Το φάντασμα της «ενιαίας σκέψης»
Toυ Γιώργου Σιακαντάρη
Ένα ακόμη φάντασμα πλανιέται πάνω από τη χώρα. Όχι μη φοβηθείτε. Δεν είναι αυτό του ΣΥΡΙΖΑ που θα κάνει δικτατορία. Ούτε αυτό του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ που θα μας πάρει τα σπίτια φορολογώντας τα. Είναι αυτό της «ενιαίας σκέψης».
Στην παρελθούσα τετραετία Μητσοτάκη υπήρξε μεγάλη συγκέντρωση εξουσίας στα χέρια του πρωθυπουργού. Φαινόμενο που παρατηρούμε σ’ όλες σχεδόν της ευρωπαϊκές χώρες και εν μέρει στις ΗΠΑ.
Φαινόμενο που αποκαλείται πρωθυπουργοκεντροποίηση ή προεδροκεντροποίηση των εξουσιών. Συγκέντρωση που οδηγεί σ’ αλαζονεία αλλά και σε φαινόμενα όπως οι υποκλοπές που δεν συνάδουν με τη δημοκρατία.
Γιατί όμως αυτά δεν κόστισαν στον κ. Μητσοτάκη και τη ΝΔ; Ρηχοί, ρηχότατοι «αναλυτές» έμειναν στ’ ότι οι πολίτες δεν ανησυχούν για τις υποκλοπές. Τους ενδιέφερε το γεγονός όχι και οι αιτίες του. Αυτό συνέβη γιατί υπερίσχυσε το φάντασμα της ενιαίας σκέψης για την οποία κεντρική σημασία έχει η «κανονικότητα» και η σταθερότητα.
Και γιατί ο Κυριάκος Μητσοτάκης έπαιξε σε δυο ταμπλό. Σ αυτό της κυβερνησιμότητας, της ασφάλειας και της σταθερότητας που συγκινεί την πλειοψηφία των φοβισμένων από τα μεγάλα γυρίσματα πολιτών. Έπαιξε όμως και σ’ ένα «αριστερό» ταμπλό για τους υπόλοιπους πολίτες.
Την ώρα που ο κ. Τσίπρας εξερχόμενος από τις κάλπες έκανε μια καταστροφολογική δήλωση για την προηγούμενη κυβέρνηση και ο κ. Ανδρουλάκης προέβαινε σε μια γενικόλογη δήλωση στο πλαίσιο του μη πειστικού «ούτε Μητσοτάκης ούτε Τσίπρας», ο κ. Μητσοτάκης μιλούσε για «υψηλότερους μισθούς και για περισσότερες και καλύτερες θέσεις εργασίας, για ένα αποτελεσματικότερο σύστημα υγείας». Αυτό όμως ήταν και το τρίπτυχο των πολιτικών της σοσιαλδημοκρατίας (βλέπε το Πρωτείο της Δημοκρατίας– Αλεξάνδρεια).
Ο κ. Μητσοτάκης μάλλον δεν πιστεύει σ’ αυτό, αλλά το είπε. Οι άλλοι δυο ακόμη και να το πιστεύουν, δεν το είπαν. Μόνο έριζαν για το ποιος είναι ο κληρονόμος του Ανδρέα Παπανδρέου.
Η ελληνική κοινωνία, λόγω της διακυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και λόγω των μεγάλων αδυναμιών τόσο της αξιωματικής αντιπολίτευσης όσο και του τρίτου κόμματος κατά την τετραετία 2019-2023, έχει συντηρητικοποιηθεί. Φοβάται κάθε κίνηση ιδεών και πρακτικών.
Η βαθύτερη όμως αιτία αυτής της συντηρητικοποίησης δεν είναι τα λάθη της μείζονος και ελάσσονος αντιπολίτευσης. Είναι οι γενικότερες κοινωνικές και ταξικές αναδιαρθρώσεις που έχουν συμβεί μετά το 2009.
Αυτές συνίστανται στην αποδιάρθρωση της μεσαίας τάξης και στη μετατόπιση όλων και περισσότερων μικρομεσαίων στα φτωχότερα στρώματα και η ταυτόχρονη μετατόπιση των φτωχότερων στους κοινωνικά αποκλεισμένους λόγω της πτώσης των εισοδημάτων από την εργασία αλλά και από το κεφάλαιο (βλέπε Τάσος Γιαννίτσης – Σταύρος Ζωγραφάκης– Ανισότητες, φτώχεια οικονομικές ανατροπές στα χρόνια της κρίσης– Πόλις).
Αντίθετα απ’ όσο μια ρηχή «αριστερή» ανάγνωση πιστεύει, η φτωχοποίηση δεν είναι επαναστατική. Αυτή οδηγεί σε συντηρητική αναδίπλωση, για να μη χαθούν και αυτά που έχουν διατηρηθεί. Η ελληνική κοινωνία έχει αλλάξει βαθιά σε σχέση με αυτή των τελών του 20ου αιώνα. Την ενδιαφέρει μόνο η σταθερότητα και η ασφάλεια και αυτά τα εκφράζει η «ενιαία σκέψη».
Ενδεικτική είναι η περίπτωση της κυρίας Ελένης Χρονοπούλου – γιατί όχι και του κ. Κατρούγκαλου- και η πρόταση του κ. Στέφανου Παραστατίδη για τον ΕΝΦΙΑ, οι οποίοι τόλμησαν να αναφέρουν πως για κάποια στρώματα χρειάζεται αύξηση των φόρων και για κάποια άλλα μείωση και αντιμετώπισαν την κατακραυγή της «ενιαίας σκέψης». Αυτή η «σκέψη» θέλει «δίχτυ ασφαλείας» για όσους δεν μπορούν να παρακολουθήσουν τους ρυθμούς των αγορών, κουπόνια ή pass δηλαδή.
Δεν θέλει Κράτος Πρόνοιας, το οποίο προλαμβάνει αυτή την πτώση και φυσικά δεν θέλει και τους φόρους που ενισχύουν αυτό το κράτος. Ούτε δε λόγος να γίνεται για την κατά John Rawls δεύτερη αρχή της διαφοράς για τις ανισότητες που αποβαίνουν υπέρ των λιγότερων ευνοημένων κοινωνικών στρωμάτων.
Επίσης ενδεικτική αυτής της συντηρητικοποίησης είναι το ότι όλοι, δεξιοί, σοσιαλδημοκράτες, αριστεροί, κεντρώοι, ομνύουν στην αξιοκρατία, αλλά αποφεύγουν όπως ο διάβολος το λιβάνι να μιλήσουν για την ισότητα.
Η αξιοκρατία χωρίς σεβασμό της αξιοπρέπειας όλων αποτελεί το καύσιμο για κάθε είδους μη συμπεριληπτικό ακροδεξιό λαϊκισμό. Χρειάζεται μια νέα σοσιαλδημοκρατική αφήγηση, την οποία ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ και το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ από μόνοι τους κι όπως είναι σήμερα, δεν μπορούν να προσφέρουν.
Ήρθε ο καιρός για ένα big bang στον χώρο της «Κεντροαριστεράς» και της Αριστεράς. Πρέπει άμεσα ν’ ανοίξει ο διάλογος για μια σοσιαλδημοκρατική απάντηση στην «ενιαία σκέψη».
Κάτι μεγάλο πρέπει να γίνει και αυτό μπορεί να ξεκινήσει μετά την 25η Ιουνίου με σταθερά βήματα, όπως εκδηλώσεις στη βάση θεματικών κύκλων, για παράδειγμα «σύγχρονη σοσιαλδημοκρατία και Αριστερά», «φορολογική πολιτική», «αξιοκρατία, αξιοπρέπεια και ισότητα» κλπ.
Μετά απ’ αυτό το big bang τίποτα και κανένας δεν θα πρέπει να μείνει όπως σήμερα. Οι υποστηρικτές της αναδιανομής του μεγάλου πλούτου πρέπει να βρουν απαντήσεις στην κυριαρχία της «ενιαίας σκέψης» των δυνάμεων της συγκέντρωσης και «διάχυσης από τα πάνω» (trickle down economics) του πλούτου.
Γιώργος Σιακαντάρης
