Οσκαρ 2025: Οι γυναίκες ηθοποιοί αποδεικνύουν ότι το σινεμά δεν έχει ηλικία – Η νέα πραγματικότητα στο Χόλιγουντ

Η βιομηχανία του κινηματογράφου, εδώ και δεκαετίες, έχει βρεθεί στο επίκεντρο έντονης κριτικής για τον τρόπο με τον οποίο απεικονίζει και αντιμετωπίζει τις γυναίκες, ιδιαίτερα σε σχέση με την ηλικία τους. Οι γυναίκες ηθοποιοί συχνά έβλεπαν τις επαγγελματικές τους ευκαιρίες να μειώνονται όσο μεγάλωναν, με ρόλους που είτε περιορίζονταν σε στερεοτυπικές απεικονίσεις είτε εξαφανίζονταν εντελώς από την οθόνη. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια – και ειδικά στα φετινά Όσκαρ – παρατηρείται μια ουσιαστική αλλαγή προς την κατεύθυνση της ισότητας και της αναγνώρισης της αξίας των γυναικών, ανεξαρτήτως ηλικίας.

Η ηλικιακή διάκριση στο Χόλιγουντ δεν είναι νέο φαινόμενο

Παραδοσιακά, οι γυναίκες ηθοποιοί αντιμετώπιζαν σημαντικούς περιορισμούς στην καριέρα τους μετά από μια συγκεκριμένη ηλικία, με ρόλους που τις τοποθετούσαν σε στερεοτυπικούς χαρακτήρες, όπως μητέρες, γιαγιάδες ή δευτερεύοντες ρόλους χωρίς βάθος. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την υποεκπροσώπηση των γυναικών άνω των 50 σε πρωταγωνιστικές θέσεις, δημιουργώντας μια σαφή ανισορροπία στην κινηματογραφική απεικόνιση της πραγματικότητας.

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η Anne Bancroft, η οποία υποδύθηκε την κυρία Ρόμπινσον στην ταινία «The Graduate» το 1967, όταν ήταν μόλις 35 ετών – μόλις έξι χρόνια μεγαλύτερη από τον συμπρωταγωνιστή της, Dustin Hoffman. Η βιομηχανία του θεάματος είχε εδραιώσει έναν άτυπο αλλά εξαιρετικά ρεαλιστικό κύκλο: οι γυναίκες ξεκινούσαν ως «γοητευτικές νεαρές», ακολουθούσαν ως «αυστηρές μητέρες» και στη συνέχεια εξαφανίζονταν από τις μεγάλες παραγωγές.

Η σημαντική αλλαγή

Η 93η τελετή απονομής των βραβείων Όσκαρ αποτέλεσε σημείο καμπής στην αντιμετώπιση του ηλικιακού ρατσισμού απέναντι στις γυναίκες. Η νίκη της Frances McDormand, 63 ετών, για την ερμηνεία που είχε στο «Nomadland», καθώς και της Youn Yuh-Jung, 73 ετών, για τον ρόλο που είχε στο Minari, ανέδειξαν τη σημασία του ταλέντου ανεξαρτήτως ηλικίας. Αυτές οι διακρίσεις έστειλαν ένα ισχυρό μήνυμα στη βιομηχανία του κινηματογράφου, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για μεγαλύτερη ποικιλομορφία και συμπερίληψη.

Για πρώτη φορά, οι ηθοποιοί μεγαλύτερης ηλικίας δεν θεωρούνται απλώς αποδεκτές, αλλά και εμπορικά κερδοφόρες. Δεν αποτελούν εξαίρεση, αλλά κανόνα. Η νέα αυτή πραγματικότητα αποδεικνύει ότι το ταλέντο, η εμπειρία και η γοητεία δεν έχουν ημερομηνία λήξης. Επιπλέον, πολλές από τις γυναίκες αυτές έχουν αναλάβει ενεργό ρόλο ως παραγωγοί, ελέγχοντας την πορεία της καριέρας τους. Ονόματα όπως η Nicole Kidman, η Reese Witherspoon και η Salma Hayek όχι μόνο πρωταγωνιστούν σε μεγάλες παραγωγές, αλλά έχουν ιδρύσει τις δικές τους εταιρείες παραγωγής, συμβάλλοντας στη δημιουργία περιεχομένου που σπάει τα στερεότυπα του παρελθόντος.

«Υπάρχει μια κοινή πεποίθηση στη βιομηχανία του Χόλιγουντ, ως γυναίκα ηθοποιός, στα 40 περίπου, έχεις τελειώσει. Ποτέ δεν κάθισα να ακούσω κάποιον να μου λέει, «Εχεις περάσει την ημερομηνία λήξης», αλλά υπήρξαν φορές που εισέπραξα άρνηση και η πόρτα έκλεισε» έχει δηλώσει η Nicole Kidman σε παλιότερη συνέντευξή της.

Η επιρροή των πλατφορμών streaming

Η άνοδος των streaming υπηρεσιών έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην αλλαγή του κινηματογραφικού τοπίου. Η διαρκής ζήτηση για νέο περιεχόμενο έχει αναγκάσει τους δημιουργούς να δώσουν χώρο σε καταξιωμένες ηθοποιούς, οι οποίες εξακολουθούν να προσελκύουν το ενδιαφέρον του κοινού. Παραδείγματα όπως η Jean Smart στη σειρά «Hacks», η Kathy Bates στο «Matlock» και η Jennifer Coolidge στο «The White Lotus» αποδεικνύουν ότι το ενδιαφέρον για ώριμους ρόλους δεν είναι παροδικό, αλλά διαρκώς αυξανόμενο.

Πόσο κοστίζει να είσαι γυναίκα ηθοποιός στην Ελλάδα;

Βέβαια, οι αριθμοί δείχνουν ότι υπάρχει ακόμα δρόμος προς την πλήρη ισότητα. Σύμφωνα με στοιχεία, μόνο το 32% των υποψηφίων στα Όσκαρ 2024 ήταν γυναίκες – ποσοστό που ισοφαρίζει το υψηλότερο όλων των εποχών, το οποίο είχε επιτευχθεί για πρώτη φορά το 2021. Επιπλέον, το 20% των υποψηφίων προέρχονταν από υποεκπροσωπούμενες φυλετικές ή εθνοτικές ομάδες, ενώ οι έγχρωμες γυναίκες κατείχαν το 5,7% των υποψηφιοτήτων, το υψηλότερο ποσοστό στην ιστορία της διοργάνωσης.

Στην κατηγορία σκηνοθεσίας, για παράδειγμα, η Greta Gerwig, δημιουργός του «Barbie», έλαβε υποψηφιότητα, παρά τις προβλέψεις ότι η Ακαδημία θα την αγνοούσε. Το «Barbie» δεν είναι απλώς μια επιτυχημένη ταινία – είναι μια δήλωση για τη θέση των γυναικών στη βιομηχανία. Η ταινία έσπασε ρεκόρ στο box office, ενώ κατάφερε ν’ ανατρέψει τη στερεοτυπική εικόνα της γυναικείας φιγούρας στον κινηματογράφο. Ακόμη, η Lily Gladstone έγινε η πρώτη Ινδιάνα ηθοποιός που προτάθηκε για Όσκαρ Α’ Γυναικείου Ρόλου για το «Killers of the Flower Moon». Η υποψηφιότητά της δεν αφορά μόνο το ταλέντο της, αλλά και την αναγνώριση των πολιτισμικών διαφορών που για χρόνια η Ακαδημία είχε αγνοήσει.

«Όταν ξεκίνησα [σε αυτόν τον κλάδο] ως παιδί, με προειδοποίησαν ότι η καριέρα μου θα έπεφτε σε γκρεμό στα 35 μου, κάτι που ξέρω ότι αντιμετωπίζουν πολλές γυναίκες» είχε δηλώσει η Hathaway στο περιοδικό Porter Magazine. «Αυτό έχει εξελιχθεί σε σύγκριση με τότε και πλέον είναι περισσότερες οι γυναίκες που κάνουν καριέρα σε μεγαλύτερη ηλικία. Νομίζω ότι είναι φανταστικό».

Η ανάγκη για περαιτέρω βελτίωση

Παρότι οι πρόσφατες εξελίξεις είναι ενθαρρυντικές, η κινηματογραφική βιομηχανία οφείλει να συνεχίσει να προωθεί την ισότητα και την ποικιλομορφία. Η ανάδειξη και η προβολή των γυναικών ηθοποιών ανεξαρτήτως ηλικίας, φυλής ή εθνικότητας δεν εμπλουτίζει μόνο την κινηματογραφική τέχνη, αλλά αντικατοπτρίζει και μια πιο δίκαιη κοινωνία.

Παρά τις θετικές αλλαγές, παραμένουν ερωτήματα σχετικά με το αν το Χόλιγουντ αποδέχεται πραγματικά τις μεγαλύτερες ηλικίες ή αν τις αγκαλιάζει μόνο όταν συμμορφώνονται με τα παραδοσιακά πρότυπα ομορφιάς. Η Demi Moore, για παράδειγμα, παραμένει μια εμβληματική φιγούρα, διατηρώντας μια εικόνα που εναρμονίζεται με τα στάνταρ της βιομηχανίας. Επιπλέον, πολλές ιστορίες που αφορούν μεγαλύτερες γυναίκες συνεχίζουν να περιστρέφονται γύρω από το ζήτημα της γήρανσης, σε αντίθεση με τους αντρικούς ρόλους, όπου η ηλικία δεν αποτελεί κύριο αφηγηματικό στοιχείο.

Στο «The Substance», η Demi Moore παίζει μια γυναίκα που παλεύει με την εμμονή της νεότητας, ενώ στο «The Last Showgirl» η Pamela Anderson υποδύεται μια πρώην χορεύτρια που απομακρύνεται από τη σκηνή. Αντίθετα, στους αντρικούς ρόλους δεν υπάρχει αυτή η έμφαση στην ηλικία. Ο Tom Cruise εξακολουθεί να είναι ο ενεργός ήρωας του Χόλιγουντ, χωρίς κανείς να σχολιάζει το γεγονός ότι είναι 62 ετών.

Το μέλλον των γυναικών στο Χόλιγουντ

Παρά τις αντιφάσεις, οι αλλαγές που σημειώνονται είναι σημαντικές. Οι γυναίκες ηθοποιοί όχι μόνο διατηρούν τη θέση που έχουν στο προσκήνιο, αλλά διαμορφώνουν και το τοπίο της βιομηχανίας. Η αυξανόμενη παρουσία τους σε θέσεις εξουσίας, τόσο μπροστά όσο και πίσω από την κάμερα, αποτελεί ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση.

Το Χόλιγουντ φαίνεται να μπαίνει σε μια νέα εποχή όπου οι γυναίκες δεν είναι πια απλώς αντικείμενα του πόθου ή συμπληρωματικοί χαρακτήρες. Είναι η κινητήρια δύναμη που επαναπροσδιορίζει τον τρόπο με τον οποίο η βιομηχανία αντιλαμβάνεται τη θηλυκότητα, την ηλικία και την επιτυχία. Αν η τάση αυτή συνεχιστεί, δεν θα μιλάμε πλέον για μια φευγαλέα αλλαγή, αλλά για μια πραγματική επανάσταση στον χώρο του κινηματογράφου.

Τα φετινά Όσκαρ έδειξαν ότι η αλλαγή μπορεί να γίνει, αλλά η πορεία προς την πλήρη ισότητα συνεχίζεται. Η βιομηχανία του κινηματογράφου έχει την ευκαιρία και την ευθύνη να ηγηθεί αυτής της αλλαγής, προσφέροντας ίσες ευκαιρίες και αναγνώριση σε όλους, ανεξαρτήτως φύλου, ηλικίας ή καταγωγής.

ethnos.gr