Στο τελευταίο ταξίδι ο φιλέλληνας ποιητής της Τουρκίας Ιλύας Χαλίλ
Ένας δημιουργός με διεθνές έργο και ιδιαίτερους δεσμούς με τον ελληνικό πολιτισμό
Έφυγε από τη ζωή, πλήρης ημερών, στο σπίτι του στο Μόντρεαλ, ο Ιλύας Χαλίλ, ποιητής και πεζογράφος με παγκόσμια αναγνώριση. Ο Χαλίλ, γεννημένος στα Άδανα της Τουρκίας το 1930, άφησε πλούσιο ποιητικό και πεζογραφικό έργο, μεταφρασμένο και αναγνωρισμένο σε πέντε γλώσσες: ελληνικά, αγγλικά, γαλλικά, αραβικά και κινεζικά.
Από την Τουρκία στον κόσμο
Γόνος παλαιάς οικογένειας Ορθοδόξων, έζησε τα παιδικά του χρόνια στη Μερσίνα και σπούδασε στο Αμερικανικό Κολλέγιο της Ταρσού. Από το 1959 άρχισε να δημοσιεύει ποίηση και, εγκατεστημένος στον Καναδά από το 1964, κυκλοφόρησε σειρά ποιητικών και πεζογραφικών έργων που μεταφράστηκαν και διακρίθηκαν σε διεθνές επίπεδο.
Τα διηγήματά του εκδόθηκαν στα αραβικά, τα αγγλικά, ακόμη και στα κινέζικα, ενώ ποιήματά του μελοποιήθηκαν στην Ουκρανία. Συνεργάστηκε με γνωστούς καλλιτέχνες, όπως τον Τούρκο ζωγράφο Nuri Abaç, για την εικονογράφηση των βιβλίων του.
Έργο και παρουσία στην Ελλάδα
Οι ελληνορθόδοξες καταβολές και τα ελληνικά του βιώματα αποτυπώθηκαν έντονα στη γραφή του, τόσο στην ποίηση όσο και στην πεζογραφία, με χαρακτηριστικό παράδειγμα το διήγημα «Ο Άγιος Στέφανος». Το 2000 τιμήθηκε στην Ελλάδα από το Ευρωπαϊκό Κέντρο Τέχνης, που τον ανέδειξε Αντεπιστέλλον Μέλος του, ενώ παρουσιάστηκε η πρώτη ελληνική έκδοση του ποιητικού έργου του «Εξήντα πέντε χρόνια προσμονή».
Μεταφράσεις των έργων του στην ελληνική πραγματοποίησε ο πρέσβης και ποιητής Δημήτρης Ηλιόπουλος, με τη συμβολή και άλλων γνωστών λογοτεχνών και πανεπιστημιακών.
Κριτική αποτίμηση και παρακαταθήκη
Το έργο του Ιλύας Χαλίλ έτυχε ευνοϊκής αποδοχής από την ελληνική κριτική και παρουσίασε μια ξεχωριστή λογοτεχνική δομή, που παραπέμπει στον βιβλικό λόγο αλλά και σε αρχαίες και σύγχρονες μορφές αφήγησης. Η γραφή του συνδυάζει αφαιρετικότητα, εσωτερικότητα και βαθιά προσωπική ειλικρίνεια, όπως επισημαίνουν σε εκτενείς αναλύσεις ο Ευάγγελος Ανδρέου και άλλοι μελετητές.
Σήμερα, το έργο του Ιλύας Χαλίλ παραμένει μια γέφυρα ανάμεσα στους λαούς και τις παραδόσεις της Μεσογείου, αφήνοντας ισχυρό αποτύπωμα στη διεθνή λογοτεχνική σκηνή.
