Κοινωνικό και πολιτικό μέτωπο κατά του νεοφιλελευθερισμού στην Υγεία

Ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ και πρώην υπουργός Υγείας Ανδρέας Ξανθός συμμετείχε ως εισηγητής στο Εργαστήριο «Υπηρεσίες Δημόσιας Υγείας: Προς τη νέα Κοινωνική Ασφάλιση», που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα την Παρασκευή 21 Οκτωβρίου, στα πλαίσια του 6ου Ευρωπαϊκού Φόρουμ των Αριστερών, Πράσινων και Προοδευτικών Δυνάμεων, το οποίο φέτος έχει τίτλο: «Για την ειρήνη, την κοινωνική και κλιματική δικαιοσύνη» (21-23/10/2022).

Στο Εργαστήριο που διοργανώθηκε από την Ομάδα Εργασίας των Δημόσιων Υπηρεσιών του Κόμματος Ευρωπαϊκής Αριστεράς και της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Συνδικάτων Δημοσίων Υπηρεσιών EPSU, ήταν επίσης εισηγητές η Alina Tankelium, (Συνδικάτο Εργαζομένων στον τομέα της Υγείας, Αντιπρόεδρος της Επιτροπής EPSU, Λιθουανία) και ο Fabian Cohen (ΚΚ Γαλλίας, PCF).

Ακολουθεί η εισήγηση του Ανδρέα Ξανθού:

• Η πρωτόγνωρη και ιδιαίτερα επώδυνη για την ανθρωπότητα πανδημική κρίση έπληξε σημαντικά το νεοφιλελεύθερο μοντέλο και ανέδειξε νέα προτάγματα: Προτεραιότητα σε πολιτικές παγκόσμιας υγειονομικής ασφάλειας και ισότητας στη φροντίδα υγείας, μέσα από ισχυρά δημόσια συστήματα υγείας και με έμφαση στην πρωτοβάθμια-κοινοτική φροντίδα, στην πρόληψη της ασθένειας, στην προστασία της Δημόσιας Υγείας και στην εξάλειψη των ανισοτήτων. Με σεβασμό στην αξιοπρέπεια των εργαζομένων του ΕΣΥ και στα δικαιώματα των ασθενών. Αυτή είναι η πρόκληση για την πολιτική υγείας στη μετά-covid εποχή και όχι οι νεοφιλελεύθερες ιδεοληψίες του κ. Μητσοτάκη για ιδιωτικοποιήσεις στην Υγεία.
• Είμαστε σε περίοδο αναδυόμενων υγειονομικών απειλών σε παγκόσμιο επίπεδο, λόγω της κλιματικής αλλαγής και της ενεργειακής κρίσης. Η περιβαλλοντική κρίση και η καταστροφή των οικοσυστημάτων, η αποψίλωση δασών, η αλλαγή της ισορροπίας μεταξύ ανθρώπου και φύσης, αλλά και η ενεργειακή φτώχεια που αναμένεται να επιβαρύνει την υγεία ευάλωτων ομάδων όπως τα παιδιά και οι ηλικιωμένοι, είναι ένας συνδυασμός που ευνοεί την επικράτηση νέων μεταλλαγμένων ιών και την επιστροφή «ξεχασμένων» λοιμώξεων (όπως η φυματίωση, η χολέρα, κλπ.) και, γενικά, είναι μια συνθήκη που θέτει σε διακινδύνευση τη Δημόσια Υγεία διεθνώς.
• Ένα κρίσιμο συμπέρασμα από την πανδημία είναι ότι η αντιμετώπιση μιας παγκόσμιας υγειονομικής κρίσης απαιτεί παρεμβάσεις τόσο σε εθνικό, όσο και σε διεθνές επίπεδο. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας πολύ έγκαιρα και διορατικά είπε ότι «δεν θα είναι κανένας ασφαλής αν δεν είμαστε όλοι ασφαλείς». Η επισφάλεια σε όλο τον κόσμο συνεχίζεται, επειδή υπάρχει τρομερή ανισότητα στην πρόσβαση των ανθρώπων του πλανήτη στα εμβόλια και στα φάρμακα. Στην Ευρώπη το 80% του πληθυσμού είναι πλήρως εμβολιασμένο, ενώ στην Αφρική περίπου το 8%-10%. Και όσο υπάρχει αυτή η ανισότητα θα παράγονται νέες μεταλλάξεις και η πανδημία θα αναζωπυρώνεται. Ο μόνος τρόπος για να επιτευχθεί η καθολική και γρήγορη ανοσοποίηση του παγκόσμιου πληθυσμού και άρα να αναχαιτιστεί ριζικά η πανδημία, είναι η απελευθέρωση της πατέντας για τα εμβόλια αλλά και για όσα αποτελεσματικά φάρμακα προκύψουν στην πορεία. Είναι όρος πολλαπλασιασμού της παραγωγικής δυνατότητας σε παγκόσμιο επίπεδο και άρσης των ανισοτήτων στην πρόληψη και στη φροντίδα υγείας. Αυτή την κοινωνικά και υγειονομικά επιβεβλημένη θέση, ενώ τη στηρίζουν επιστήμονες, ακαδημαϊκοί, νομπελίστες, πρώην πρωθυπουργοί, συμμαχίες ασθενών, πολιτικές δυνάμεις όπως ο ΣΥΡΙΖΑ, η Ευρωπαϊκή Αριστερά, οι Πράσινοι κλπ., συνάντησε τη σφοδρή αντίσταση των πολυεθνικών φαρμάκου και της νέο-συντηρητικής Ευρώπης με επικεφαλής τη Γερμανία. Στη χώρα μας το αίτημα αυτό, όταν αναδείχθηκε από τον Αλ. Τσίπρα, χλευάστηκε από την κυβέρνηση και τα media και αντιμετωπίστηκε ως κίνηση «κρατικοποίησης» της φαρμακοβιομηχανίας. Δεν είναι δυνατόν όμως σε περίοδο παγκόσμιας υγειονομικής κρίσης, προτεραιότητα να είναι η προστασία των συμφερόντων των φαρμακευτικών και όχι η προστασία της Δημόσιας Υγείας.
• Τα βασικά συμπεράσματα της κριτικής του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ για την κυβερνητική διαχείριση της πανδημίας:

1. Εγκληματικές πολιτικές ευθύνες της κυβέρνησης για την υγειονομική τραγωδία και για την πιο αδιαφανή, ιδεοληπτική, μεροληπτική υπέρ του ιδιωτικού τομέα και καταστροφική για το Δημόσιο Σύστημα Υγείας, διαχείριση στην Ευρώπη, που «εργαλειοποίησε» τους επιστήμονες και οδήγησε την Ελλάδα σε αρνητικές πρωτιές στους δείκτες της πανδημίας (συνολική και υπερβάλλουσα θνησιμότητα, αυξημένη θνητότητα διασωληνωμένων εκτός και εντός ΜΕΘ κλπ.).
2. Υπήρχε εναλλακτική υγειονομική στρατηγική, που δεν επιλέχθηκε εξαιτίας της νεοφιλελεύθερης εμμονής της κυβέρνησης για μη ενίσχυση του δημόσιου συστήματος υγείας. Ήταν πολιτική επιλογή και όχι αντικειμενική αδυναμία ή διαχειριστική ανικανότητα που είχε ως αποτέλεσμα την έκρηξη των ανισοτήτων στην υγεία (ο δείκτης των ακάλυπτων υγειονομικών αναγκών από 8% το 2019 πήγε στο 24% το 2021).
3. Έχουν έρθει στο προσκήνιο νέες ανάγκες και νέες προκλήσεις που αφορούν την επόμενη μέρα για το ΕΣΥ και τη Δημόσια Υγεία και οι οποίες για να αντιμετωπιστούν χρειάζεται γενναία επένδυση στη δημόσια περίθαλψη και στο ανθρώπινο δυναμικό της, αλλά και συνολική αλλαγή πορείας στα πολιτικά πράγματα της χώρας.

• Αριστερή πολιτική υγείας για την μετά-covid εποχή

Η πανδημική κρίση και τα αδιέξοδα του νεοφιλελευθερισμού σε παγκόσμιο επίπεδο, αναδεικνύουν την ανάγκη ενός ισχυρού κοινωνικού και πολιτικού μετώπου για μια εναλλακτική στρατηγική τόσο στη Δημόσια Υγεία, όσο και στο Κοινωνικό Κράτος, στην ενεργειακή και πληθωριστική κρίση, στην προάσπιση του Κράτους Δικαίου και της Δημοκρατίας. Η διεθνώς αναδυόμενη «οικονομία της φροντίδας» (economy of care) που στηρίζεται σε σύγχρονες δημόσιες υπηρεσίες σε επίπεδο κοινότητας, με προτεραιότητα την παιδική φροντίδα, την γηριατρική φροντίδα, την κατ’ οίκον φροντίδα, την ψυχοκοινωνική υποστήριξη ευπαθών ομάδων, τη μέριμνα για την αναπηρία κλπ. Η στρατηγική της εξάλειψης των οικονομικών-κοινωνικών-υγειονομικών ανισοτήτων, αποτελεί μια μεγάλη πρόκληση με την οποία πρέπει να αναμετρηθεί η Ευρωπαϊκή Αριστερά. Μόνο έτσι μπορεί να αντιμετωπιστεί η κρίση πολιτικής εκπροσώπησης που υπάρχει σε όλες τίς χώρες της Ευρώπης και η οποία τροφοδοτεί την άνοδο της ακροδεξιάς και των νεοφασιστικών μορφωμάτων.