Σίμος Ανδρονίδης: Πανδημία και συνωμοσιολογία

 «Υπάρχει ζωή πριν από τον θάνατο; Αν ναι, που είναι η παιδεία θανάτου; Μόνον οι συμφιλιωμένοι με την γη Πρωτόγονοι έπαιρναν ισομετρημένη Πρόγευση θανάτου για να μπορούν να τιμούν Την ζωή κάθε στιγμή, κάθε λεπτό. Οι παραταγμένοι στο χώμα νεκροί Δεν βλέπουν, δεν ακούν. Κείτονται εκεί Για να μας θεραπεύουν» (Κωνσταντίνος Μπούρας, ‘Τα του Ζωντανού τω Ζωντανώ…).

Πριν από λίγες ημέρες, με κείμενο του που αναρτήθηκε στον λογαριασμό του στο Facebook, ο τραγουδοποιός Λεωνίδας Μπαλάφας,  έκανε ουσιαστικά λόγο για την εφαρμογή ενός ‘κρυφού σχεδίου’ που βρίσκει χώρο να εφαρμοσθεί συνεπεία της εκδήλωσης της εξελισσόμενης πανδημικής κρίσης. Κωδικοποιώντας τα λεγόμενα του, θα αναφέρουμε πως αυτά αρθρώνονται στους εξής άξονες: Η εκδήλωση της πανδημίας και της η εν Ελλάδι διαχείριση της (καραντίνα), δηλαδή η αναστολή των οικονομικών-παραγωγικών δραστηριοτήτων και η μη κυκλοφορία του κόσμου, έλαβαν χώρα με στόχο την εγκατάσταση ανά την χώρα κεραιών ‘5G.’

Η χρήση χειρουργικών μασκών προκαλεί προβλήματα υγείας, πλήττοντας το ανοσοποιητικό σύστημα, με την χρήση τους να αποτελεί απόφαση μίας κυβέρνησης που απεργάζεται ‘σκοτεινά σχέδια,’ αφού πρώτα ‘κατέστρεψε την οικονομία.’ Και τελευταίο αλλά όχι έσχατο σημείο,  η παρασκευή εμβολίου ενάντια στη νόσο Covid-19, καθίσταται ‘έργο’ του Αμερικανού επιχειρηματία Bill Gates με στόχο τον άμεσο και εύκολο πλουτισμό του. Η διάθεση του εμβολίου και ο εμβολιασμός, θα έχει ως αποτέλεσμα ‘’να πέφτει ο κόσμος σαν τα κοτόπουλα,’’ όπως γράφει χαρακτηριστικά και με περίσσεια βεβαιότητα.

Ιδίως το τελευταίο σημείο, είναι αυτό στο οποίο και συγκλίνουν οι διάφορες συνωμοσιολογικές αφηγήσεις που έχουν δει το φως της δημοσιότητας την περίοδο της εξελισσόμενης πανδημίας, με τον Bill Gates να μην ενσαρκώνει παρά το ίδιο το ‘κακό.’ Σε αυτό το πλαίσιο, ο επικεφαλής της εταιρείας τεχνολογίας ‘Microsoft,’ αναπαρίσταται ως ιδιαίτερος  θύτης που δρα παράλληλα με διάφορες κυβερνήσεις και πολυεθνικές εταιρίες, εκεί όπου το θύμα δεν είναι μεμονωμένο αλλά  συλλογικό: ο απλός κόσμος.

Ως προς αυτό, και με βάση τις αφηγήσεις και τις λεκτικές-νοηματικές αναφορές που απαντώνται στη δημόσια σφαίρα, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και αλλού, διακρίνουμε την ανάδυση μίας θυματοποιητικής προσέγγισης που διαχωρίζει σαφώς μεταξύ θυτών και ‘μεγάλου θύτη’ που είναι ο Bill Gates και θυμάτων που καθίστανται έρμαια προειλημμένων αποφάσεων που έχουν ως αποτέλεσμα το να τεθεί σε κίνδυνο η ζωή τους (στο βωμό του κέρδους).

Κλείνουμε αυτή την σύντομη παρένθεση, επιστρέφοντας στα του Λεωνίδα Μπαλάφα. Πιο πάνω, προχωρήσαμε σε μία κωδικοποίηση των αναφορών στις οποίες προέβη, με αφορμή την όλη αντιμετώπιση και διαχείρισης της επιδημίας εν Ελλάδι. Επ’ αυτού, θα κάνουμε λόγο για την συγκρότηση ενός νοηματικού σύμπαντος το οποίο και εξειδικεύει περαιτέρω συνωμοσιολογικού τύπου, ρητορικές. Έτσι, σε αυτό το πλαίσιο, η κυβέρνηση, σύμφωνα με τον τραγουδοποιό,  αποφασίζοντας να προχωρήσει στην εγκατάσταση κεραιών ‘5G’ ανά την επικράτεια, εν καιρώ κορωνοϊού, δεν αποκαλύπτει παρά την ελληνική εκδοχή της «κρυπτοκρατίας», (1) κατά την εύστοχη διατύπωση του Γάλλου πολιτειολόγου Pierre Andre-Taguieff, που με πρόσχημα τον κορωνοϊό ‘φαλκιδεύει τα δικαιώματα μας’ και τις ‘ζωές μας.’

Σε αυτού του τύπου την ρητορική, δεν ενυπάρχει δημοκρατία: Η δημοκρατία σχετικοποιείται τόσο όσο να αποκαλύψει την απουσία της και σε ένα δεύτερο επίπεδο, την ύπαρξη μίας ιδιαίτερης «κρυπτοκρατίας». Θα προσθέσουμε εδώ πως ουσιαστικά πρόκειτο για μία ψευδή κατασκευή από την πλευρά του τραγουδοποιού, καθώς δεν έχει πραγματοποιηθεί εγκατάσταση κεραιών ‘5G’ ανά την ελληνική επικράτεια. Η εναντίωση στη χρήση μάσκας ως προστατευτικού εργαλείου για την αποτροπή της περαιτέρω διάδοσης του κορωνοϊού προβάλλεται με ‘μελανά χρώματα.’

Η μάσκα και η χρήση της μάσκας συμβάλλουν στην πρόκληση βλαβών στο ανοσοποιητικό σύστημα εκείνου που τη φορά. Αυτή την φορά, ανακύπτει το ζήτημα διαμόρφωσης ενός «ηθικού πανικού», (2) για να παραπέμψουμε εκ νέου στον Taguieff, που εμπερικλείει το σημαίνον της ‘καταστροφής,’ διότι η χρήση μάσκας ουσιωδώς ταυτίζεται με την πρόκληση μη αναστρέψιμων ιατρικών βλαβών.

Ο λόγος εδώ καθίσταται ατεκμηρίωτος, αβαθής, στο βαθμό που παραγνωρίζει το ό,τι δεν  έχουν προκύψει πορίσματα ιατρικών ερευνών που καταλήγουν στο ό,τι είναι καταστροφική η χρήση μάσκας, προσιδιάζοντας παράλληλα προς τον άξονα του πανικού και περαιτέρω του ‘φόβου’ και για την χρήση μάσκας αλλά και για ό,τι ‘φέρνουν στις ζωές μας.’

Ή δε αναφορά στον εμβολιασμό, με τους όρους που επιτελείται, αναδεικνύει έναν ‘φορτισμένα’ αντι-επιστημονικό λόγο που δεν αμφισβητεί απλά την επιστήμη αλλά συμπυκνώνει ό,τι αναφέρθηκε προηγουμένως, σχηματοποιώντας το περίγραμμα του ‘όλα γίνονται για έναν  σκοπό,’ με την τρέχουσα πανδημία να αποτελεί μία ‘κακοστημένη παράσταση’ η οποία και λειτουργεί ως αφορμή για την πραγματοποίηση ‘διαβολικών’ σκοπών. Ποιοι κρύβονται πίσω από όλα αυτά;

Οι συνωμοσιολογικές προσλήψεις αναμειγνύονται με τις διαστάσεις ενός συγκεκριμένου λόγου που διεκδικεί την εμβάπτιση του στα νάματα της ‘λαϊκής ευαισθησίας,’ εκεί όπου οι αναφορές γίνονται για το ‘καλό του λαού’ και για το μέλλον μας.  Με έναν ιδιαίτερο τρόπο, ο Λεωνίδας Μπαλάφας αναπαριστά και συνενώνει τις διάσπαρτες συνωμοσιολογικές αναφορές, συσχετίζοντας την  υπεραπλούστευση με την δημιουργία μύθων που επιδιώκουν να διαρκέσουν στο χρόνο. Και ως χρόνος εδώ νοείται ο χρόνος κοινοποίησης και ανα-τροφοδότησης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Η συνωμοσιολογία ως λόγος περί κρίσης δημόσιας υγείας, αναγνωρίζεται και ως τρόπος λεκτικής και μη, αναθεώρησης των βιωμένων καταστάσεων, αναζητώντας το ή τα τεκμήρια παρουσίας (τα ‘ίχνη’ θα λέγαμε) στον άμεσο και κοντινό πόνο: Έχετε δει κάποιον από το περιβάλλον σας να πάσχει από κορωνοϊό; Δίπλα στην αναζήτηση τεκμηρίων παρουσίας της ασθένειας, διαγράφεται ανάγλυφα και το πρόσημο της επικίνδυνης άρνησης για ό,τι συμβαίνει (3).

Η στοχευμένη αντιπαράθεση και η κατάρριψη των λόγων περί συνωμοσίας του ‘κορωνοϊού’ οφείλει να αποτελέσει έναν βασικό όρο αντιμετώπισης αυτού του φαινομένου που δεν γνωρίζει σύνορα και ηλικίες, όντας συναισθηματική και συνειδητή διαστρέβλωση. Όσο απαιτείται ο στοχευμένος πολιτικός λόγος για την αντιμετώπιση της συνωμοσιολογίας, άλλο τόσο απαιτείται η επίκληση των εργαλείων της επιστήμης. Ο ‘ανώδυνος’ δρόμος προς την ελευθερία που προτείνει ο τραγουδοποιός, κρύβει παγίδες.

(1)  Βλέπε σχετικά, Taguieff Andre-Pierre, ‘Ο εξτρεμισμός και τα είδωλα του. Επίκαιρες σκέψεις για τον τζιχαντισμό, την άκρα δεξιά, τον αντισημιτισμό, τον λαϊκισμό και τη συνωμοσιολογία,’ Πρόλογος-Μετάφραση-Επιμέλεια: Πανταζόπουλος Ανδρέας, Εκδόσεις Επίκεντρο, Θεσσαλονίκη, 2017, σελ. 193.

(2)  Βλέπε σχετικά, Taguieff Andre-Pierre, ‘Ο εξτρεμισμός και τα είδωλα του. Επίκαιρες σκέψεις για τον τζιχαντισμό, την άκρα δεξιά, τον αντισημιτισμό, τον λαϊκισμό και τη συνωμοσιολογία…ό.π., σελ. 193.

(3)  Με έναν ιδιαίτερο τρόπο, η ασθένεια ‘πρέπει’ να παρουσιαστεί, να οπτικοποιηθεί στο κοντινό περιβάλλον θα λέγαμε, αλλιώς ελλοχεύει η (κατασκευασμένη) πραγματικότητα της ‘απάτης.’

* Ο Σίμος Ανδρονίδης είναι υποψήφιος διδάκτωρ στο τμήμα Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ