Επιστήμονες ανακάλυψαν σε σπηλιά ένα ειδώλιο 8.000 ετών που «αφηγείται» την ιστορία ενός αρχαίου πολιτισμού

Το αρχαιότερο κομμάτι της τέχνης που έχει ανακαλυφθεί στο σημερινό Αζερμπαϊτζάν, δεν έχει πρόσωπο – είναι ένα μικρό ομοίωμα από αμμόλιθο που αναπαριστά έναν άνθρωπο της Μεσολιθικής εποχής.

Σε μελέτη που δημοσιεύτηκε από το Archaeological Research in Asia, μία ομάδα αρχαιολόγων από την Ιαπωνία και το Αζερμπαϊτζάν, αποκάλυψε την τεχνολογία που αξιοποίησε  για την μελέτη των λεπτομερειών του λίθινου ομοιώματος που αφηγείται την ιστορία της πολιτισμικής μετάβασης από την Μεσολιθική στη Νεολιθική Εποχή.

 «Αποτυπώνεται μια μεταβατική περίοδος»

«Τα στιλιστικά του χαρακτηριστικά διαφέρουν εμφανώς από εκείνα των ανθρώπινων ομοιωμάτων της Νεολιθικής εποχής στην περιοχή», αναφέρουν οι συγγραφείς της μελέτης, «προσφέροντας ένα πολύτιμο σημείο αναφοράς για την κατανόηση των πολιτιστικών διεργασιών σε συμβολικές εκφάνσεις στη διάρκεια της αλληλεπίδρασης ανάμεσα στον Μεσολιθικό και τον Νεολιθικό πολιτισμό στον Νότιο Καύκασο».

Οι αρχαιολόγοι, ανακάλυψαν το ειδώλιο στο σπήλαιο Damjili, το οποίο εξερευνήθηκε για πρώτη φορά από επιστήμονες το 1953. Τα στρώματα στο εσωτερικό του σπηλαίου, μαρτυρούν μεγάλη συγκέντρωση οικισμών της Νεολιθικής εποχής και εντοπίζονται ίχνη ζωής που ανάγονται στην Μέση Παλαιολιθική και Μεσολιθική Εποχή.

Παραλίγο το ειδώλιο να καταλήξει στα σκουπίδια

Το ειδώλιο, το οποίο οι εμπειρογνώμονες ονόμασαν “Μονάδα 5.2”, αρχικά παραλίγο να καταλήξει στα σκουπίδια, όταν ανακαλύφθηκε μαζί με ένα στρώμα ιζήματος κοντά στην όχθη του ποταμού Κούρα – άλλωστε, τι αξία μπορεί να είχε μία οβάλ μάζα αμμόλιθου που δεν θα μπορούσε παρά να είναι ένας βράχος, στην κοίτη του ποταμού;

Ευτυχώς όμως, κάποιος παρατήρησε τις αδρές γραμμές που ήταν χαραγμένες στην πέτρα και διέκρινε πως πρόκειται ξεκάθαρα για έργο τέχνης. Η ομάδα διεξήγαγε ανάλυση με μικροσκόπιο προκειμένου να δει τα χαραγμένα μοτίβα (η μόνη τροποποίηση που πραγματοποιήθηκε στην πέτρα).

«Το γενικό μοτίβο, υποδηλώνει πως, το τεχνούργημα αναπαριστά ένα ανθρώπινο ομοίωμα», αναφέρουν οι συγγραφείς της μελέτης.

Οι τεχνικές της μελέτης του ειδωλίου

Ραδιοχρονολόγηση με άνθρακα που πραγματοποιήθηκε στο εύρημα, το ανάγει μεταξύ του 6400 και του 6100 π.Χ., ωστόσο χρειάστηκε να γίνει ανάλυση υπολογιστικής τομογραφίας, φθορισιμετρία ακτίνων Χ και ανάλυση ηλεκτρονικού μικροσκοπίου σάρωσης, προκειμένου να εκτιμηθεί με σαφήνεια η πολιτιστική του αξία και οι διαφορές στον ρυθμό από τα δείγματα της Νεολιθικής εποχής.

Λεπτομέρειες δείχνουν πως πρόκειται για ανθρώπινη μορφή

Η μία πλευρά του ομοιώματος, έχει πιο περίπλοκα λαξεύματα, μαρτυρώντας ενδεχομένως πως είναι το μπροστινό μέρος της μορφής. Με μήκος περίπου 5.08 εκ., πλάτος περίπου 1.25 εκ., και σχεδόν 0.8 εκ. πάχος, η δεξιοτεχνία είναι λεπτομερής ενώ, για τα λαξεύματα, χρησιμοποιήθηκαν λίθινα εργαλεία.

Οι κάθετες γραμμές στην κορυφή της πέτρας, πιθανόν ν’ αναπαριστούν τα μαλλιά.  Υπάρχει ακόμη, μια ξεκάθαρα οριοθετημένη οριζόντια γραμμή δια μέσου της κεφαλής, η οποία, σύμφωνα με τους ερευνητές είναι κεφαλόδεσμος ή η άκρη ενός καπέλου, ειδικά από τη στιγμή που το κεφάλι δεν είναι στολισμένο.

Το ειδώλιο δεν έχει χαρακτηριστικά στο πρόσωπό του και δεν υπάρχει τρόπος να διακριθεί αν πρόκειται για άνδρα ή για γυναίκα.

Το κάτω τμήμα του σώματος, είναι πιο ελαφρά διακοσμημένο, έχει όμως τρεις οριζόντιες γραμμές που πιθανόν να είναι μια ζώνη και, κάθετες γραμμές που αναπαριστούν ένα περίζωμα ή μια ποδιά.

Η ομάδα ανακάλυψε κοκκινωπές περιοχές με υψηλότερη περιεκτικότητα σε σίδηρο, αφήνοντας το ενδεχόμενο, οι κόκκινες χρωστικές ουσίες να αποτελούν κομμάτι του αυθεντικού σχεδίου.

«Η εγχάραξη φαίνεται πως είχε σχηματιστεί προσεκτικά στα περισσότερα τμήματα, αναπαριστώντας το υψηλό επίπεδο των τεχνιτών, αν και παρατηρούνται διαφορετικές εντάσεις σε διάφορα σημεία στο έργο τέχνης», αναφέρει η ομάδα.

Χρησιμοποιούνταν διάφορα πλάτη και βάθη στον ρυθμό λαξεύματος, μαρτυρώντας κάποια απόκλιση στις κινήσεις. «Τα πιο έντονα ίχνη χάραξης στην εμπρόσθια πλευρά της κεφαλής, υποδηλώνουν την έμφαση που έδωσε ο κατασκευαστής στο κεφάλι, αν και δεν απεικονίζονται οι λεπτομέρειες του προσώπου στο ομοίωμα», αναφέρουν συγκεκριμένα.

 «Ένα εξαιρετικό εύρημα»

Μαζί με το ομοίωμα, η ομάδα ανακάλυψε ευρήματα από πέτρινες εστίες φωτιάς, οστά και φολιδοειδείς πέτρες, όμως τα αντικείμενα από κονιορτοποιημένη πέτρα, είναι σπάνια.

«Το ειδώλιο  5.2, είναι ένα εξαιρετικό εύρημα», αναφέρουν χαρακτηριστικά. Ο ρυθμός υποδηλώνει την τοπική παράδοση καλλιτεχνικής αναπαράστασης, αν και μπορεί να υπάρχουν επιρροές από τη νοτιοδυτική Ασία.

«Το δείγμα είναι μοναδικό στην προϊστορία του νότιου Καύκασου», αναφέρει η ομάδα.

«Ευελπιστούμε η μελέτη μας να αποτελέσει σημείο αναφοράς για την μελέτη μικρών πέτρινων αντικειμένων από τους χώρους αυτούς, από την έναρξη της γεωργοκτηνοτροφικής κοινωνικής οικονομίας του Νότιου Καύκασου. Περισσότερα αντικείμενα της Μεσολιθικής τέχνης που θα έρθουν στο φως, αναμφίβολα θα εμπλουτίσουν την κατανόηση της μετάβασης από την Μεσολιθική στη Νεολιθική Εποχή στον Νότιο Καύκασο».
enikos.gr