Οι κυριότερες Μονές της Κρήτης αφιερωμένες στην Παναγία
Προσαρμοσμένος στις ιδιαίτερες συνθήκες που έχει ορίσει η πανδημία ο εορτασμός
Ο Δεκαπενταύγουστος, είναι αφιερωμένος στην Παναγία, τη μητέρα όλων των χριστιανών, και εορτάζεται με ιδιαίτερη ευλάβεια σε όλον τον ελληνικό χώρο.
Η εορτή της Κοίμησης της Υπεραγίας Θεοτόκου έχει καθιερωθεί, μετά το Πάσχα, ως η μεγαλύτερη γιορτή της Ορθοδοξίας και του Ελληνισμού, με τη λαϊκή παράδοση να αποδίδει στον Δεκαπενταύγουστο την άτυπη ονομασία «Πάσχα του καλοκαιριού».
Μακριά από τα αστικά κέντρα, μιας και η εορτή της Κοίμησης έρχεται την περίοδο που κορυφώνεται η περίοδος των διακοπών για την πλειοψηφία των Ελλήνων, δεκάδες –αν όχι εκατοντάδες- είναι τα προσκυνήματα ανά την Ελλάδα, αλλά και σε περιοχές όπου παλαιότερα χτυπούσε έντονα η καρδιά της Ορθοδοξίας και του Ελληνισμού, αφιερωμένα στην Παναγία, προσελκύοντας πλήθη πιστών.
Η Παναγία έχει για τους Έλληνες και εθνική σημασία, αφού έχει συνδεθεί με τους αγώνες του έθνους, και έτσι ο ελληνικός λαός την τιμά και τη σέβεται περισσότερο από κάθε άλλο ιερό πρόσωπο.
Ωστόσο, -όπως και πέρυσι- έτσι και φέτος η μεγαλύτερη Θεομητορική γιορτή του ορθοδόξου εορτολογίου προβλέπεται να πραγματοποιηθεί προσαρμοσμένη στις ιδιαίτερες συνθήκες που έχει ορίσει η πανδημία.
Για την ακρίβεια, υπό την απειλή των αυξανόμενων τις τελευταίες ημέρες κρουσμάτων, εκκλησίες και δημοτικές αρχές έχουν μεριμνήσει για την ομαλή διεξαγωγή των λειτουργιών, ακολουθώντας -στις περισσότερες περιπτώσεις- όλα τα απαραίτητα υγειονομικά μέτρα.
Κυβέρνηση, επιστήμονες και εκκλησία -δεδομένης της σταδιακής επιβάρυνσης του υγειονομικού συστήματος- στρέφουν το βλέμμα τους στα νησιά και σε διάφορα άλλα μέρη όπου τιμάται η Κοίμηση της Θεοτόκου προκειμένου αφενός να εξασφαλισθεί η θωράκιση της δημόσιας υγείας και αφετέρου ο σεβασμός στην ιερότητα της ημέρας.
Αυτή η ιδιαίτερη λατρεία που έχει ο ελληνικός λαός για την Παναγία φαίνεται και από τις εκατοντάδες των προσωνυμιών που της έχει αποδώσει, αλλά και από τα αναρίθμητα προσκυνήματα ανά την επικράτεια.
Οι κυριότερες Μονές της Κρήτης αφιερωμένες στην Παναγία
Δεκάδες είναι τα μοναστήρια της Κρήτης που είναι αφιερωμένα στην Παναγία.
Τα πιο γνωστά είναι:
Μονή Παλιανής: Η Ιερά Μονή Παλιανής είναι ένα γυναικείο μοναστήρι σε υψόμετρο 280 μ. Είναι ένα από τα παλαιότερα βυζαντινά μοναστήρια της Κρήτης και βρίσκεται 20 χλμ. από το Ηράκλειο, δίπλα στο χωριό Βενεράτο. Το μοναστήρι γιορτάζει την Κοίμηση της Θεοτόκου στις 15 Αυγούστου. Υπάρχουν αναφορές για τη Μονή από το 668 (Α” Βυζαντινή Περίοδος). Κατά την Τουρκοκρατία υπέστη πολλές καταστροφές, ενώ οι Τούρκοι σκότωσαν όλες τις μοναχές που βρίσκονταν εκεί. Ο ναός, που υπάρχει σήμερα εκεί, χτίστηκε το 1826 στη θέση του παλιού. Πρόκειται για μια από τις πιο πολυσύχναστες Μονές της Κρήτης. Ο επισκέπτης μπορεί να επισκεφθεί το μουσείο της Μονής και να θαυμάσει το πολύ παλιό και σημαντικό αρχειακό υλικό που εκθέτεται εκεί.
Μονή Φανερωμένης: Η Ιερά Μονή Φανερωμένης βρίσκεται στα ΝΔ του όρμου Παχιά Άμμος, 24 χλμ. ανατολικά από τον Άγιο Νικόλαο και 45 χλμ. δυτικά από τη Σητεία. Έχει χτιστεί στην άκρη μιας χαράδρας και το Καθολικό του μοναστηριού βρίσκεται μέσα σε ένα σπήλαιο. Εκεί βρέθηκε και η περίφημη εικόνα της Παναγίας (Μαριάμ). Η Μονή εικάζεται ότι χτίστηκε τη Β” Βυζαντινή περίοδο (961-1204). Το μοναστήρι διαθέτει πολύ παλιές τοιχογραφίες, που δυστυχώς έχουν μαυρίσει από φωτιά που έβαλαν οι Τούρκοι.
Μονή Πρεβέλη: Η Ιερά Μονή Πρεβέλη βρίσκεται στα νότια του νομού Ρεθύμνου, δυτικά από τις εκβολές του ποταμού Κουρταλιώτη. Η Μονή, που ιδρύθηκε το 16ο ή το 17ο αιώνα, έχει μεγάλη ιστορία και η συμβολή των μοναχών της σε όλους τους αγώνες της Ελλάδας για ανεξαρτησία είναι σημαντική. Είναι από τις πιο γνωστές και αξιοσέβαστες Μονές της Κρήτης, μέσα σε ένα κατάφυτο και καταπράσινο τοπίο! Σήμερα το μοναστήρι είναι έρημο, αλλά λειτουργεί μουσείο με αρκετό αρχειακό υλικό, εκκλησιαστικά έγγραφα, άμφια και άλλα.
Μονή Κουδουμά: Η Μονή Κουδουμά βρίσκεται στις νότιες ακτές του νομού Ηρακλείου. Έχει κτιστεί κοντά σε όρμο και απέχει περίπου 40 μέτρα από τη θάλασσα. Η πρόσβασή της είναι δύσκολη, μιας και πρέπει να κατηφορίσετε με το αυτοκίνητο έναν άγριο χωματόδρομο γεμάτο στροφές. Το τοπίο όμως που θα συναντήσετε κατά τη διαδρομή θα σας ανταμείψει! Ο ναός της Μονής είναι αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου και το ιερό του βρίσκεται μέσα σε ένα μικρό σπήλαιο. Σπήλαια υπάρχουν γενικά στην περιοχή, όπου εκεί διαμένουν μέχρι και σήμερα αρκετοί μοναχοί. Η Μονή στη σημερινή της μορφή χτίστηκε από Κρητικούς μοναχούς λίγο μετά το 1870. Παλαιότερα είχε καταστραφεί από πειρατές και ήταν για αρκετά χρόνια έρημη. Αξίζει να βρεθείτε στη Μονή Κουδουμά όχι μόνο για την ιερότητα του χώρου, αλλά και για την πανέμορφη διαδρομή που θα σας κόψει την ανάσα, καθώς και για την πεντακάθαρη βοτσαλωτή παραλία της!
Μονή Οδηγητρίας: Η Μονή Οδηγητρίας Γωνιάς Κολυμβαρίου είναι αυτή που συγκεντρώνει κάθε χρόνο πλήθος πιστών. Αποτελεί για τα Χανιά, ίσως, το κύριο σημείο αναφοράς για τη γιορτή του Δεκαπενταύγουστου. Τόσο την παραμονή όσο και την ημέρα της εορτής οι πιστοί που συρρέουν στη Μονή είναι χιλιάδες.
Μονή Χρυσοσκαλίτισσας: Η Μονή Χρυσοσκαλίτισσας βρίσκεται 76 χλμ. νοτιοδυτικά από τα Χανιά, στο δρόμο για το περίφημο Ελαφονήσι με τις άσπρες αμμουδιές του. Το μοναστήρι είναι χτισμένο πάνω σε έναν ψηλό βράχο, οπότε θα χρειαστεί να ανηφορίσετε για να προσκυνήσετε. Αξίζει όμως τον κόπο, μιας και μόλις φτάσετε θα αντικρίσετε ένα κατάλευκο μοναστήρι με θέα στο Λιβυκό Πέλαγος. Η παράδοση λέει ότι το τελευταίο σκαλί από τα 90 που έχει η Μονή ήταν χρυσό, γι” αυτό και ονομάστηκε Μονή Χρυσοσκαλίτισσας. Δυστυχώς, δεν είναι γνωστή η χρονολογία ίδρυσής της. Γιορτάζει στις 15 Αυγούστου.
Παναγία Χαρακιανή: H Κοίμηση της Θεοτόκου στο Χάρακα Μυλοποτάμου είναι ένα παγκρήτιο προσκύνημα, ιερό και καθαγιασμένο και από την ιστορία και από την ευλάβεια των χριστιανών στη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της Xαρακιανής. O χώρος αυτός συνδέεται με τις μοναστικές και ασκητικές μνήμες της ευρύτερης περιοχής που συνθέτουν την εικόνα ενός ιερού τόπου με ιδιαίτερη λατρευτική σημασία. Οικογένειες ολόκληρες από τα γύρω χωριά διαλέγουν από μια χαρουπιά, φτιάχνουν κάτω από τα κλαδιά των δέντρων καλύβες και μένουν εκεί ολόκληρο το Δεκαπενταύγουστο, αφήνοντας την καθημερινότητα για να μπορέσουν να προσηλωθούν στη γιορτή.
Τα ονόματα της Παναγίας
Η πλούσια ελληνική γλώσσα και η μοναδική θρησκευτική μας παράδοση συνεργάστηκαν στο πέρασμα των χρόνων, με αίσθημα κατάνυξης και ιδιαίτερη έμπνευση, δίνοντας στις παναγίες της Ελλάδας εκπληκτικά ονόματα. Η ιστορία των ναών και των θαυματουργών εικόνων τους, οι τοπικές παραδόσεις και τα έθιμα, αλλά και η επιθυμία του κάθε τόπου να κερδίσει η δική του Παναγιά την δική της ξεχωριστή οντότητα έδωσαν δεκάδες υπέροχα ονόματα στις Παναγίες της χώρας μας:
‘Αξιον Εστι-Ρόδον το Αμάραντον -Αμόλυντη-Ανθοφορούσα-Ασπροφορούσα-Γοργοεπήκοο-Βλέπουσα-Δεομένη-Δακρυρροούσα-Εγγυήτρια-Διακονούσα-Θαλασσομάχισσα-Ελεούσα-Κοσμοσωτήρα-Ζωοδότρα-Μαυρομαντηλούσα-Ελευθερώτρια-Hλιόκαλη-Χρυσοπηγή-Ψυχοσώστρα-Παναχραντο-Παντάνασσα-Χρυσομαλλούσα-Χρυσαυγή-Κυρά των Αγγέλων-Καθαρωτάτη Καρδία-Κιβωτό-Κεχαριτωμένη-Γρηγορούσα-Αθηνιώτισσα-Μεγαλόχαρη-Ξενιά-Ξεσκλαβώτρα-Παρηγορήτισσα-Περίβλεπτο-Φανερωμένη-Φωτολάμπουσα-Πλατυτέρα-Εσφιγμένη-Τριχερούσα-Γερόντισσα-Παμμακάριστο-Ζωοδόχο Πηγή-Μεγαλομάτα-Μαυρομάτα-Βρεφοκρατουσα-Μυροβλήτισσα-Σπηλιανή-Καναλα-Παναγία η Εκατονταπυλιανή-η Παραπορτιανή-η Tουρλιανή-η Εικοσιφοίνισσα Παναγία-η Αγιογαλούσαινα-τών Χαλκέων-η Αγρελοπουσαινα-η Προυσιώτισσα-η Χοζοβιώτισσα-Παναγία η Σουμελά-Παναγία η Αγιασσιλιώτισσα-Παναγία η Αρχοντοπαναγιά των πλουσίων και Παναγία η Ελεημονήτρια-των Tσοπάνων-η Τουρλομάτα-Παναγία η Κεριώτισσα-Παναγία η Χρυσισκαλίτισσα-Παναγία η Σαραντασκαλιώτισσα-Παναγία η Λαοτσάνισσα-η Θαλασσίτρα-η Ψιλή-Παναγία η Γαλατιανή-η Απειρθίτισσα-η Φιλότισσα-η Κερά.
