσή του.
Ανέκαθεν, όμως, οι διαρροές είναι που υποδηλώνουν τι πραγματικά συνέβη ή ακόμα καλύτερα η αποκωδικοποίηση αυτών. Αν κρίνει κανείς τις τωρινές, θα καταλήξει στο συμπέρασμα ότι δεν γεφυρώθηκαν τα ζητήματα που ταλανίζουν τις σχέσεις των δύο χωρών. Με πρώτο και καλύτερο το βασικό αγκάθι – το σημαντικότερο θα έλεγε κανείς πρόβλημα μεταξύ των δύο χωρών- που δεν είναι άλλο από την απόκτηση ρωσικών αντιπυραυλικών συστοιχιών S-400 από την Τουρκία.
Ο Ταγίπ Ερντογάν δεν υπαναχώρησε στο ζήτημα αυτό. Την ίδια στιγμή, όμως, επιθυμεί την αγορά 40 νέων F-16 και τον εκσυγχρονισμό 80 παλαιότερων δικών της. Η Τουρκία επιδιώκει την αγορά μαχητικών F-16 Viper ως αντάλλαγμα για την επένδυσή ύψους 1,4 δισ. δολαρίων, στο πρόγραμμα των F-35 -από το οποίο και αποκλείστηκε εξαιτίας της αγοράς του ρωσικού πυραυλικού σύστημας S-400. Η απάντηση Μπάιντεν έκοψε τη φόρα Ερντογάν: «Υπάρχει διαδικασία, η οποία πρέπει να ακολουθηθεί». Αυτό σημαίνει Κογκρέσο, Επιτροπές και Μενέντεζ…
Μεταξύ άλλων, ο Μπάϊντεν ξεκαθάρισε ότι η καταπάτηση ανθρώπινων δικαιωμάτων, ζητημάτων της δημοκρατίας και κράτους δικαίου δεν θα μείνουν ατιμώρητα. Ο Ερντογάν θα βρίσκει απέναντί του την Ουάσινγκτον και τη Δύση, ακριβώς όπως συνέβη και στην υπόθεση του Οσμάν Καβάλα. Μετά τη συνάντηση, σχολιάστηκε ότι ο Μπάιντεν δεν θέλησε να σηκώσει τους τόνους της αντιπαράθεσης με τον Ερντογάν. Αυτό είναι κάτι που έσπευσε να κεφαλαιοποιήσει ο Τούρκος πρόεδρος, ειδικά στο εσωτερικό του ακροατήριο.
Το κρατικό πρακτορείο ειδήσεων Anadolou ανέφερε, επικαλούμενο ανώτερο Τούρκο αξιωματούχο ότι η συνάντηση των δύο ηγετών διεξήχθη σε «πολύ θετικό κλίμα» και συζητήθηκαν οι διμερείς σχέσεις και περιφερειακά θέματα. Ένα ακόμα ενδιαφέρον στοιχείο, το οποίο συναντά κανείς στην αμερικανική δημόσια σφαίρα και συζήτηση με αφορμή τη συνάντηση των δύο ηγετών είναι ότι η «μετά Ερντογάν εποχή». Η αμερικανική εξωτερική πολιτική ήδη προσανατολίζεται στην επόμενη ημέρα, γεγονός ιδιαίτερα ενδιαφέρον…
