Κερδίζονται οι εκλογές στο Κέντρο;

Toυ Γιώργου Σιακαντάρη

Ακούμε πολύ συχνά πως οι εκλογές κερδίζονται από το Κέντρο. Και κατ΄ αρχάς και καταρχήν κανένα Κέντρο στη μεταπολεμική Δυτική Ευρώπη, είτε προοδευτικό είτε φιλελεύθερο, δεν κέρδισε εκλογές, εκτός κι αν κέρδισε και μας το κρατάν μυστικό. Τα περισσότερα κεντρώα  κόμματα – με εξαίρεση την Ελλάδα- από το 1950 έως το 1980 ήταν κόμματα δορυφόροι των δυο πόλων, της Χριστιανοδημοκρατίας και της Σοσιαλδημοκρατίας.

Αλλά και μετά το 1980 τα κόμματα του Κέντρου και τα Φιλελεύθερα, εκτός του Ολλανδικού Λαϊκού Κόμματος για την Ελευθερία και τη Δημοκρατία που το 2021 άγγιξε το 22% , δεν ξεπερνούν ποσοστά γύρω στο 10%. Επομένως αν δεν θέλουμε να μας σύρει στα δικαστήρια η πραγματικότητα, κανένα Κέντρο δεν κερδίζει τις εκλογές.

Είναι διαφορετικό να ισχυρίζεται κάποιος πως οι εκλογές κερδίζονται στα κέντρα των κοινωνιών. Αλλά και αυτό αμφιλεγόμενο είναι. Δεν υπάρχει κανόνας εδώ. Η νίκη Μακρόν παρουσιάστηκε ως μια νίκη που κατακτήθηκε στο κέντρο της γαλλικής κοινωνίας. Αλλά πόσο ισχύει κάτι τέτοιο;

Αν ο Μακρόν είχε μείνει στους πολίτες που βρίσκονται στο κέντρο, δεν ξέρω αν θα είχε κερδίσει τις εκλογές. Μεταξύ πρώτου και δευτέρου γύρου έκανε στροφή σε θεματολογία που ενδιέφερε τα λιγότερο ευνοημένα και μορφωμένα στρώματα και αυτό του έδωσε τη δυναμική που του έλλειπε.

Πίσω από την άποψη που θέλει το κέντρο να δίνει τις νίκες, «εμφιλοχωρεί» η άποψη που θέλει τις νίκες να τις δίνουν οι μορφωμένοι και επιτυχημένοι. Έτσι όμως οι «αποτυχημένοι» έχουν την αίσθηση πως τα «συστημικά» κόμματα περιφρονούν την αξιοπρέπειά τους. Όπως τονίζει ο Μάικλ Σαντέλ ούτε ο νατιβισμός ούτε η απώλεια θέσεων εργασίας είναι οι κύριοι παράγοντες της «λαϊκιστικής εξέγερσης, ούτε το «είναι η οικονομία, ανόητε» των τεχνοκρατών θα πρόσθετα.

Είναι η αίσθηση της απώλειας της αξιοπρέπειας που σπρώχνει πολλούς στον λαϊκισμό. Ο Τραμπ δεν απευθύνθηκε τυχαία στους «χαμένους» της παγκοσμιοποίησης, ενώ οι οπαδοί του Κέντρου και οι «φίλοι της Δημοκρατίας» απευθύνονται μόνο στους κερδισμένους ή στους «κεντρώους». Η ρητορεία του Κέντρου είναι η ρητορεία των νικητών.

Αυτοί όμως δεν μπορούν να παραμένουν νικητές, αν αποξενώνονται όλο και περισσότερα από τους ηττημένους. Η πτώση της μεσαίας τάξης αφαιρεί και τα τελευταία επιχειρήματα περί του Κέντρου. Η μεσαία τάξη ήταν η δεξαμενή των κεντρώων. Η απίσχνασή της κλυδωνίζει τα θεμέλια αυτής της άποψης.

Ορθώς τονίζει ο Ευάγγελος Βενιζέλος πως οι δημοκρατικές χώρες κυβερνώνται στο κέντρο. Όντως οι πετυχημένες πολιτικές (αριστερές ή δεξιές) εστιάζουν στα κέντρα των κοινωνιών. Ακόμη και αν δεχθούμε για την οικονομία της συζήτησης πως τα κέντρα των κοινωνιών παίζουν καθοριστικό ρόλο στις νίκες, οι ήττες οφείλονται στις διαρροές στα αριστερά και στα δεξιά.

Και όσο η Σοσιαλδημοκρατία εστιάζει στην «κανονικότητα», στην τεχνοκρατία και στην «αξιοκρατία» και όχι στη μάχη κατά των ανισοτήτων με όπλο την προοδευτική φορολογία εισοδημάτων, περιουσιών και κληρονομιάς, τόσο θα δυσκολεύεται να νικήσει τον λαϊκισμό.

Γιώργος Σιακαντάρης