40 χρόνια στην ΕΕ- Η Συνθήκη της Λισαβόνας που δυνάμωσε το Ευρωκοινοβούλιο
Η τελευταία ιστορική Συνθήκη
Τέτοιες μέρες, πριν από 12 χρόνια, τέθηκε σε ισχύ η Συνθήκη της Λισαβόνας, η ιστορική Συνθήκη που ενίσχυσε το ρόλο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου έφερε πιο κοντά στην Ευρώπη τους πολίτες της.
Η τελευταία ιστορική Συνθήκη
Η Συνθήκη της Λισαβόνας ξεκίνησε ως συνταγματικό σχέδιο στα τέλη του 2001. Ακολούθησε δε το 2002 και το 2003 η Ευρωπαϊκή Συνέλευση, στο πλαίσιο της οποίας εκπονήθηκε το σχέδιο της Συνθήκης για τη θέσπιση Συντάγματος της Ευρώπης. Η διαδικασία που οδήγησε στη Συνθήκη της Λισαβόνας προέκυψε λόγω των αρνητικών αποτελεσμάτων σε δύο δημοψηφίσματα για προσπάθεια δημιουργίας Ευρωπαϊκού Συντάγματος, τον Μάιο και τον Ιούνιο του 2005. Η Ευρώπη αποδείχτηκε ανέτοιμη να αποκτήσει ένα Ενωσιακό Σύνταγμα.
Παρ’ όλα αυτά, οι ζυμώσεις συνέχισαν. Με βάση τη δήλωση του Βερολίνου του Μαρτίου του 2007, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο που συνήλθε στις 21-23 Ιουνίου 2007 ενέκρινε λεπτομερή εντολή για σύγκληση Διακυβερνητικής Διάσκεψης υπό την πορτογαλική Προεδρία. Η Διάσκεψη ολοκλήρωσε τις εργασίες της τον Οκτώβριο του 2007 και καρπός των διαπραγματεύσεων αυτών ήταν η Συνθήκη που υπεγράφη κατά τη σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της Λισαβόνας στις 13 Δεκεμβρίου 2007 και κυρώθηκε από όλα τα κράτη μέλη.
Περισσότερες εξουσίες στο Ευρωκοινοβούλιο
Η συνθήκη της Λισαβόνας, η οποία τέθηκε σε ισχύ στα τέλη του 2009, τέτοιες μέρες και συγκερκιμένα την πρώτη Δεκεμβρίου, έδωσε νέες νομοθετικές εξουσίες στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το έθεσε σε ισότιμη βάση με το Συμβούλιο Υπουργών όσον αφορά τη λήψη αποφάσεων σχετικά με τις δράσεις και τις δαπάνες της ΕΕ. Άλλαξε επίσης τον τρόπο συνεργασίας της Ευρωβουλής με τα υπόλοιπα θεσμικά όργανα και ενίσχυσε την επιρροή των ευρωβουλευτών σχετικά με το ποιος διευθύνει την ΕΕ.
Με τις μεταρρυθμίσεις αυτές εξασφαλίστηκε ότι η ψήφος στις ευρωπαϊκές εκλογές είναι ακόμη πιο σημαντική για την κατεύθυνση που ακολουθεί η Ευρώπη. Ενισχύθηκαν έμμεσα οι επιλογές των πολιτών, με την ενίσχυση του αντιπροσωπευτικού τους οργάνου στην ΕΕ.
Η συνθήκη της Λισαβόνας ενίσχυσε την ικανότητα δράσης και επίτευξης αποτελεσμάτων της ΕΕ και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Επέκτεινε την πλήρη νομοθετική αρμοδιότητα του Κοινοβουλίου σε περισσότερους από 40 νέους τομείς, συμπεριλαμβανομένων της γεωργίας, της ενεργειακής ασφάλειας, της μετανάστευσης, της δικαιοσύνης και των ταμείων της ΕΕ, και το έθεσε σε ισότιμη βάση με το Συμβούλιο, το οποίο εκπροσωπεί τις κυβερνήσεις των κρατών μελών. Το Κοινοβούλιο απέκτησε επίσης την εξουσία να εγκρίνει το σύνολο του προϋπολογισμού της ΕΕ από κοινού με το Συμβούλιο.
Πώς δυνάμωσε η φωνή των ευρωβουλευτών
Οι βουλευτές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου απέκτησαν το δικαίωμα απόρριψης διεθνών συμφωνιών, το οποίο δεν δίστασαν να χρησιμοποιήσουν για να σταματήσουν την αμφιλεγόμενη εμπορική συμφωνία καταπολέμησης της παραποίησης (ACTA), για την οποία υπήρχαν φόβοι ότι θα οδηγούσε σε περιορισμό θεμελιωδών ελευθεριών. Το συμβάν αυτό απέδειξε ότι, λόγω της ενίσχυσης των εξουσιών του Κοινοβουλίου, οι αποφάσεις που λαμβάνονται από τους ευρωβουλευτές έχουν ακόμη μεγαλύτερο αντίκτυπο στην καθημερινή ζωή των Ευρωπαίων.
Νέες ισορροπίες
Η συνθήκη της Λισαβόνας, εκτός από το να παρέχει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τις ίδιες νομοθετικές εξουσίες με το Συμβούλιο, του έδωσε επίσης τη δύναμη να επηρεάζει την πολιτική κατεύθυνση της Ευρώπης. Σύμφωνα με τις τροποποιήσεις της συνθήκης, το Κοινοβούλιο πλέον θα εξέλεγε-όπως ισχύει μέχρι σήμερα τον Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, του εκτελεστικού οργάνου της ΕΕ, και η απόφαση αυτή πλέον αντικατοπτρίζει το αποτέλεσμα των ευρωπαϊκών εκλογών και, κατά συνέπεια, την επιλογή των ψηφοφόρων.
Οι πολίτες στο προσκήνιο- Το «άγνωστο» δικαίωμα
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ως το μοναδικό θεσμικό όργανο της ΕΕ που εκλέγεται άμεσα από τους πολίτες, έχει την εξουσία και ευθύνη να εξασφαλίζει τη λογοδοσία των θεσμικών οργάνων της ΕΕ. Είναι ο θεματοφύλακας του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων, ο οποίος περιλαμβάνεται στη Συνθήκη της Λισαβόνας. Με τη Συνθήκη της Λισαβόνας το Ευρωκοινοβούλιο ορίστηκε και θεματοφύλακας ενός νεοσύστατου δικαιώματος, αυτού της πρωτοβουλίας πολιτών.
Το άγνωστο αυτό- στο ευρύ κοινό, δικαίωμα δίνει τη δυνατότητα στους πολίτες της ΕΕ να ζητήσουν νέες προτάσεις πολιτικής, εφ’ όσον συγκεντρώσουν ένα εκατομμύριο υπογραφές σε σχετική αίτηση. Αυτό το μέτρο που έφερε η Συνθήκη επεδίωκε να δώσει χαρακτηριστικά συμμετοχικής δημοκρατίας στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Σε αυτό το πνεύμα σήμερα τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα πήραν και την πρωτοβουλία της Διάσκεψης για το Μέλλον της Ευρώπης όπου οι πολίτες μπορούν να μεταφέρουν στους ευρωπαϊκούς θεσμούς τις προτάσεις και τις ιδέες τους.
