Πού είναι κρυμμένο το αλάτι και πόσο απειλεί την καρδιά μας;

Ίσως πείτε «λίγο, δεν βάζω πολύ στο φαγητό». Κι όμως, εκεί κρύβεται το μεγάλο λάθος. Το μεγαλύτερο ποσοστό του αλατιού που καταναλώνουμε δεν βρίσκεται στην αλατιέρα (χωρίς αυτή να αθωώνεται), αλλά είναι κρυμμένο μέσα στα τρόφιμα που θεωρούμε αθώα: στο ψωμί, στα δημητριακά, στα αλλαντικά, στα τυριά, ακόμα και σε γλυκά.

Ο αόρατος εχθρός της καρδιάς

Η υπερβολική κατανάλωση νατρίου (το βασικό συστατικό του αλατιού) έχει συνδεθεί με αυξημένο κίνδυνο για υπέρταση, καρδιακή ανεπάρκεια, εγκεφαλικά επεισόδια, ακόμη και νεφρική βλάβη. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συστήνει λιγότερο από 5 γραμμάρια αλάτι την ημέρα, δηλαδή ένα κουταλάκι του γλυκού συνολικά. Ο μέσος Έλληνας όμως, καταναλώνει πάνω από 9 γραμμάρια!

Το πιο ανησυχητικό είναι ότι οι επιπτώσεις δεν φαίνονται άμεσα. Μπορεί να νιώθεις καλά στα 30 ή στα 40, αλλά οι βλάβες στην καρδιά και στα αγγεία σου δουλεύουν υπόγεια – ακριβώς όπως και το αλάτι που καταναλώνεις χωρίς να το καταλαβαίνεις.

Πού κρύβεται το αλάτι;

Ακολουθούν μερικά παραδείγματα που σοκάρουν:

Μία φέτα ψωμί του τοστ περιέχει περίπου 0,4-0,6 γρ. αλάτι. Τρώγοντας 4 φέτες, έχεις φτάσει σχεδόν στο όριο της ημέρας!

Ένα κομμάτι φέτα (~30 γρ.) έχει περίπου 1,2 γρ. αλάτι.

Ένα μπολ δημητριακά πρωινού μπορεί να έχει πάνω από 0,8 γρ..

Ένα έτοιμο ντρέσινγκ σαλάτας μπορεί να κρύβει έως και 1 γρ. ανά κουταλιά!

Η βιομηχανία τροφίμων χρησιμοποιεί το αλάτι όχι μόνο για τη γεύση αλλά και ως συντηρητικό, βελτιωτικό υφής και ενισχυτικό εθισμού – γιατί ένα τρόφιμο με περισσότερο αλάτι σε κάνει να το θέλεις ξανά. #TrueStory: Σε πρόσφατη συζήτηση με ιδιοκτήτη γνωστού ταχυφαγείου των νοτίων προαστίων, μου εκμυστηρεύτηκε ότι κάθε φορά που αυξάνει το αλάτι στις συνταγές, αυτές ξεπουλάνε με τρόπο ακατανόητα υψηλό.

Πώς μπορούμε να προστατευτούμε;

Η καλή είδηση είναι ότι υπάρχουν πρακτικά βήματα για να μειώσουμε την κατανάλωση αλατιού χωρίς να χάσουμε τη γεύση:

Διαβάζουμε τις ετικέτες: Προτιμάμε τρόφιμα με λιγότερο από 0,3 γρ. αλάτι ανά 100 γρ.

Μαγειρεύουμε στο σπίτι: Έτσι ελέγχουμε την ποσότητα και μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε βότανα (ρίγανη, δενδρολίβανο, θυμάρι) που ενισχύουν τη γεύση χωρίς νάτριο.

Αραιώνουμε τις συχνές παγίδες: Λιγότερα έτοιμα γεύματα, κονσέρβες, αλλαντικά, πίτσες, αλμυρά σνακ.

Δοκιμάζουμε πριν βάλουμε αλάτι: Συνήθεια που μπορεί να μειώσει κατά 20% την ημερήσια πρόσληψη.

Επιλέγουμε τρόφιμα με την ένδειξη “χαμηλό σε νάτριο”.

Εκπαιδεύουμε τα παιδιά από μικρά: Όχι μόνο για την υγεία τους, αλλά και για να «επανεκπαιδεύσουν» τις δικές μας συνήθειες.

Εκπαίδευση ή επιβίωση;

Πόσοι από εμάς γνωρίζουμε ότι η φέτα – που θεωρούμε σχεδόν «εθνικό προϊόν» – είναι από τα πιο αλμυρά τυριά στην Ευρώπη; Ή ότι το ψωμί είναι η πρώτη πηγή αλατιού για τους Έλληνες;

Το ερώτημα δεν είναι απλώς ιατρικό. Είναι πολιτικό και κοινωνικό. Εκπαιδευόμαστε στα σχολεία για τις εξισώσεις αλλά όχι για το τι τρώμε καθημερινά. Δεν έχουμε πολιτική δημόσιας υγείας με σαφή στόχο τη μείωση του αλατιού στα βιομηχανοποιημένα τρόφιμα. Αντί να μας εκπαιδεύουν, μας «ταΐζουν».

Η αλλαγή πρέπει να ξεκινήσει από εμάς, αλλά χρειάζεται και πολιτική βούληση. Αν το αλάτι σκοτώνει αργά και αθόρυβα, τότε πρέπει να το αντιμετωπίσουμε όπως κάθε άλλον ύπουλο εχθρό: με γνώση, έλεγχο και αντίσταση.

Η καρδιά δεν συγχωρεί

Αν υπάρχει ένα όργανο που θυμάται τα λάθη μας, αυτό είναι η καρδιά. Κάθε γραμμάριο αλατιού πάνω από το όριο είναι σαν μια σταγόνα πίεσης πάνω στα τοιχώματά της. Μπορεί να μη διαμαρτύρεται σήμερα, αλλά κάποια μέρα θα «μιλήσει» – με μια αρρυθμία, μια κρίση πίεσης, ή ακόμα χειρότερα με εκδήλωση καρδιακής ανεπάρκειας. Επίσης, δεν είναι τυχαία η έξαρση της απορρύθμισης των ατόμων με γνωστές καρδιακές παθήσεις σε περιόδους διακοπών, οπότε και το «ρίχνουν λίγο έξω» (πρακτικά αυξάνοντας απότομα την πρόσληψη αλατιού μέσω της τροφής).

Η πρόληψη όμως είναι στα χέρια μας. Ξεκινά με το κουτάλι, συνεχίζεται στο σούπερ μάρκετ, και καταλήγει στις αποφάσεις μας ως πολίτες. Η υγεία είναι το πιο σιωπηλό δικαίωμα – μέχρι να το χάσεις.

*Ο Δημήτριος Βραχάτης είναι Eπεμβατικός Kαρδιολόγος – Aρρυθμιολόγος, Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ

newsbomb.gr