Η κρίση των ηγεσιών

Tου Γιώργου  Σιακαντάρη

Πολλές φορές τίθεται το ερώτημα γιατί δεν υπάρχουν πλέον μεγάλοι ηγέτες. Γιατί δεν υπάρχουν Σαρλ Ντε Γκολ, Φρανσουά Μιτεράν, Βίλλυ Μπραντ, Κώστας Σημίτης και γιατί στη θέση τους στην καλύτερη περίπτωση βρίσκονται κάποιοι σαν την Μέρκελ και τον Σόλτς και στη χειρότερη κάποιοι σαν την Λιζ Τρας και τον Μπορίς Τζόνσον;

Και επίσης, πόσο αυτή η κατάσταση με τους ανίκανους ηγέτες γεννά ισχυρούς δημαγωγούς ακροδεξιούς Λε Πεν και Μελόνι; Υπάρχει μια απευθείας σχέση μεταξύ των αδύναμων «συστημικών» ηγετών και της ανόδου της Ακροδεξιάς; Όχι ακριβώς, υπάρχει όμως σχέση με τους τρόπους με τους οποίους τα κόμματα-καρτέλ εκλέγουν τους ηγέτες τους.

Οι ηγέτες δεν αναδεικνύονται στη βάση κάποιας ιδεολογικής και ταξικής αφήγησης αλλά με βάση την ατζέντα των εμπορικών, κυρίως τηλεοπτικών, μέσων ενημέρωσης και του διαδικτύου απ’ όπου εκπορεύεται αυτό που ονομάζεται δημοκρατία του κοινού.

Εμπορευματοποιημένα ΜΜΕ και διαδίκτυο δημιουργούν ζώνη αποκλεισμού της Πολιτικής με ταξικές γωνίες.

Δεν είναι υπερβολική η άποψη πως η Ακροδεξιά και ο λαϊκισμός δυναμώνουν από τον τρόπο με τον οποίο τα πλήρως εμπορευματοποιημένα ΜΜΕ και το διαδίκτυο παρουσιάζουν θέματα όπως η εγκληματικότητα, η ασφάλεια, η μετανάστευση, οι εξωτερικές απειλές, η αντιδραστική κριτική και η μεγαλοποίηση των υπερβολών της  πολιτικής ορθότητας (Πασκάλ Μπρυκνέρ κ.α.).

Καθόλου τυχαίο που συγκεκριμένα φοβικά πρωτοσέλιδα και πρώτες ειδήσεις γίνονται και πρώτα θέματα της ακροδεξιάς ατζέντας.

Έρευνες δείχνουν πως όσο πιο πολύ τηλεόραση βλέπει κάποιος/α ή όσο πιο βαθιά είναι «χωμένος» στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τόσο περισσότερο στρέφεται κατά των συστημικών κομμάτων και κατά των κυβερνήσεων γενικά.

Οδηγούμαστε έτσι στο να γίνει αυτή η ατζέντα και ατζέντα των λεγόμενων συστημικών κομμάτων.

Επιπρόσθετο επιβαρυντικό στοιχείο, παρόλο που εμφανίζεται ως αποκορύφωμα της δημοκρατικής διαδικασίας, είναι η εκλογή από τη βάση.

Με αυτήν ηγέτες πλέον δεν γίνονται αυτοί που έχουν συγκροτημένη  ιδεολογική πρόταση, αλλά αυτοί που προωθούνται ως  καλώς συσκευασμένα προϊόντα, τοποθετημένα στα πάνω ράφια των κομμάτων – σουπερμάρκετ.

Αν υπήρχε το 1996 εκλογή από τη βάση θα είχε εκλεγεί ο Τζοχατζόπουλος και όχι ο Σημίτης και μ’ αυτήν εκλέχθηκε ο Σαμαράς και όχι η Μπακογιάννη.

Φανταστείτε που αλλού από την περιορισμένη βάση των μελών του Συντηρητικού Κόμματος θα μπορούσε να εκλεγεί ηγέτις σαν την Λιζ Τρας. Στα κόμματα-καρτέλ εκλέγονται ηγέτες που υπόσχονται το καλό των «φίλων» τους και όχι των πολιτών.

Οι δημοψηφισματικοί ηγέτες όμως οδηγούν «αδήριτα στον ψυχικό ευνουχισμό των υποστηρικτών τους, στην πνευματική τους προλεταριοποίηση» (Μαξ Βεμπερ, Η πολιτική ως κάλεσμα και επάγγελμα, μτφ: Κώστας Κουτσουρέλης, Δώμα, σ. 75).

Βεβαίως η εκλογή από τη «βάση» (των μελών και μόνο εννοείται) δεν θα ήταν  απαραιτήτως κάτι αρνητικό, αν τα κόμματα λειτουργούσαν δημοκρατικά.

Μια λύση ίσως βρίσκεται στην ανάπτυξη της εσωκομματικής δημοκρατίας με την αποδοχή τάσεων εντός των κομμάτων. Αυτό όμως σήμερα μοιάζει σαν να προτρέπεις το λιοντάρι (πολιτικές ηγεσίες) να γίνει χορτοφάγο (δημοκρατικό).

Χρειάζεται ένα ισχυρό ιδεολογικό κύμα που θα τσακίσει στα βράχια της πραγματικής (και προοδευτικής; ) Πολιτικής  την κρίση των ηγεσιών.

Γιώργος Σιακαντάρης