Η Κασσιανή: H γυναίκα που αρνήθηκε τον θρόνο και έγραψε αιώνια ποίηση

Η Κασσιανή, γνωστή και ως Κασσία, γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη περί τα τέλη του 8ου ή αρχές του 9ου αιώνα και καταγόταν από οικογένεια πλούσια και αριστοκρατική. Εκπαιδευμένη, με παιδεία φιλοσοφική και ρητορική, διακρινόταν για τη σοφία, την ευγλωττία και τη σπάνια λογοτεχνική ευαισθησία. Ήταν μία από τις κοπέλες που συμμετείχαν στην “εκλογή νύφης” για τον αυτοκράτορα Θεόφιλο.

Η παρρησία που ενόχλησε τον αυτοκράτορα

Κατά την τελετή επιλογής, ο νεαρός Θεόφιλος, εντυπωσιασμένος από την ομορφιά της Κασσιανής, θέλησε να της απευθύνει λόγο. Για να τη δοκιμάσει, της είπε ειρωνικά:

«Εκ γυναικός ερρύη τα φαύλα» (Από τη γυναίκα προήλθαν τα κακά – αναφορά στην Εύα).

Η Κασσιανή, χωρίς δισταγμό, του απάντησε με λακωνική ευφυΐα:

«Αλλά και εκ γυναικός τα κρείττω» (Αλλά και από τη γυναίκα προήλθαν τα καλύτερα – εννοώντας την Παναγία).

Η απάντηση αυτή ενόχλησε τον Αυτοκράτορα. Λέγεται πως ένιωσε ταπεινωμένος από τη σοφία της και τελικά επέλεξε άλλη νύφη, τη Θεοδώρα. Η Κασσιανή όμως είχε ήδη κερδίσει κάτι ανώτερο από τον θρόνο: την πνευματική της ελευθερία.

Η μοναχή – ποιήτρια της ορθόδοξης υμνογραφίας

Μετά το επεισόδιο αυτό, η Κασσιανή επέλεξε τη μοναχική ζωή. Ίδρυσε μονή στην Κωνσταντινούπολη και αφιερώθηκε στη συγγραφή ύμνων και ποιημάτων, εκ των οποίων αρκετά έχουν σωθεί. Το έργο της χαρακτηρίζεται από θεολογικό βάθος, ποιητική αρτιότητα και ειλικρινή έκφραση συναισθημάτων.

Το πιο γνωστό της δημιούργημα είναι το «Τροπάριο της Κασσιανής», που ψάλλεται τη Μεγάλη Τρίτη το βράδυ, και περιγράφει με συγκίνηση την αμαρτωλή γυναίκα που άλειψε τα πόδια του Χριστού με μύρο και τα σκούπισε με τα μαλλιά της.

Μια φωνή που ξεπερνά τους αιώνες

Η Κασσιανή ήταν κάτι πολύ περισσότερο από υμνογράφος. Ήταν μια γυναίκα που αντιστάθηκε, που σκέφτηκε, που μίλησε, που άφησε έργο. Αντιπροσώπευσε τη γυναικεία πνευματικότητα χωρίς συμβιβασμούς, σε μια εποχή που κάτι τέτοιο θεωρούταν σχεδόν αδιανόητο. Και μόνο η φράση της στον αυτοκράτορα είναι αρκετή για να τη θυμόμαστε:

«Αλλά και εκ γυναικός τα κρείττω».