Κορωνοϊός: To ξεχωριστό μήνυμα του καθηγητή Γενικής Ιατρικής Χρήστου Λιονή

Κατάθεση ψυχής είναι η μόνη έκφραση που θα μπορούσε να περιγράψει αυτά που ο καθηγητής Γενικής Ιατρικής του Πανεπιστημίου Κρήτης Χρήστος Λιονής μοιράστηκε μιλώντας στον Team FM και την Κρητική Επιθεώρηση, όσο το δεύτερο κύμα της πανδημίας δυστυχώς «καλπάζει» και στη χώρα μας.

Ο κ. Λιονής μίλησε στην «Πρώτη Γραμμή» και δεν έκρυψε την αγωνία του για την κοινωνική διάσταση της πανδημίας απέναντι σε μοναχικούς και αναγκεμένους ανθρώπους, εκείνους που σήμερα ζουν με τον πιο δύσκολο τρόπο αυτά που συμβαίνουν, που δίπλα τους δεν έχουν εκείνους που πρέπει για να τους φροντίζουν ή δεν έχουν την δυνατότητα την οικονομική να ανταπεξέλθουν.

Και αναρωτήθηκε πως άνθρωποι που δεν μπορούν να βιώσουν αυτή την καθημερινότητα, έχοντας μία ζωή γεμάτη και «πλούσια» μπορούν να παίρνουν αποφάσεις για ένα γενικό, καθολικό lockdown, χωρίς να υπολογίζουν τις οικονομικές, αλλά και κοινωνικές συνέπειες στις ζωές των συνανθρώπων τους.

Χωρίς να αρνείται την ανάγκη λήψης μέτρων προστασίας, ο κ. Λιονής επαναφέρει το μεγάλο για τον ίδιο θέμα: την αδυναμία του συστήματος υγείας να εκμεταλλευθεί την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας για την αναχαίτιση της κατάστασης.

«Συνολικά ο κόσμος δεν ήταν προετοιμασμένος και η Ελλάδα πολύ περισσότερο. Το σύστημα υγείας της Ελλάδας ήταν προσανατολισμένο στο νοσοκομείο και βλέπετε ότι οποιοδήποτε σύστημα είναι προσανατολισμένο προς το νοσοκομείο, στις κρίσεις αυτές τις υγειονομικές δεν αντέχει.

Αν η Ελλάδα είχε ένα διαφορετικό υγειονομικό σύστημα που να ήταν εστιασμένο στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας, που να ήταν εστιασμένο στη διατήρηση της υγείας, αν οι κοινωνικές ανισότητες – κι εδώ βγαίνουμε εκτός υγειονομικού συστήματος – ήταν διαφορετικές, ίσως και τώρα τα πράγματα να ήταν διαφορετικά.

Δε νομίζω ότι το δεύτερο κύμα θα μπορούσε κανείς να το αποτρέψει. Θα μπορούσε να το κάνει ηπιότερο.

Είναι αλήθεια ότι και το σημερινό σύστημα διακυβέρνησης δεν χρησιμοποίησε στο βαθμό που θα έπρεπε όλο το ανθρώπινο επιστημονικό προσωπικό που θα έχει εντός και εκτός Ελλάδας και δεν αξιοποίησε στο βαθμό που θα έπρεπε όλους τους θεσμούς που έχει στα χέρια του και ιδιαίτερα την περιφερειακή και την τοπική αυτοδιοίκηση.

Δηλαδή ανέλαβε να αντιμετωπίσει ή να αναχαιτίσει μία πολύ μεγάλη πανδημία κεντρικά. Αυτό δε γίνεται, ούτε είναι και σώφρων η αντίληψη ότι τα πάντα μπορούν να αντιμετωπιστούν με μία τηλεφωνική γραμμή και με ένα επιτελείο που κυρίως το απαρτίζουν λοιμωξιολόγοι και επιδημιολόγοι μέσα από το Υπουργείο Υγείας», είπε ο κ. Λιονής.

«Στεναχωριέμαι να ακούω ότι δεν τηρήσαμε τα μέτρα ή ότι φταίνε οι νέοι. Φταίμε όλοι»

Γνωστός για την συναισθηματική προσέγγιση ακόμα και των επιστημονικών θεμάτων, ο Ρεθυμνιώτης ακαδημαϊκός τόνισε την αντίθεση του με την επικοινωνιακή προσέγγιση ως σήμερα:

«Η πανδημία δεν είναι θέμα μόνο των λοιμωξιολόγων. Η πανδημία αφορά την οικονομία, την ανάπτυξη της ελληνικής κοινωνίας και φυσικά αφορά και το υγειονομικά σύστημα, αλλά δεν θα μπορείς να το αντιμετωπίσεις μόνο με τη διαχείριση του υγειονομικού συστήματος και με επικοινωνιακά μέτρα που στην δική μου την εικόνα ήταν αναποτελεσματικά.

Δηλαδή το ότι δεν πείθεις την κοινωνία να τηρήσει τα μέτρα, παρά μόνο όταν φτάνεις στην κατάσταση του πανικού, ε, δεν είναι ευθύνη της κοινωνίας, αλλά είναι και ευθύνη του εκπέμποντος τον λόγο, είναι και ευθύνη που αυτού πραγματικά οφείλει να μάθει πως θα μιλάει και πως θα προσεγγίζει τους ανθρώπους με τις διάφορες κουλτούρες, χαρακτηριστικά και αντιλήψεις.

Στεναχωριέμαι να ακούω συνέχεια ότι δεν τηρήσαμε τα μέτρα, ότι φταίνε οι νέοι και άλλα τέτοια. Φταίμε όλοι μας. Και δεν είναι μόνο η διακυβέρνηση, αλλά και τα πανεπιστήμια, που παρέμειναν βουβά όλο αυτόν τον καιρό. Κάνω κριτική και αναφορά και σε όλους εμάς που όλο αυτόν τον καιρό που και σαν άτομα δεν λάβαμε πρωτοβουλίες, δεν αναδείξαμε και τον άλλο λόγο ή δεν φανερώσαμε την επιθυμία μας για μία άλλη προσέγγιση απέναντι στην πανδημία».

«Φοβάμαι την θλίψη»

Δίνοντας την ψυχολογική διάσταση της πανδημίας και των συνεπειών της, ο κ. Λιονής σημειώνει πως ένα καθολικό λοκντάουν θα φέρει επιπλέον επιβάρυνση σε ανθρώπους που αντιμετωπίζουν σοβαρά ζητήματα, κοινωνικής φύσης, στην ζωή τους. Ως παράδειγμα έφερε τον 61χρονο που πριν λίγες μέρες έφυγε, ουσιαστικά αβοήθητος, από τη ζωή.

«Αυτό που φοβάμαι είναι η κατάθλιψη και η μεγάλη θλίψη. Παίρνω πολλά τηλέφωνα από παιδιά που μου λένε ότι η μάνα μου κλαίει, η μάνα μου φοβάται ότι θα πεθάνει, είμαστε περιορισμένοι, κρίσεις πανικού, είναι ανέτοιμη η κοινωνία μας και εμείς εδώ στην Κρήτη να αντιμετωπίσουμε πραγματικά αυτή τη δοκιμασία.

Ένα ολοκληρωτικό λοκντάουν που θα κλείσει τους πάντες μέσα και δεν θα κυκλοφορεί, έχει σκεφτεί κανένας πόσοι θα μείνουν ολομόναχοι τους, πόσοι δεν θα έχουν φαγητό, πόσοι δεν θα έχουν κανέναν να τους φροντίσει; Και ακούω τέτοιες φωνές από προοδευτικά και μη χείλη; Έχουμε σκεφτεί και έχουμε αναλογιστεί πραγματικά τι σημαίνει αυτό;

Σε μία χώρα με μεγάλες κοινωνικές ανισότητες και που η φτώχεια γίνεται ολοένα και περισσότερη, μπορώ να το σκεφτώ αυτό; Πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί όταν μιλάμε και να μη μιλάμε από τη θέση τη δική μας, τη θέση δηλαδή ενός γεμάτου ψυγείου και μιας τσέπης που δεν έχει πρόβλημα να βγάλει τα χρήματα και να ψωνίσει όποτε θέλει και από όπου θέλει».

Μία πρόταση για ένα δίκτυο υποστήριξης

Η πρόταση που έχει κατατεθεί για ένα δίκτυο υποστήριξης ανθρώπων σε ανάγκη περιγράφει τις σημερινές ανάγκες και ο κ. Λιονής την κάνει πιο ξεκάθαρη:

«Νομίζω, λοιπόν, ότι το παράδειγμα του συμπολίτη μας που χάθηκε που ήταν ένας κοινωνικά απομονωμένος πολίτης, και που η Κρήτη έχει λίγους, αλλά έχει, νομίζω ότι εγείρει εδώ και τώρα απέναντι στην πανέμορφη αυτή κοινωνία και με όρους ενθάρρυνσης και αλληλεγγύης και κοινωνικής αντίληψης, πρέπει να εγείρουμε αυτό που ήδη συζητιέται και μέσα στα πανεπιστήμια και οι δύο πρυτάνεις έχουν μία τέτοια πρόσκληση και είναι ιδιαίτερα θετικοί και ο αντιπρύτανης του πανεπιστημίου μας ο κ. Μυλωνάκης και η επιτροπή που το συζητάει και το κέντρο κοινωνικών μελετών (ΚΕΜΕ) είναι ανάμεσα στους φορείς που κουβεντιάζει αυτή την πρόταση που αναφέρει ότι εδώ και τώρα το πανεπιστήμιο μαζί με την περιφερειακή, την τοπική αυτοδιοίκηση και την εκκλησία, κάνω ιδιαίτερη αναφορά στην εκκλησία και ιδιαίτερες ευχαριστίες και στον Μητροπολίτη Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου που σε μια πρώτη επαφή έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον, αυτή τη στιγμή να φτιαχτεί ένα μεγάλο δίκτυο υποστήριξης και παρέμβασης σε τουλάχιστον 1000 οικογένειες με πολλά κοινωνικά και άλλα χαρακτηριστικά και όχι μόνο τα οικονομικά, που θα πρέπει αυτή η παρέμβαση ολοκληρωμένη με υγειονομικούς, με επαγγελματίες υγείας, με επιστήμονες από τις κοινωνικές επιστήμες, που θα μπορούσε να αναλάβει, όχι μόνο στην περίοδο της πανδημίας, αλλά γενικότερα την υποστήριξη τους όχι μόνο μέσω μίας τηλεφωνικής γραμμής, αλλά και μέσω επισκέψεων στο σπίτι μέσα από ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα που θα πάρει μία δια βίου προοπτική.

Αυτή η πρόταση έχει ανακοινωθεί, έχει σταλεί σε πολιτικά πρόσωπα, έχει σταλεί στην 7η ΥΠΕ, έχει σταλεί στον Γ.Γ. για την ΠΦΥ και στην υφυπουργό την κα Μιχαηλίδου».

Νέα μελέτη το επόμενο διάστημα για το δεύτερο κύμα

Μετά την πρώτη μελέτη της ομάδας του κ. Λιονή, αναμένεται τις επόμενες ημέρες να ξεκινήσει και η δεύτερη φάση της και σύντομα θα κληθούν οι συμμετέχοντες να επαναλάβουν τη διαδικασία, με τον καθηγητή να τους παρακαλεί να ανταποκριθούν και πάλι.

«Η πρώτη μας μελέτη δείχνει ότι κοντά στο 1% του γενικού πληθυσμού, που εξετάσαμε περίπου 450 άτομα από όλη την Κρήτη, κοντά στους μισούς από αυτούς που αρχικά είχαμε σχεδιάσει, είναι ουσιαστικά ένα ποσοστό πολύ χαμηλό που έδειξε ένα πολύ χαμηλό ποσοστό του γενικού πληθυσμού να έχει προσβληθεί και αυτό ήταν αναμενόμενο μετά το πρώτο κύμα.

Ίσως από αυτή την εβδομάδα, ίσως 140 άτομα από το νομό Ρεθύμνου θα πάρουν μία πρόσκληση για να δώσουν ξανά δείγμα για να μετρηθούν τα αντισώματα. Το επόμενο διάστημα θα γίνει σε όλη την Κρήτη, με στόχο να αποτυπωθεί πια πόσο ποσοστό του γενικού πληθυσμού προσβλήθηκε στη δεύτερη φάση της πανδημίας».

Το μήνυμα του καθηγητή: «Μπορούμε τώρα να γίνουμε καλύτεροι άνθρωποι»

Και κλείνοντας ο ρεθυμνιώτης καθηγητής, με περίσσιο συναίσθημα, στέλνει το δικό του μήνυμα για την κατάσταση που ζούμε, ελπίζοντας, όπως λέει, αυτή η ιστορία να μας κάνει καλύτερους ανθρώπους:

«Είμαι αισιόδοξος ότι η Κρήτη θα έχει τα λιγότερα θύματα και ελπίζω ότι με όλα αυτά που θα αναλάβει η Κρήτη, θα μπορεί ακόμα να κάνουμε περισσότερα. Είμαι βέβαιος ότι θα καταφέρουμε να περάσουμε τις γιορτές μας και ότι θα είναι ανοιχτή η ελληνική κοινωνία. Τουλάχιστον το ελπίζω κι αλίμονο αν αυτό δε γίνει. Αυτό μόνο που θα ήθελα να πω, όχι μόνο από την επιστημολογική μου προσέγγιση, αλλά και από την ψυχή μου: θα ήθελα να πω στους συμπατριώτες μου ότι και ο ομιλών έχει επηρεαστεί συναισθηματικά. Εγώ δεν κρύβω την θλίψη μου. Ταξιδεύω, κινούμαι, δεν είμαι κλεισμένος στο σπίτι μου, όμως έχω επηρεαστεί κι εγώ.

Και πολύ συχνά αυτή η επώδυνη εμπειρία μας κάνει όχι να επηρεαζόμαστε εμείς, αλλά να επηρεάζεται η συμπεριφορά μας, ο λόγος μας, να επηρεάζονται οι σχέσεις μας και η φωνή μας απέναντι στους άλλους, συχνά γινόμαστε πιο επιθετικοί, πιο απότομοι, λιγότερο ενσυναισθηματικοί.

Ναι, μας έχει αλλάξει αυτή η περίοδος, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι δεν πρέπει να ζούμε. Ούτε ότι πρέπει να περιμένουμε το τέλος. Αντίθετα, νομίζω ότι μπορεί να μας δώσει μία ευκαιρία να ζητήσουμε συγνώμη από αυτούς που στεναχωρήσαμε τους τελευταίους μήνες, να μας δώσει περισσότερο κουράγιο και θάρρος, να πάμε ένα βήμα παραπέρα και να δώσουμε πιο απλόχερα το χέρι μας, αν δώσουμε το χέρι μας μην κολλήσουμε και το λέω καθαρά ρητορικά.

Αυτές είναι οι κουβέντες που πρέπει να βγάλουμε από την ψυχή μας, μπορούμε να γίνουμε καλύτεροι και μπορούμε να γίνουμε καλύτεροι αν απλώσουμε την αγάπη μας στον διπλανό μας, χωρίς να φοβόμαστε ότι ο θάνατος ή η πανδημία ή η λοίμωξη θα μας αγγίξει. Αυτό είναι ένα δημόσιο μήνυμα δικό μου».