Για τις σχέσεις ΗΠΑ-Γαλλίας

Του Σίμου Ανδρονίδη

Η διαδικτυακή έκδοση της εφημερίδας ‘Η Καθημερινή,’ δημοσιεύει ένα ενδιαφέρον άρθρο σχετικά με την απόφαση των Ηνωμένων Πολιτειών να συνδράμουν με διάφορους τρόπους, τις Γαλλικές στρατιωτικές επιχειρήσεις στην Αφρική, και πιο συγκεκριμένα, στη ζώνη του Σάχελ.

Η συνδρομή που έχουν σπεύσει να παράσχουν οι Ηνωμένες Πολιτείες στη Γαλλία και στις επιχειρήσεις που αναπτύσσει στην ζώνη του Σάχελ, επιχειρήσεις που έχουν ως κεντρικό διακύβευμα την αντιμετώπιση διαφόρων Ισλαμιστικών οργανώσεων που δρουν στην περιοχή, θεωρείται από διάφορους αναλυτές, ως το ιδιαίτερο αποτέλεσμα της απόφασης της Αμερικανικής διπλωματίας, να αποκαταστήσει τις σχέσεις με την Γαλλία, μετά από την διπλωματική κρίση (σχετικά μικρής έντασης), που προκλήθηκε το περασμένο φθινόπωρο, όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Μεγάλη Βρετανία και η Αυστραλία, συνυπέγραψαν την συμφωνία ‘AUKUS.

Σε αυτό το πλαίσιο, δύναται να αναφέρουμε πως αυτή η συμφωνία προέβλεπε την πώληση πυρηνοκίνητων υποβρυχίων από τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Μεγάλη Βρετανία προς την Αυστραλία, κάτι που είχε ως αποτέλεσμα την ακύρωση της συμφωνίας Γαλλίας-Αυστραλίας για την αγορά από την δεύτερη, Γαλλικών υποβρυχίων.

Εμείς, εκκινούμε από μία διαφορετική θεωρητική αφετηρία, λέγοντας πως, η στρατηγική αυτή απόφαση των Ηνωμένων Πολιτειών, που εν προκειμένω, εφαρμόζεται ήδη, και μάλιστα επί του πεδίου,[1] λέγοντας πως, η συνεργασία των δύο χωρών στη ζώνη του Σάχελ, αφενός μεν αποδεικνύει πως η ένταση που δημιουργήθηκε συνεπεία της συγκρότησης του συμμαχικού μπλοκ ‘AUKUS’ στην περιοχή του Ινδικού-Ειρηνικού, έχει αμβλυνθεί σε σημαντικό βαθμό, με την Γαλλία να απορροφά σχετικά γρήγορα και σε ικανοποιητικό βαθμό τις επιπτώσεις από την συμφωνία,[2] και, αφετέρου δε, αναδεικνύει την πρόθεση των δύο χωρών να ενισχύσουν την συμμαχική τους σχέση, με σημείο αναφοράς μία προνομιακή, για τη Γαλλία, ήπειρο (Αφρική).

Στην άμβλυνση της έντασης που δημιουργήθηκε τον περασμένο Σεπτέμβριο, συνέδραμαν και οι δύο χώρες, εκεί όπου, η μεν Γαλλία δεν επεδίωξε να συνεχίσει τις έντονες αντιδράσεις της, σε λεκτικό και σε διπλωματικό επίπεδο, αποφασίζοντας και την γρήγορη επιστροφή του Γάλλου πρέσβη στην Ουάσινγκτον μετά από την αρχική ανάκληση του για διαβουλεύσεις στο Παρίσι, οι δε Ηνωμένες Πολιτείες, έσπευσαν σχεδόν αμέσως να αναγνωρίσουν πως με τις ‘βιαστικές’ και ‘άγαρμπες’ κινήσεις τους δυσαρέστησαν έναν στρατηγικό τους σύμμαχο, όπως είναι η Γαλλία.

Κατευνάζοντας έτσι τον Γαλλικό εκνευρισμό,[3] με το επόμενο βήμα να είναι η πρόθεση διερεύνησης των προϋποθέσεων για την ανάπτυξη συνεργειών μεταξύ των δύο χωρών, όπου αυτό είναι εφικτό.

Η ζώνη του Σάχελ και οι εκεί Γαλλικές στρατιωτικές επιχειρήσεις, αποτέλεσαν το σημείο σύγκλισης και ανάπτυξης συνεργειών, στο λεπτό όσο και σύνθετο σημείο όπου η σύμπραξη των δύο χωρών, διευκολύνθηκε από την κοινή ανησυχία που μοιράζονται για τις δράσεις της Ισλαμιστικής-τζιχαντιστικής τρομοκρατίας,[4] καθώς και για το ποιος μπορεί να είναι ο αντίκτυπος αυτών των δράσεων.[5]

Παράλληλα όμως, η απόφαση των Ηνωμένων Πολιτειών να εμπλακούν πιο ενεργά στα της Αφρικής, υπό αυτή την μορφή, σε ένα βαθύτερο επίπεδο, εκτιμούμε πως αντανακλά και την πρόθεση τους να ενισχύσουν σταδιακά το στρατηγικό και γεω-πολιτικό τους ‘αποτύπωμα’ στην Αφρική, ξεκινώντας να καλύπτουν την απόσταση που τους χωρίζει από την Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας, η οποία ήδη έχει καταφέρει να ενισχύσει την επιρροή της στην Αφρική, διαμέσου της σύναψης δεσμών με συγκεκριμένες χώρες και της άσκησης μίας πολιτικής ήπιας επιρροής.[6]

Και για την κάλυψη της απόστασης που έχει διαμορφωθεί, οι Ηνωμένες Πολιτείες, τείνουν προς την κατεύθυνση αξιοποίησης των Γαλλικών στρατηγικών υποδομών, και, συνακόλουθα, της Γαλλικής γνώσης για τις ιδιαιτερότητες και το πολύπλοκο μωσαϊκό της Αφρικής.[7]

Στη ζώνη του Σάχελ, δεν δοκιμάζεται μόνο η σύμπραξη δύο χωρών που συνιστούν εκ των βασικών παικτών του εν ευρεία εννοία Δυτικού μπλοκ, αλλά και το αν αυτή μπορεί να ενισχυθεί περαιτέρω, βρίσκοντας εφαρμογή, για παράδειγμα, σε μία πολιτική ενίσχυσης της Ουκρανίας, στην Ανατολική Ευρώπη.

[1] Για τις Γαλλικές στρατιωτικές δυνάμεις, η συνδρομή που προσφέρουν οι δυνάμεις των Ηνωμένων Πολιτειών σε επιμελητειακό επίπεδο, καθώς και σε επίπεδο παροχής πληροφοριών για την δράση και τις κινήσεις μαχητών Ισλαμιστικών οργανώσεων, είναι καθ’ όλα σημαντική, σε μία εποχή όπου η Γαλλία σκοπεύει να μεταβάλλει την στρατηγική της, ενισχύοντας τις ήδη διαμορφωθείσες πολιτικές συμμαχίες της στην περιοχή, και παράλληλα, αποσκοπώντας στην ανα-διαμόρφωση των δημοκρατικών θεσμών σε χώρες της περιοχές, στο εγκάρσιο σημείο όπου αυτοί οι θεσμοί, πρέπει να καταστούν συμπεριληπτικοί και ανθεκτικοί.

[2] Η συμμαχία μεταξύ τριών Αγγλοσαξονικών χωρών, παρά το γεω-πολιτικό της αντίκρισμα, δεν συνέβαλλε στην μεταβολή των γεω-πολιτικών προτεραιοτήτων της Γαλλίας, ούτε επίσης, σε ένα βαθύτερο επίπεδο, και παρά τις έντονες αντιδράσεις της Γαλλίας (που στράφηκαν και προς την Αυστραλία),  έγινε αντιληπτή ως στρατηγική απειλή για την ίδια.

[3] Η επιχείρηση κατευνασμού, διεξήχθη στο ανώτερο δυνατό πολιτικό επίπεδο, όπως κατέδειξε και η εμπλοκή του προέδρου Τζο Μπάιντεν.

[4] Για τις Ηνωμένες Πολιτείες, που δεν υιοθετούν μία στρατηγική που υπενθυμίζει τον ‘πόλεμο κατά της τρομοκρατίας’ των αρχών της δεκαετίας του 2000, καθώς και μία ηθικολογική ρητορική, το ενδεχόμενο διάχυσης της δράσης των Ισλαμιστικών ομάδων, σε περιοχές πέραν του Σάχελ, κάτι που θα μπορούσε να θέσει εν κινδύνω τα Αμερικανικά συμφέροντα, είναι «πέρα από το αποδεκτό» (beyond the pale), για να παραπέμψουμε στην ανάλυση του Αλέξη Ηρακλείδη. Βλέπε σχετικά, Ηρακλείδης Αλέξης, ‘Η Διεθνής Κοινωνία και οι θεωρίες των Διεθνών Σχέσεων. Μια κριτική περιδιάβαση,’ Εκδόσεις Σιδέρης Ι., Αθήνα, 2005, σελ. 235.

[5] Για την σύμπραξη, βλέπε σχετικά, ‘Οι ΗΠΑ στηρίζουν τη Γαλλία στην Αφρική,’ Διαδικτυακή έκδοση εφημερίδας ‘Η Καθημερινή,’ 14/01/2022, www.kathimerini.gr/world/561668476/oi-ipa-stirizoyn-ti-gallia-stin-afriki/ «Την απόφαση του Λευκού Οίκου να παράσχει επιχειρησιακή υποστήριξη στον γαλλικό στρατό στην Αφρική ανακοίνωσε το φθινόπωρο ο υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ, Λόιντ Όστιν.  Οι ΗΠΑ αξιοποιούν έκτοτε το δορυφορικό τους δίκτυο, προσφέροντας ενημέρωση στους Γάλλους, ενώ αμερικανικά αεροσκάφη έχουν αναλάβει τον ανεφοδιασμό σε καύσιμα, τις ιατρικές πτήσεις και άλλες επιχειρήσεις υποστήριξης των γαλλικών ειδικών δυνάμεων στην Αφρική».

[6] Η Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας αξιοποιεί (επενδύοντας συμβολικούς πόρους), το αποικιοκρατικό παρελθόν που διαθέτουν στην Αφρική χώρες όπως η Γαλλία και η Μεγάλη Βρετανία, κάτι που συντελεί στο να προσλαμβάνονται με μία σχετική καχυποψία (δίχως αυτό να σημαίνουν πως δεν έχουν καθόλου παρουσία, ειδικά η Γαλλία), όπως επίσης, και το μειωμένο ενδιαφέρον που εν καιρώ μετα-νεωτερικότητας επεδείκνυαν για την ήπειρο οι Ηνωμένες Πολιτείες (τη εξαιρέσει της Σομαλίας η οποία εκλαμβάνεται ως ‘μήτρα’ Ισλαμιστικών οργανώσεων), στρεφόμενες προς τη Μέση Ανατολή.

[7] «Οι ΗΠΑ στηρίζουν τη γαλλική πολιτική κατά της εξάπλωσης της τρομοκρατίας», δήλωσε την περασμένη εβδομάδα εκπρόσωπος του Πενταγώνου. Το περιστατικό αποδεικνύει τη σημασία που αποδίδει η κυβέρνηση Μπάιντεν στη διατήρηση καλών σχέσεων με συμμάχους, και στις επικρίσεις που δέχθηκε για τις διπλωματικές αστοχίες της απέναντι στη Γαλλία». Βλέπε σχετικά, Οι ΗΠΑ στηρίζουν τη Γαλλία στην Αφρική…ό.π.

Σίμος Ανδρονίδης