Δημήτρης Σκάλκος: Δεν θα υπάρξει χρηματοδοτικό κενό μεταξύ υφιστάμενου και νέου ΕΣΠΑ
Τα προγράμματα του νέου ΕΣΠΑ δεν πρόκειται να εγκριθούν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή πριν τον ερχόμενο Απρίλιο. Σύμφωνα με τον Γενικό Γραμματέα ΕΣΠΑ και Δημοσίων Επενδύσεων του υπ. Ανάπτυξης & Επενδύσεων Δημήτρη Σκάλκο, αυτό διαμηνύθηκε στις ελληνικές αρχές από την Κομισιόν.
Ο ίδιος στη συνέντευξή του στο powergame.gr επισημαίνει τις αργές διαδικασίες που έχουν φέρει, οκτώ χρόνια μετά την έναρξή του, τον κοινοτικό μέσο όρο των απορροφήσεων του υφιστάμενου ΕΣΠΑ στο 64% και στην Ελλάδα στο 70%.
Ο κ. Σκάλκος δεν ανησυχεί για την πλήρη απορρόφηση των πόρων του υφιστάμενου ΕΣΠΑ στη χώρα μας, ενώ ακόμη σημειώνει ότι η ελληνική κυβέρνηση βρίσκεται σε επαφές με την Κομισιόν, προκειμένου να μην υπάρξει χρηματοδοτικό κενό μεταξύ του υφιστάμενου και του νέου ΕΣΠΑ 2021-2027.
Πότε θα κατατεθεί το σχέδιο νόμου του ΕΣΠΑ για ψήφιση στη Βουλή; Θα περιέχει αλλαγές σε σχέση με το κείμενο που δόθηκε στη δημόσια διαβούλευση;
Το σχέδιο του νέου εφαρμοστικού νόμου του ΕΣΠΑ για τη διαχείριση των προγραμμάτων της περιόδου 2021-2027 βρίσκεται στο τελικό στάδιο της διαμόρφωσης του πριν την κατάθεσή του στη Βουλή.
Έχουν ήδη ολοκληρωθεί τα απαιτούμενα προπαρασκευαστικά στάδια (διαδικασία διαβούλευσης μέσω της πλατφόρμας opengov, παρατηρήσεις της αρμόδιας Επιτροπής Αξιολόγησης και Ποιότητας της νομοπαρασκευαστικής διαδικασίας της Βουλής) και εκτιμώ πως εντός των επόμενων ημερών θα εισαχθεί στη Βουλή προς συζήτηση και ψήφιση.
Είναι προφανές πως θα υπάρξουν διαφοροποιήσεις και βελτιωτικές προσαρμογές στο πλαίσιο των πρακτικών της «καλής νομοθέτησης» αλλά και με βάση χρήσιμες παρατηρήσεις συναρμόδιων υπουργείων, φορέων και κοινωνικοοικονομικών εταίρων που όμως σε καμία περίπτωση δεν αλλοιώνουν ουσιωδώς τον χαρακτήρα και το περιεχόμενο των ρυθμίσεων που έχουν ήδη δημοσιευτεί.
Πότε αναμένεται η έγκριση των προγραμμάτων του ΕΣΠΑ από τις κοινοτικές αρχές και γιατί αυτή τη φορά καθυστερεί η έγκρισή τους;
Οι αρμόδιες υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής μας έχουν από καιρό ενημερώσει πως κανένα πρόγραμμα κανενός κράτους-μέλους δεν πρόκειται να εγκριθεί πριν τον προσεχή Απρίλιο.
Και αυτό είναι κάτι που θα πρέπει να μας προβληματίσει σε ευρωπαϊκό επίπεδο καθώς στη βαριά σκιά της πανδημίας αλλά και υπό το φως του Ταμείου Ανάκαμψης πρέπει να συζητήσουμε σοβαρά για το παρόν και το μέλλον της Πολιτικής Συνοχής.
Είναι γεγονός πως εν μέσω της πρόσφατης οικονομικής κρίσης οι πόροι της Πολιτικής Συνοχής συνέβαλαν καθοριστικά στην αντιμετώπιση των οικονομικών και κοινωνικών επιπτώσεων της πανδημίας.
Ιδιαίτερα μάλιστα στη χώρα μας οι κοινοτικοί πόροι, εκμεταλλευόμενοι το προσωρινό πλαίσιο ευελιξίας των ευρωπαϊκών Κανονισμών, ενίσχυσαν την ρευστότητα των επιχειρήσεων, στήριξαν τις θέσεις απασχόλησης των εργαζομένων, αποζημίωσαν πολυάριθμες επαγγελματικές ομάδες καθώς και ενδυνάμωσαν το σύστημα της δημόσιας υγείας.
Ωστόσο αν και τυπικά η νέα προγραμματική περίοδος έχει ξεκινήσει εδώ και έναν χρόνο, τα νέα προγράμματα δεν έχουν ενεργοποιηθεί σε κοινοτικό επίπεδο και ακόμη περισσότερο, με τη μοναδική εξαίρεση της Ελλάδας, κανένα στρατηγικό κείμενο ΕΣΠΑ δεν έχει ακόμη εγκριθεί, συνέπεια και της καθυστερημένης έγκρισης των νέων ευρωπαϊκών Κανονισμών για τα διαρθρωτικά Ταμεία.
Παράλληλα δεν πρέπει να περνά απαρατήρητο πως οκτώ χρόνια μετά την τυπική έναρξη της προγραμματικής περιόδου, ο κοινοτικός μέσος όρος των απορροφήσεων μαζί με τις προκαταβολές μόλις που υπερβαίνουν το 64%.
Είναι λοιπόν προφανές πως τα προγράμματα της Πολιτικής Συνοχής θα πρέπει να λειτουργούν κατά τρόπο που οι συγχρηματοδοτούμενοι πόροι να διοχετεύονται γοργά και σε έργα και περιοχές που υφίσταται μεγαλύτερη ανάγκη και με τη μέγιστη δυνατή επίδραση στην ανάπτυξη και τη συνοχή.
Πέραν τούτου όμως, αυτή η εξέλιξη στην έγκριση των νέων προγραμμάτων δεν μεταβάλει στο παραμικρό τόσο τον προγραμματισμό μας για την ολοκλήρωση του σχεδιασμού των νέων προγραμμάτων όσο και την έναρξη της εφαρμογής τους.
Η διαπραγμάτευση με τις αρμόδιες υπηρεσίες της Επιτροπής βρίσκεται σε πολύ ώριμο στάδιο καθώς παραλαμβάνονται σταδιακά οι παρατηρήσεις επί των υποβληθέντων σχεδίων των νέων τομεακών και περιφερειακών προγραμμάτων, ακολουθούν οι προγραμματισμένες συναντήσεις με την Επιτροπή στα μέσα του Φεβρουαρίου και η υποβολή των τελικών σχεδίων των προγραμμάτων με στόχο να έχουν όλα ολοκληρωθεί πριν από τον Απρίλιο.
Παράλληλα επεξεργαζόμαστε τις πρώτες προσκλήσεις της νέας περιόδου με προτεραιότητα στην επιχειρηματικότητα και τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις ώστε όχι μόνο να δημοσιευτούν το συντομότερο δυνατό μετά την έγκριση των νέων προγραμμάτων, αλλά και κάποιες από αυτές να ξεκινήσουν νωρίτερα στο πλαίσιο των προγραμμάτων του ΕΣΠΑ 20214-20210 (κάνοντας χρήση του εργαλείου της υπερδέσμευσης) προκειμένου να μην υπάρξει χρηματοδοτικό κενό ανάμεσα στις δύο περιόδους.
Έχει γίνει ήδη η σχετική συνεννόηση με την Επιτροπή για τον τρόπο που θα πορευτούμε στο συγκεκριμένο ζήτημα για να αποφευχθούν ενδεχόμενες καθυστερήσεις.
Ποια είναι η πορεία του υφιστάμενου ΕΣΠΑ και κατά πόσο θα επιτευχθεί ο στόχος των απορροφήσεων μέχρι τέλος της περιόδου;
Η πορεία υλοποίησης του τρέχοντος ΕΣΠΑ 2021-2020 ακολουθεί σε μεγάλο βαθμό τον προγραμματισμό και τα σχέδια δράσης μας. Και κρίνεται απόλυτα θετική καθώς για δεύτερη συνεχή χρονιά καλύψαμε τους στόχους απορρόφησης.
Το 2021 υποβλήθηκαν στην Επιτροπή αιτήματα πληρωμής συνολικού ύψους 3,16 δισ. ευρώ και η απορροφηθείσα συνολική κοινοτική συνδρομή έφτασε στο ποσοστό του 70%.
Οι επιδόσεις αυτές κατατάσσουν πανευρωπαϊκά την χώρα μας στη δεύτερη θέση στην απορρόφηση των πόρων αθροιστικά του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης, του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου και του Ταμείου Συνοχής.
Με βάση τον ακολουθούμενο προγραμματισμό μας για το 2022 και το 2023 αναμένουμε πως η διαθέσιμη κοινοτική συνδρομή θα καλυφτεί στο σύνολό της και η προγραμματική περίοδος 2014-2020 θα κλείσει έγκαιρα και με ασφάλεια.
Φοβάστε για κάποιες δράσεις, προγράμματα που μπορεί να μην καταφέρουν τις κατάλληλες απορροφήσεις, και αν ναι για ποιες;
Σε καμία περίπτωση δεν φοβόμαστε μία ενδεχόμενη απώλεια πόρων. Σε επίπεδο προγράμματος δεν πρόκειται να αντιμετωπίσουμε το παραμικρό ζήτημα απώλειας πόρων λόγω του κανόνα ν+3 (αυτόματη αποδέσμευση πόρων).
Βέβαια υπάρχουν περιθώρια μεγαλύτερης επιτάχυνσης την οποία και αναμένουμε σε ορισμένα Επιχειρησιακά Προγράμματα, όπως στο Πρόγραμμα Θάλασσας & Αλιείας, το Πρόγραμμα Μεταρρύθμισης Δημοσίου Τομέα, τα προγράμματα Εδαφικής Συνεργασίας (Interreg) καθώς και σε ορισμένα Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα.
Την ίδια στιγμή όμως δεν εφησυχάζουμε σε μία σειρά δράσεων και έργων που απαιτούν ιδιαίτερη αντιμετώπιση προκειμένου να ωριμάσουν γρήγορα και να ολοκληρωθούν εντός των προβλεπόμενων χρονοδιαγραμμάτων.
Πρόκειται για σύνθετα έργα που για μια σειρά από λόγους παρουσιάζουν δυσκολίες και τα οποία είναι λίγο-πολύ γνωστά καθώς η υστέρηση τους απασχολεί τα πολλά τελευταία χρόνια. Πρόκειται κυρίως για έργα διαχείρισης απορριμμάτων, διαχείρισης λυμάτων, χωρικών επενδύσεων και ψηφιακά έργα.
Ωστόσο οφείλω να αναδείξω και να δηλώσω την ικανοποίησή μου από τις προσπάθειες και τη συνεργασία όλων των εμπλεκομένων φορέων και των δικαιούχων των έργων αυτών καθώς έχουν από καιρό δρομολογηθεί οι κατάλληλες ενέργειες ώστε να ξεπεραστούν όλα τα εκκρεμή ζητήματα στην υλοποίησή τους. Και πραγματικά η πρόοδος που έχει ήδη συντελεστεί είναι αξιοσημείωτη.
Κατά πόσο ΕΣΠΑ και Ταμείο Ανάκαμψης θα ανταγωνιστούν μεταξύ τους ή και θα συμπληρώνουν το ένα το άλλο στα επόμενα 4-5 χρόνια;
Η συμπληρωματικότητα και οι συνέργειες είναι ένα από τα βασικά ζητούμενα στην υλοποίηση των έργων που θα χρηματοδοτηθούν από τα προγράμματα του ΕΣΠΑ 2021-2027 και του Σχεδίου «Ελλάδα 2.0» αλλά και άλλων πηγών χρηματοδότησης που έχει στη διάθεσή της, για πρώτη φορά σε αυτά τα μεγέθη, η χώρα μας.
Η βασική πρόκληση και μέριμνά μας έχει να κάνει με τη διασφάλιση του να μην λειτουργήσουν ανταγωνιστικά αυτά τα Ταμεία, όπως σωστά παρατηρήσατε. Δηλαδή οι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης να λειτουργήσουν πραγματικά προσθετικά και να μην αντικαταστήσουν επενδυτικές δαπάνες που θα χρηματοδοτούνταν ούτως ή άλλως από άλλες πηγές, κύρια από το ΕΣΠΑ.
Και βέβαια πρέπει να αποτραπεί κάθε ενδεχόμενο διπλής χρηματοδότησης.
Ένα μέρος αυτής της δουλειάς έχει ήδη γίνει με την χρονικά περίπου ταυτόχρονη κατάρτιση του Σχεδίου Ελλάδα 2.0 και του νέου ΕΣΠΑ 2021-2027, όπου προχωρήσαμε σε μία πρώτη κατανομή των έργων με βάση τα διαφορετικά χρονικά ορόσημα ολοκλήρωσής τους αλλά και ένα σαφή διαχωρισμό (demarcation) των προς χρηματοδότηση δράσεων, όπου αυτό ήταν εφικτό.
Με αυτό τον τρόπο προσπαθήσαμε να «γεμίσουμε τη δεξαμενή» του Ταμείου Ανάκαμψης χωρίς όμως να «αδειάσουμε» αυτήν του ΕΣΠΑ.
Στη συνέχεια και στη φάση της εφαρμογής των προγραμμάτων, η συμπληρωματικότητα θα διασφαλίζεται μέσω κοινών συστημάτων παρακολούθησης αλλά και ειδικών οργανωτικών δομών στα συναρμόδια υπουργεία.
Ποιες είναι οι προκλήσεις για τη χώρα στην απορρόφηση ενός ετήσιου ΠΔΕ της τάξης των 10 δισ. ευρώ ετησίως ή και περισσότερο, τη στιγμή που τα τελευταία χρόνια δυσκολεύονταν στην εκτέλεση ΠΔΕ της τάξης των 5 δισ. ευρώ;
Θίγετε το κρισιμότερο ζήτημα για την επιτυχή αξιοποίηση του συνόλου των κοινοτικών χρηματοδοτήσεων. Ουσιαστικά στα επόμενα χρόνια θα πρέπει να διπλασιάσουμε τις επιδόσεις μας στον προγραμματισμό, την ωρίμανση και την εκτέλεση έργων.
Για το σκοπό αυτό ξεκινήσαμε πολύ νωρίς την προετοιμασία και προχωρούμε σε μία σειρά οργανωτικών διαχειριστικών και θεσμικών ενεργειών ώστε να βελτιώσουμε την αποτελεσματικότητά μας σε όλα τα επίπεδα.
Έτσι, σε διαχειριστικό επίπεδο προχωρούμε στην ανάπτυξη νέων πληροφοριακών συστημάτων για την παρακολούθηση των έργων, νέων προγραμμάτων ΕΣΠΑ, στη συγκρότηση μίας δεξαμενής έργων στρατηγικής σημασίας που προτεραιοποιούνται και παράλληλα στη λειτουργία ενός μηχανισμού ωρίμανσης έργων (project preparation facility) με όχημα το ΤΑΙΠΕΔ για την διαχείριση έργων που κρίνεται πως χρήζουν ειδικής μέριμνας.
Σε οργανωτικό επίπεδο, προχωρούμε στην ολοκλήρωση νέων διακριτών δομών στα εμπλεκόμενα υπουργεία για την αποτελεσματική διαχείριση των έργων. Σε θεσμικό επίπεδο τέλος, προωθούνται μία σειρά νομοθετικών ρυθμίσεων που αναμένεται να διευκολύνουν την ταχύτερη υλοποίηση των έργων, όπως π.χ. ο νέος νόμος για τις δημόσιες συμβάσεις και προμήθειες.
Πρέπει βέβαια να πω ότι, σε κάθε περίπτωση ξεκινούμε από μια καλή αφετηρία καθώς η χώρα μας έχει μία μακρά και κατά βάση θετική παράδοση στην εφαρμογή κοινοτικών προγραμμάτων ενώ όπως ήδη ανέφερα οι πρόσφατες επιδόσεις μας στο ΕΣΠΑ μας επιτρέπουν να είμαστε βάσιμα αισιόδοξοι.
