Λ. Αυγενάκης: Αόριστος και ασαφής, όρος δανείων σε ελβετικό φράγκο

Για τους περίπου 65.000 εγκλωβισμένους δανειολήπτες στην ισοτιμία του ελβετικού φράγκου που πήραν στεγαστικό δάνειο σε ξένο νόμισμα, ποντάροντας κυρίως στο χαμηλό επιτόκιο που είχε σε σχέση με το ευρώ, αναφέρεται ο Υφυπουργός Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας κ. Γεράσιμος Γιακουμάτος, απαντώντας σε ερώτηση του Βουλευτή Ηρακλείου κ. Λευτέρη Αυγενάκη. Ο κ. Γ. Γιακουμάτος ενημερώνει για τις ενέργειες στις οποίες έχει προβεί η Γενική Γραμματεία Καταναλωτή, ενώ αναφέρεται στην πρόσφατη θετική για δανειολήπτη απόφαση του Πρωτοδικείου Ξάνθης, «η οποία όμως δεν έχει καταστεί αμετάκλητη, ώστε να καθορίσει ο Υπουργός με Υ.Α. τους όρους και τις προϋποθέσεις καθώς οι συνέπειες του δεδικασμένου έχουν ευρύτερο δημόσιο ενδιαφέρον για την εύρυθμη λειτουργία της αγοράς και την προστασία των καταναλωτών.»

Όπως αναφέρεται «η Γενική Γραμματεία Καταναλωτή στα πλαίσια των αρμοδιοτήτων της διερεύνησε τη νομική φύση των δανειακών συμβάσεων σε ελβετικό φράγκο και εξέτασε αν αυτές λογίζονται ως δανειακές συμβάσεις ή επενδυτικά προϊόντα. Οι συμβάσεις αυτές αφορούν στη μεταβίβαση χρημάτων με την υποχρέωση της μετέπειτα έντοκης επιστροφής τους, συνεπώς χορηγούμενα δάνεια σε συνάλλαγμα συνιστούν δάνειο με τη στενή του όρου έννοια (ΑΚ 806) και όχι επενδυτικό προϊόν.» Ειδικότερα, οι υποχρεώσεις προσυμβατικής ενημέρωσης των συναλλασσομένων σε περίπτωση παροχής τραπεζικών προϊόντων καθορίζονται από την 2501/2002 Πράξη του Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος, ενώ αρμοδιότητα για τον έλεγχο εφαρμογής η Τράπεζα της Ελλάδος αντίστοιχα.

Όσον αφορά στις ενέργειες της ΓΓΚ, επισημαίνεται ότι για τις συγκεκριμένες συμβάσεις, «η Γενική Γραμματεία Καταναλωτή διερεύνησε την πιθανότητα εφαρμογής των διατάξεων περί αθέμιτων εμπορικών πρακτικών για την προστασία των καταναλωτών, αλλά πιθανολογήθηκε ότι, η στοιχειοθέτηση αθέμιτης εμπορικής πρακτικής υπό την έννοια ότι η Τράπεζα χορήγησε σε δανειολήπτη το δάνειο το οποίο αποτελούσε επενδυτικό προϊόν οδηγώντας τον, κατά συνέπεια, να αναλάβει έναν συναλλαγματικό κίνδυνο τον οποίο διαφορετικά δεν θα αναλάμβανε δεν μπορεί να θεμελιωθεί, δεδομένου ότι τέτοια αναγωγή οδηγεί σε πιθανή παράβαση διατάξεων περί των υποχρεώσεων προσυμβατικής ενημέρωσης των συναλλασσομένων της, οι οποίες εκφεύγουν της αρμοδιότητας της Γ.Γ.Κ.»

Με την υπ’ αριθμ. 23/2014 απόφαση του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Ξάνθης, η οποία εκδίκασε αγωγή δανειολήπτη που είχε συνάψει στεγαστικό δάνειο σε ελβετικό φράγκο κατά τράπεζας, κρίθηκε άκυρος και καταχρηστικός συμβατικός όρος σύμφωνα με τον οποίον «…εφόσον το δάνειο ή οποιοδήποτε τμήμα αυτού έχει χορηγηθεί σε συνάλλαγμα, ο οφειλέτης υποχρεούται να εκπληρώσει τις εντεύθεν υποχρεώσεις του προς την Τράπεζα… είτε σε EURO με βάση την τρέχουσα τιμή πώλησης του νομίσματος χορήγησης την ημέρα της καταβολής», ενώ σύμφωνα με την απόφαση η οφειλή του δανειολήπτη πρέπει να υπολογιστεί βάσει της ισοτιμίας των δύο νομισμάτων την περίοδο που εκταμιεύτηκαν τα χρήματα του δανείου.

Ειδικότερα με την ανωτέρω απόφαση κρίθηκε ότι ο προαναφερθείς συμβατικός όρος, είναι καταχρηστικός ως αόριστος και ασαφής παραβιάζοντας με αυτόν τον τρόπο την υποχρέωση σαφήνειας και διαφάνειας των Γ.Ο.Σ., που ορίζει το άρθρο 2 του ν. 2251/1004, αφού με αυτόν δεν παρουσιάζονται με τρόπο σαφή και ορισμένο τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις των συμβαλλομένων, δεν αποτυπώνεται ευκρινώς ο τρόπος λειτουργίας της συναλλαγματικής ισοτιμίας σε ξένο νόμισμα καθώς και η σχέση μεταξύ του μηχανισμού αυτού και τυχόν άλλων που προβλέπονται σε έτερους συμβατικούς όρους σχετικά με την αποδέσμευση και την αποπληρωμή δανείων.

Η ΓΓΚ έχει ήδη λάβει γνώση της συγκεκριμένης πρωτόδικης απόφασης η οποία δημοσιεύτηκε την 07-05-2014. Η συγκεκριμένη απόφαση δεν έχει καταστεί τελεσίδικη αφού θα επανεξεταστεί κατ’ έφεση σε δεύτερο βαθμό, προκειμένου να επανεκτιμηθούν οι τυπικοί και ουσιαστικοί λόγοι κρίσης του δικαστηρίου.

Όπως υπογραμμίζει ο Υφυπουργός Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας: «καμία σχετική απόφαση δικαστηρίου δεν έχει καταστεί αμετάκλητη κρίνοντας τον προαναφερθέντα συμβατικό όρο καταχρηστικό ως αόριστο και ασαφή, έτσι ώστε, σύμφωνα με το άρθρο 10 παρ. 21 του ν. 2251/1994 όπως τροποποιήθηκε και ισχύει και δύναται ο Υπουργός Ανάπτυξης να καθορίσει με Υπουργική Απόφαση τους όρους και τις προϋποθέσεις προσαρμογής της συναλλακτικής συμπεριφοράς των προμηθευτών στο δεδικασμένο της αμετάκλητης δικαστικής απόφασης, εφόσον οι συνέπειες του δεδικασμένου έχουν ευρύτερο δημόσιο ενδιαφέρον για την εύρυθμη λειτουργία της αγοράς και την προστασία των καταναλωτών.»

Σημειώνεται τέλος, ότι στην προσφάτων εκδοθείσα Ευρωπαϊκή Οδηγία 2014/17/ΕΕ για την ενυπόθηκη πίστη υπάρχει ειδικό κεφάλαιο που ρυθμίζει τα δάνεια σε ξένο νόμισμα και τα δάνεια μεταβλητού επιτοκίου. Σύμφωνα με αυτήν πρέπει τα κράτη μέλη να εξασφαλίζουν ώστε όταν μία σύμβαση πίστωσης αφορά δάνειο σε ξένο νόμισμα, τη στιγμή που συνάπτεται η σύμβαση να υπάρχει το κατάλληλο κανονιστικό πλαίσιο ώστε να διασφαλίζεται τουλάχιστον ότι: α) ο καταναλωτής έχει το δικαίωμα να μετατρέψει τη σύμβαση πίστωσης σε εναλλακτικό νόμισμα υπό ορισμένες προϋποθέσεις, ή β) υπάρχουν άλλες ρυθμίσεις που περιορίζουν τον συναλλαγματικό κίνδυνο στον οποίο είναι εκτεθειμένος ο καταναλωτής βάσει της σύμβασης πίστωσης.

Η οδηγία αυτή εφαρμόζεται σε συμβάσεις πίστωσης που θα συναφθούν μετά από τις 21 Μαρτίου 2016, ενώ ρητά ορίζεται σε αυτήν ότι τα κράτη μέλη μπορούν να θεσπίζουν περαιτέρω ρυθμίσεις όσον αφορά τα δάνεια σε ξένο νόμισμα, με την προϋπόθεση ότι αυτές οι ρυθμίσεις δεν έχουν αναδρομική ισχύ.