Η Κίνα σχεδιάζει να αυξήσει τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης
50 είναι το όριο συνταξιοδότησης
Η Κίνα ετοιμάζεται να εγκαινιάσει μια διαδικασία γνώριμη στις ανεπτυγμένες δυτικές οικονομίες και καθόλου δημοφιλή στους πολίτες της ιδιαιτέρως σε όσους απασχολούνται σε χαμηλά αμειβόμενη και σκληρή εργασία: την αύξηση της ηλικίας συνταξιοδότησης. Τον περασμένο μήνα το Πεκίνο ανακοίνωσε ότι ενδέχεται να «προχωρήσει σε αύξηση της ηλικίας συνταξιοδότησης» μέσα στην επόμενη πενταετία, σε μια προσπάθεια να προσαρμόσει την αγορά εργασίας σε ένα από τα πλέον πιεστικά προβλήματα της χώρας: τη ραγδαία γήρανση του πληθυσμού της που έχει συνεπακόλουθο τη συρρίκνωση του εργατικού της δυναμικού. Τα κρατικά συνταξιοδοτικά ταμεία κινδυνεύουν να βρεθούν χωρίς τα αναγκαία κεφάλαια. Και στο μεταξύ στην Κίνα η ηλικία συνταξιοδότησης είναι ώς τώρα από τις χαμηλότερες στον κόσμο: στα 50 έτη συνταξιοδοτούνται γυναίκες που κάνουν χειρωνακτική εργασία, στα 55 όσες κάνουν δουλειά γραφείου, ενώ για τους περισσότερους άνδρες η ηλικία συνταξιοδότησης είναι τα 60 έτη. Η ιδέα δεν είναι πάντως καθόλου δημοφιλής.
Η κυβέρνηση δεν έχει ανακοινώσει ώς τώρα λεπτομέρειες για τα σχέδιά της, αλλά οι εργαζόμενοι μεγαλύτερης ηλικίας έχουν ήδη αρχίσει να διαμαρτύρονται ότι τους εξαπάτησε το κράτος καθώς τους είχε υποσχεθεί άλλα. Οι νεότεροι εκφράζουν φόβους ότι θα ενταθεί περαιτέρω ο ήδη θηριώδης ανταγωνισμός για μία θέση εργασίας. Σε ό,τι αφορά δε όσους κάνουν χειρωνακτική εργασία ή γενικώς οποιαδήποτε εργασία προϋποθέτει φυσική αντοχή, και οι οποίοι εξακολουθούν να αποτελούν την πλειονότητα του κινεζικού εργατικού δυναμικού, πιστεύουν ότι είτε θα εξοντωθούν σωματικά είτε θα βρεθούν άνεργοι, είτε θα τους συμβούν και τα δύο. Η σχετική ανακοίνωση του Πεκίνου δόθηκε στη δημοσιότητα ενώ ήταν σε εξέλιξη η ετήσια ολομέλεια του Λαϊκού Κογκρέσου και στη συνέχεια τα κινεζικά ΜΜΕ κάλυπταν επί ημέρες θέματα σχετικά με τη συνταξιοδότηση φιλοξενώντας εκατομμύρια διαφορετικές απόψεις και επικριτικά σχόλια.
Σε όλον τον κόσμο η αύξηση της ηλικίας συνταξιοδότησης έχει αποδειχθεί από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που μπορεί να αντιμετωπίσει μια κυβέρνηση. Το 2018 επιχείρησε μια τέτοια κίνηση η κυβέρνηση της Ρωσίας, με αποτέλεσμα να υποχωρήσει η δημοτικότητα του προέδρου Πούτιν στα χαμηλότερα επίπεδα πολλών ετών. Τελικά, βέβαια, ο κ. Πούτιν προώθησε το σχέδιο καθώς δεν συνηθίζει να υποχωρεί. Στη Γαλλία, άλλωστε, στη διάρκεια του περασμένου έτους σχετικό σχέδιο της κυβέρνησης προκάλεσε μια παρατεταμένη απεργία των μέσων μαζικής μεταφοράς και ανάγκασε το Παρίσι να αναβάλει προς το παρόν την υλοποίηση του αμφιλεγόμενου σχεδίου. Στη Κίνα έχει συμβεί κάτι ανάλογο. Το 2015, το Πεκίνο επιχείρησε να προχωρήσει σε αύξηση της ηλικίας συνταξιοδότησης αλλά αντιμέτωπο με την κατακραυγή της κοινωνίας αναγκάστηκε τότε να ανακαλέσει το σχετικό σχέδιο. Φαίνεται, πως αυτή τη φορά η ηγεσία της χώρας είναι αποφασισμένη να προχωρήσει. Γνωρίζει, όμως, και πώς να ελιχθεί. Μέχρι στιγμής, οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι τηρούν πολύ προσεκτική στάση, διαρρέοντας εσκεμμένα ασαφείς τις λεπτομέρειες. Αφήνουν να εννοηθεί πως τα όρια ηλικίας απλώς θα αυξάνονται κατά μερικούς μήνες κάθε χρόνο.
Σχολιάζοντας σχετικά ο Αλμπέρ Φρανσίς Παρκ, καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Επιστημών και Τεχνολογίας του Χονγκ Κονγκ, τονίζει πως «έχει γίνει πολύς λόγος σχετικά εδώ και πολύ καιρό» και προσθέτει «πρέπει να επιδείξει αποφασιστικότητα η ηγεσία για να το προωθήσει». Το θέμα των ορίων συνταξιοδότησης απασχολεί την Κίνα εδώ και χρόνια και βρίσκεται στο επίκεντρο ενός είδους κρίσης. Τα υφιστάμενα όρια ηλικίας ορίστηκαν στη διάρκεια της δεκαετίας του 1950 όταν ακόμη το προσδόκιμο ζωής ήταν πολύ χαμηλό και ο μέσος άνθρωπος στην Κίνα δεν αναμενόταν να ζήσει πολύ μετά την ηλικία των 40 ετών. Καθώς η χώρα εκσυγχρονίζεται ραγδαία, το προσδόκιμο ζωής έχει φτάσει σχεδόν στα 77 χρόνια σύμφωνα με στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας. Ταυτοχρόνως, όμως, έχει μειωθεί ο ρυθμός των γεννήσεων και στον πληθυσμό της χώρας πλειοψηφούν οι μεγάλες ηλικίες. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία του κράτους, τουλάχιστον 300 εκατ. Κινέζοι, περίπου το 1/5 του πληθυσμού της χώρας δηλαδή, θα είναι ηλικίας άνω των 60 ετών μέχρι το 2025.
Ο συνδυασμός αυτών των δεδομένων στοιχειοθετεί μια σοβαρή απειλή στον στόχο της συνεχούς οικονομικής ανάπτυξης και αναβάθμισης της ανταγωνιστικότητας της χώρας. Στην Ιαπωνία και σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, οι άνθρωποι δικαιούνται να συνταξιοδοτηθούν σε ηλικίες γύρω στα 65 έτη. Σε πρόσφατη συνέντευξη Τύπου, όμως, ο Γιου Χουν, υφυπουργός Ανθρώπινων Πόρων και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, προειδοποίησε πως η Κίνα κινδυνεύει «να χάσει ανθρώπινους πόρους». Το θέμα άπτεται, πάντως, και πολλών άλλων προβλημάτων που απασχολούν την κοινωνία της Κίνας όπως η επαγγελματική ασφάλεια, το δίχτυ κοινωνικής προστασίας και η εισοδηματική ισότητα. Ο σκληρός ανταγωνισμός σε πολλά επαγγέλματα έχει πείσει, άλλωστε, πολλούς Κινέζους ότι θα είναι καλύτερα να συνταξιοδοτηθούν νωρίτερα για να γλιτώσουν από τις πιέσεις έστω κι αν πρόκειται να ζήσουν πιο περιορισμένα. Οι πιο ηλικιωμένοι κινδυνεύουν να υποφέρουν. Η Κίνα εκσυγχρονίστηκε τόσο απότομα ώστε οι μεγαλύτεροι σε ηλικία υπολείπονται σημαντικά σε σύγκριση με τους νεότερους και οι εργοδότες δεν θέλουν να τους κρατήσουν. Επιπλέον, η αύξηση της ηλικίας συνταξιοδότησης ενδέχεται να υπονομεύσει έναν άλλο στόχο που έχει θέσει η κυβέρνηση ενθαρρύνοντας τους νέους να αποκτήσουν περισσότερα παιδιά ώστε να επιβραδυνθεί ο ρυθμός γήρανσης του πληθυσμού.
