HomeΓΝΩΜΕΣΓια τις τρομοκρατικές επιθέσεις στη Γαλλία το 2015

Για τις τρομοκρατικές επιθέσεις στη Γαλλία το 2015

Διαφήμιση
Διαφήμιση

Tου Σίμου Ανδρονίδη

Έξι χρόνια μετά από την τρομοκρατική επίθεση που επιχείρησαν άτομα που πρόσκεινταν στην Ισλαμιστική οργάνωση του ‘Ισλαμικού Κράτους,’ σε διάφορα σημεία του Παρισιού, ξεκινά η δίκη 20 ατόμων στα οποία εν προκειμένω έχουν απαγγελθεί επίσημα κατηγορίες για συμμετοχή στις τρομοκρατικές επιθέσεις.

Όπως τονίζει η δημοσιογράφος Κίττυ Ξενάκη, με άρθρο της που δημοσιεύεται στην εφημερίδα ‘Τα Νέα,’ οι βίαιες επιθέσεις στο Παρίσι, προκάλεσαν «130 νεκρούς και 490 τραυματίες»,[1] κάτι που μας ωθεί στο να υποστηρίξουμε αρχικά πως οι επιθέσεις υπήρξαν ιδιαίτερα θανατηφόρες, φέροντας το ίδιο το πρόσημο του ‘Ισλαμικού Κράτους’ διαμέσου της ασκούμενης βίας.

Οι επιτιθέμενοι κάποιοι εκ των οποίων, είχαν αποκτήσει πολεμική εμπειρία και τεχνογνωσία στα εδάφη της Συρίας και του Ιράκ, στόχευσαν σε διαφορετικά σημεία, με στόχο, αφενός την πρόκληση όσο το δυνατόν περισσότερων νεκρών και τραυματιών μεταξύ των κατοίκων της πόλης και επισκεπτών της,[2] και, αφετέρου δε, την ανάδυση του ‘μαχητικού’ τους πνεύματος, στο εγκάρσιο σημείο όπου οι επιθέσεις και η άσκησης της τζιχαντιστικής βίας, εμβαπτίζονται στα νάματα μίας, φαντασιακής διασάλευσης της ‘τάξης’ και του ‘κόσμου’ ή αλλιώς του ‘βιό-κοσμου’ των ‘εχθρών’: ‘Εσείς (ας κρατήσουμε την απεύθυνση αυτή) και ο βιό-κοσμος σας θα θυσιασθείτε στο βωμό της αληθινής θρησκείας, του αληθινού Θεού,’ το όνομα του οποίου διακρατούν ως καύσιμη ύλη για την δράση τους, τα μέλη της οργάνωσης του ‘Ισλαμικού Κράτους.’

Άρα, μεταβαίνουμε σε ένα σχήμα αντίστιξης μεταξύ της πολιτικο-θρησκευτικής αλήθειας την οποία και φέρουν οι μαχητές και του ψεύδους και των ψεύτικων αξιών που διέπουν την ζωή των Γάλλων, των Ευρωπαίων, των ‘άπιστων’ εν συνόλω, με το σχήμα αυτό να συμπληρώνεται από την νοηματοδότηση της βίας ως εκκαθαριστικής που μπορεί να οδηγήσει και να προκαλέσει όμως την επίτευξη του μέγιστου φόβου: ‘Θα σας δώσουμε τον θάνατο που τόσο φοβάστε να βιώσετε.’

Και ως προς αυτό, μπορούμε να πούμε πως, δεν ανακύπτει μόνο το ζήτημα της πρόκλησης συνθηκών μίας δραστικής επισφάλειας σε ευρωπαϊκό έδαφος και πιο συγκεκριμένα στο Παρίσι, αλλά, ενσκήπτει και το ίδιο το ζήτημα της πρόκλησης θανάτου. Ενός θανάτου μαζικού που σπεύδει να περιβληθεί τον μανδύα του ‘ευγενούς σκοπού,’ της αδελφότητας, της επιβεβαίωσης ενώπιον των υπολοίπων μελών της οργάνωσης ό,τι οι επιτιθέμενοι άξια έφεραν τον τίτλο του μέλους.

Οι επιθέσεις μπορούν επίσης να ενταχθούν εντός του πλαισίου της δυναμικής που διέκρινε εκείνη την περίοδο το ‘Ισλαμικό Κράτος’ το οποίο και είχε συγκροτήσει σε εδάφη της Συρίας και του Ιράκ, το περιώνυμο ‘Ισλαμικό Χαλιφάτο’ ως δομή σύμφωνη ή αλλιώς εναρμονισμένη με το πνεύμα του Ισλαμικού νόμου, εκεί όπου, η μητρική οργάνωση και μέλη αυτής, κυρίως μέλη που διέθεταν υπηκοότητες ευρωπαϊκών χωρών, αισθάνθηκαν αρκούντως αποφασισμένα να πραγματοποιήσουν σειρά επιθέσεων σε ευρωπαϊκό έδαφος.

Το Παρίσι (βλέπε την υποσημείωση νούμερο 2), επιλέχθηκε, όχι για την απλή μεταφορά[3] τεχνογνωσίας αλλά για την επιτέλεσης της δράσης στην καρδιά της Ευρώπης και του εκκοσμικευμένου Γαλλικού κράτους,[4]  για την υπενθύμιση του ό,τι το ‘Ισλαμικό Κράτος’ είναι σε θέση να επιτύχει στην ‘αποστολή’ και στους σκοπούς που θέτει, σε σημείο όπου μέσω της βίας εκβάλλονται η δυσπιστία και η ριζική απόρριψη ενός άλλου και διαφορετικού τρόπου ζωής.

Όπως τονίζει ο Αμερικανός ανθρωπολόγος Scott Atran, «οι εθελοντές μάρτυρες πιστεύουν σοβαρά στην καλοσύνη μιας θρησκευτικής αδελφοσύνης που απειλείται από ένα εξωτερικό κακό».[5]

Και η ύπαρξη «εθελοντών μαρτύρων» έγινε αντιληπτή στο Παρίσι τη νύχτα της 13ης Νοεμβρίου του 2015, στο Μπατακλάν και στο ποδοσφαιρικό γήπεδο ‘Stade de France,’ με τους μάρτυρες και ως μαχητές να είναι έτοιμοι να αναγνωρισθούν στο Νόμο, στο φαντασιακό του διαρκώς ειπωμένου, στην ασύγγνωστη δράση ως ιστορική, καθαυτό, δράση.

Η είσοδος στο Μπατακλάν λογίζεται ως συμβολική είσοδος στον κόσμο των ‘άπιστων’ που διασκεδάζουν δίχως συναίσθηση, με την κάθε σφαίρα που ρίχνεται να εντυπώνεται στη μνήμη και να παραγάγει ένα γνωσιακό υπόβαθρο που εμπεριέχει την έννοια της κρίσης: Μεταξύ υμών και ημών, ο Θεός και η συγχώρεση. Ο θάνατος για αυτό που εκπροσωπείτε. Το εμποτισμένο με σφαίρες, μίσος.

Έξι χρόνια μετά και με αφορμή την έναρξη της δικαστικής διαδικασίας, οφείλουμε να αξιώνουμε την ανάκληση των νεκρών, των οικείων νεκρών, και ως προϋπόθεση δράσης ενάντια στην Ισλαμιστική τρομοκρατία.

Η δημιουργία και η ευρύτερη επίκληση του ‘Je Suis Paris,’ μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις, λειτούργησε σε παράλληλα επίπεδα, όπως, η συμβολική και μη, έκφραση αλληλεγγύης στην πόλη, στους κατοίκους της και στη Γαλλία, η διαμόρφωση μίας αφήγησης μέσω της οποίας και έλαβε χώρα η επεξεργασία των επιθέσεων ως αξιακό-πολιτισμικό «τραύμα»,[6] για να παραπέμψουμε στον Μανούσο Μαραγκουδάκη, η καταδίκη της τζιχαντιστικής τρομοκρατίας και η ιδεολογία που την τροφοδοτεί.

Αν οι τρομοκρατικές επιθέσεις στο Παρίσι κατέστησαν η αρχή για την εκκίνηση μίας ‘εκστρατείας’ επιθέσεων και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, τότε, μπορούμε να πούμε πως εκκίνησαν ουσιαστικά και οι αφηγήσεις στη δημόσια σφαίρα που εναντιώνονταν  έμπρακτα στο ‘Ισλαμικό Κράτος’ και ό,τι αυτό εκπροσωπεί.

[1] Βλέπε σχετικά, Ξενάκη Κίττυ, ‘Σφαγή του Μπατακλάν. Δικάζοντας την τρομοκρατία με δημοκρατία,’ Εφημερίδα ‘Τα Νέα,’ 08/09/2021, σελ. 20-21., όπου και μία υπενθύμιση του χρονικού των παράλληλων τρομοκρατικών επιθέσεων οι οποίες εκδηλώθηκαν εντός σχετικά σύντομου χρονικού διαστήματος και με διαφορετικούς τρόπους.

[2] Η επιλογή της Γαλλικής πρωτεύουσας δεν  υπήρξε τυχαία, στο βαθμό που το Παρίσι είναι μία ευρωπαϊκή όσο και διεθνοποιημένη πόλη, κάτι που θα μπορούσε να συμβάλλει στο να καταστεί μεγαλύτερος ο συμβολικός αντίκτυπος της επίθεσης, όπως και συνέβη. Παράλληλα, αρκετοί εκ των συμμετεχόντων στην επίθεση, είτε ήταν Γαλλόφωνοι είτε είχαν την Γαλλική υπηκοότητα, γνωρίζοντας πολύ καλά και το να κινούνται στην πόλη, αλλά και ποιους στόχους να επιλέξουν, επιλέγοντας παράλληλα το Παρίσι και για λόγους της οιονεί εξεγερσιακής κουλτούρας που έχει συνδεθεί με αυτό, θεωρώντας ό,τι αυτή ‘πρέπει’ να αρθεί στο όνομα ενός ιστορικού κόσμου που ‘ανατέλλει,’ καθώς και για λόγους που άπτονται της αναπαράστασης του ως πόλης που ‘ενσαρκώνει’ την ‘έκπτωση’ τω ηθών, την ‘διαφθορά’ των σωμάτων και την δυτική ‘τρυφηλότητα.’

[3] Ένα στοιχείο που αναφέρθηκε στην αρχή του κειμένου, είναι το ό,τι μέλη του συγκεκριμένου δικτύου του ‘Ισλαμικού Κράτους’ απέκτησαν πολεμική εμπειρία στη Συρία και στο Ιράκ. Κάτι τέτοιο δεν σημαίνει όμως πως η πολεμική εμπειρία και τεχνογνωσία μεταφέρεται καθαρά και αυτούσια σε ευρωπαϊκό έδαφος, ακριβώς διότι οι συνθήκες που συναντούν εκεί διαφέρουν, ωθώντας τους να λειτουργούν περισσότερο συνωμοτικά, να προσαρμόζονται στις συνθήκες που επικρατούν λειτουργώντας ως καθημερινοί άνθρωποι, να εμπλουτίζουν το ρεπερτόριο τους με όρους ‘hit and run’ χτυπημάτων, χωρίς να αποδίδεται ιδιαίτερη σημασία στις όποιες συνέπειες προκύψουν, με την απόκτηση πολεμικής εμπειρίας, και να τους προσφέρει την επιζητούμενη από τους ίδιους ανθεκτικότητα για αυτό που θέλουν να πράξουν και για αυτό που θέλουν να γίνουν, αλλά και να οξύνει τον ναρκισσισμό του ‘έτοιμου για όλα’ μαχητή.

[4] Ένα ιδιαίτερο στοιχείο το οποίο και έχει παραγνωρισθεί από τις διάφορες αναλύσεις που έχουν προκύψει, είναι το γεγονός πως η βίαιη τζιχαντιστική επίθεση, επεδίωξε να λειτουργήσει και ως ‘τιμωρία’ των αρχών που διέπουν το Γαλλικό κράτος, ως συμβολική ‘τιμωρία’ της Γαλλικής διαδικασίας της εκκοσμίκευσης που ενυπάρχει στον πυρήνα του προβλέποντας τον διαχωρισμό κράτους και εκκλησίας (η εκκοσμίκευση θεωρήθηκε ως προκάλυμμα για την  επιβολή διακρίσεων εις βάρος του Ισλάμ), και την απουσία θρησκευτικών συμβόλων από την δημόσια σφαίρα, ‘τιμωρία’ που επέρχεται από τον (ιεροποιημένο) ‘Νόμο του Ισλάμ.’ Επίσης, η άσκηση βίας, ενδύθηκε τον μανδύα ‘τιμωρίας’ της αντι-μουσουλμανικής και ‘αποικιοκρατικής’ Γαλλίας για ό,τι έχει πράξει ιστορικά εναντίον των μουσουλμάνων, στη Γαλλία και αλλού. Ας μην ξεχνάμε ό,τι λίγους μήνες πριν, τζιχαντιστές είχαν φονεύσει σκιτσογράφους του σατιρικού περιοδικού ‘Charlie Hebdo,’ προσιδιάζοντας προς την κατεύθυνση ανάδυσης της αίσθησης του ‘δικαιολογημένου θανάτου’ για την δημοσίευση των ‘βλάσφημων’ σκίτσων που απεικόνιζαν τον προφήτη Μωάμεθ, με την ελευθερία του λόγου και της εικόνας, της καλλιτεχνικής έκφρασης, και ως Γαλλικές αξίες, να τίθενται στο στόχαστρο.

[5] Βλέπε σχετικά, Atran Scott, ‘Au nom du Seigneur. La Religion au crible de l’ evolution,’ Paris, 2002, σελ. 171.

[6] Η επεξεργασία των επιθέσεων και των πολλών θανάτων ως αξιακό-πολιτισμικό «τραύμα» που διαπερνά τις αρχές και τις αξίες (τον τρόπο ζωής) που διαπερνούν την Γαλλική κοινωνία, την φιλελεύθερη δημοκρατία, μπορεί να συμβαδίζει και με την επιτέλεση του πένθους εντός και εκτός Γαλλίας για τους νεκρούς της επίθεσης. Η μνήμη που συγκροτήθηκε την επαύριον της επίθεσης, εδράζεται σε αυτή την επιτέλεση του πένθους, στην έγκληση του ‘Je Suis Paris’ (βλέπε και το ‘Είμαστε όλοι Αμερικάνοι’ μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου του 2001 στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής), αυτού του ιδιαίτερου ‘Εγώ είμαι  εσύ,’  και ως βάση για την ανα-διαμόρφωση, κοινωνικά, πολιτικά και πολιτισμικά, μίας κοινότητας αξιών, μίας ευρωπαϊκής κοινότητας αξιών (κοινών αξιών) που χρήζει υπεράσπισης έναντι όλων όσοι επιδιώκουν να την επιβουλεύσουν. Βλέπε σχετικά, Μαραγκουδάκης Μανούσος, ‘Marfin: Οι αβεβαιότητες ενός πολιτισμικού τραύματος,’ στο: Βαμβακάς Βασίλης, Καρατράντος Τριαντάφυλλος, Παναγιωτόπουλος Παναγής., (επιμ.), ’05.05.2010. Ταυτότητες και συναισθήματα της πολιτικής βίας στην Ελλάδα του 21ου αιώνα,’ Εκδόσεις Επίκεντρο, Θεσσαλονίκη, 2021, σελ. 131. Για τις τρομοκρατικές επιθέσεις του ‘Ισλαμικού Κράτους’ στην Ευρωπαϊκή ήπειρο, παραπέμπουμε τον αναγνώστη και στην ενδιαφέρουσα μελέτη των V. Romania, S. Tozzo,, ‘Terrorism as ritual process and cultural trauma: A performative analysis on ISIS’ attacks in Europe,’ Italian Sociological Review, 7, 1, 2017, σελ. 239-261.

Σίμος Ανδρονίδης

Διαφήμιση
Διαφήμιση