Για το Ισλαμικό Κράτος

Toυ Σίμου Ανδρονίδη 

Σε ένα ενδιαφέρον άρθρο που δημοσιεύει η διαδικτυακή έκδοση της εφημερίδας ‘Η Καθημερινή,’ γίνεται αναφορά στην περιώνυμη οργάνωση του ‘Ισλαμικού Κράτους’ που εν προκειμένω, πριν από λίγα χρόνια, την περίοδο 2014-2016, κατείχε ένα σημαντικό τμήμα των εδαφών της Συρίας και του Ιράκ, εγκαθιδρύοντας το λεγόμενο ‘Ισλαμικό Χαλιφάτο’ (για την «γοητευτική του ουτοπία» έκανε λόγο ο Taguieff),  μία ιδιαίτερη θρησκευτικού-πολιτικού τύπου πολιτεία, όπου ο νόμος επισείονταν ως ‘απειλή.’

Ο απεσταλμένος των Ηνωμένων Πολιτειών στον διεθνή συνασπισμό εναντίον του ‘Ισλαμικού Κράτους,’ που στη βάση του ενείχε τόσο κράτη όσο και μη κρατικούς δρώντες (Κούρδοι ‘Πεσμεργκά’), Τζον Γκόντφρι,  τονίζει πως, «επιθέσεις όπως αυτές (σ.: στη Μοζαμβίκη με πάνω από 55 νεκρούς) αποτελούν σαφή ένδειξη πως το Ι.Κ. συνεχίζει να επιδιώκει ενεργά να εξαπλώσει την κακόβουλη δραστηριότητά του σε νέα μέτωπα». Το να εξασφαλιστεί η διαρκής, παγκόσμια ήττα του Ι.Κ. θα απαιτήσει να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά οι βραχίονες και τα δίκτυα του πέραν του Ιράκ και της Συρίας και εμείς ως συνασπισμός το αναγνωρίζουμε αυτό», πρόσθεσε».[1]

Ο Αμερικανός αξιωματούχος κρούει εδώ τον κώδωνα του κινδύνου, εστιάζοντας στην ανάπτυξη διεθνών δράσεων, είτε από παρακλάδια της οργάνωσης σε χώρες της Αφρικής και της Μέσης Ανατολής, είτε και από μεμονωμένα υποκείμενα, τα οποία και μπορούν να ασκήσουν την βία που θα εμβαπτίζεται στα νάματα της ‘σωτηριολογικής ρήξης’ με το κοσμο-σύστημα των ‘άπιστων και υλιστών Δυτικών’ και των ‘ακολούθων’ τους που ‘επι-μολύνουν’ τις ‘ιερές’ μουσουλμανικές παραδόσεις.

Και είναι ενδιαφέρον, θεωρητικά, να ειπωθεί πως, στην αντίληψη του ‘Ισλαμικού Κράτους,’ από την περίοδο της ακμής του ακόμη, έτσι όπως εκφράσθηκε αυτή κοινωνικά, πολιτικά, πολιτισμικά και γεωγραφικά, ο Δυτικός και η εν γένει Δυτική κουλτούρα, αφενός μεν προσλαμβάνονται με όρους θρησκευτικής πολεμικής, με τον Δυτικό να καθίσταται ως ο θρησκευτικά ‘μη έχων την αλήθεια,’ και ως εκ τούτου, ως ο ‘άπιστος’ που μηχανεύεται τρόπους να βλάψει ιστορικά το Ισλάμ, και, από την άλλη, αναπαρίσταται ως ο ‘υλιστής,’ (αυτός που ο ‘Θεός’ του είναι το ‘χρήμα’), του οποίου ο τρόπος ζωής και οι παραδόσεις απέχουν παρασάγγας από ό,τι νοείται ως ‘τάξη.’

Ως εκ τούτου, το υπόστρωμα που συγκροτείται ενέχει τόσο τον καταστατικό αντι-δυτικισμό όσο και τον πνευματικό αντι-υλισμό ή αλλιώς, αντι-ματεριαλισμό, με την οργάνωση να λειτουργεί ως ‘μήτρα’ που παραγάγει για συγκεκριμένους λόγους, μαχητές[2] έτοιμους για την υπέρτατη θυσία: Να ασκήσει την βία του θανάτου (Ισλαμιστική θανατο-πολιτική) για να αξιώσει εμπρόθετα την ‘δικαίωση’ της δικής του, του δικού του ‘πράττειν,’ και μετα-θάνατον. Ο Pierre-Andre Taguieff σε μία εμβριθή ανάλυση του για την «γοητεία του τζιχαντισμού», τονίζει ό,τι «για τον τζιχαντιστή, το να πεθάνει ως μάρτυρας προσδίδει στη ζωή το πλήρες νόημα της».[3]

Η βία που ασκείται και που έχει ασκηθεί, είναι βία ‘καθαρτήρια,’ που συμπεριλαμβάνει τον εξωτερικό και εσωτερικό ‘εχθρό’ που ‘απειλούν’ το πνεύμα και τις ρίζες του μαχητή, ωσάν (ας το προσέξουμε αυτό) ‘δύναμη του πονηρού.’ Λίγα χρόνια μετά την στρατιωτική ήττα του ‘Ισλαμικού Κράτους’ που υπήρξε ‘προϊόν’ συντονισμένης δράσης και εστίασης στην συμβατική τακτική της μάχης σώμα με σώμα, ο Αμερικανός αξιωματούχος επισείει το ζήτημα εκ νέου αύξησης της επιρροής της οργάνωσης.

Όχι τόσο με όρους συγκρότησης ενός νέου ‘Χαλιφάτου,’[4] αλλά διασποράς της μαζικής βίας με ατομικό πρόσημο και χαρακτηριστικά ‘χάους’ ώστε από το βάθος του να αναδυθεί η φιγούρα του Ισλαμιστή μαχητή που θεμελιώνει την δική του πραγματικότητα.

Υπό αυτό το πρίσμα, σημασία αποκτά η ελκτική δύναμη των ιδεών της οργάνωσης η οποία και αξιοποιεί  ενεργά δίκτυα μέσω καναλιών επικοινωνίας όπως τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, κωδικοποιημένων μηνυμάτων, ιδεών περί ιστορίας που ακόμη και μετά την ήττα, συνεχίζεται, διότι ένα χαρακτηριστικό που διακρίνει τον τζιχαντιστή από τον στρατιώτη, τον απλό στρατιώτη, είναι το γεγονός ό,τι η ιστορία και δη η πραγματική ιστορία, είναι ‘δική του,’ ιδίως στα εδάφη του Ισλάμ.[5]

Σε αυτό το σημείο οφείλουν να εστιάσουν τις προσπάθειες τους οι χώρες του διεθνούς συνασπισμού και όχι μόνο, στρεφόμενες, πέραν του στρατιωτικού κομματιού, στο να αποκόψουν την δυνατότητα διάδοσης και αναπαραγωγής των αφηγημάτων του. Και οι τρόποι για αυτή  την διάδοση, εξακολουθούν να υπάρχουν, και σε ρευστά και μη, περιβάλλοντα (Ευρώπη).

Ο πόλεμος στη  Συρία και η μαζικότητα που σχετικά γρήγορα απέκτησε, έθρεψε το αυτάρεσκο ‘κατέχειν’  και την ριζική εχθροπάθεια της οργάνωσης που διέκρινε την ευκαιρία της επέκτασης.

Το ‘Ισλαμικό Κράτος’ δεν υπήρξε μία απλή συνέχεια της Ισλαμιστικής οργάνωσης της ‘Αλ Κάιντα,’ αλλά μία αντανάκλαση σύνθετων διεργασιών που άπτονται της ιστορίας, της θρησκείας και της πολιτικής, το φαντασιακό του οποίου γεμίζει από την προσίδια τελεολογία ‘αυτού που έρχεται και δεν μπορείτε να το σταματήσετε.’ Η βία και με έμφυλα χαρακτηριστικά,  της οργάνωσης, υπόσχεται και προβάλλει, λατρεύει να προκαλεί περιπαικτικά τις θέσεις και τις αξίες των άλλων.  Αυτές οι αφηγήσεις που συναρθρώνονται με την άσκηση της εν-σώματης βίας,  πρέπει να αντιμετωπισθούν  δραστικά.

 

[1] Βλέπε σχετικά, ‘Αμερικανός αξιωματούχος: Το Ισλαμικό Κράτος «παραμένει απειλή»,’ Διαδικτυακή έκδοση εφημερίδας ‘Η Καθημερινή,’ 30/03/2021, https://www.kathimerini.gr/world/561310810/amerikanos-axiomatoychos-to-islamiko-kratos-paramenei-apeili/

 

[2] Ο τζιχαντιστής μαχητής επενδύει σε ένα υπόστρωμα προσδοκίας. Και ποιο είναι αυτό; Να διαγράψει τα ‘ίχνη’ της παρουσίας και των ‘ειδωλολατρών,’ των χωρίς την χάρη και τη φιλευσπλαχνία του θεού, από τα εδάφη της πάλαι ποτέ, Μεσοποταμίας.

[3] Βλέπε σχετικά, Taguieff Andre-Pierre, ‘Σκέψεις για τη γοητεία του τζιχαντισμού,’ στο: ‘Ο εξτρεμισμός και τα είδωλα του. Επίκαιρες σκέψεις για τον τζιχαντισμό, την άκρα δεξιά, τον αντισημιτισμό, τον λαϊκισμό και τη συνωμοσιολογία,’ Πρόλογος-Μετάφραση-Επιμέλεια: Πανταζόπουλος Ανδρέας, Εκδόσεις Επίκεντρο, Θεσσαλονίκη, 2017, σελ. 109. Η ανάλυση του Ταγκιέφ αρθρώνεται γύρω από τον εννοιολογικό άξονα διαφόρων ‘ισμών,’ εκ των οποίων ο τζιχαντισμός συνιστά πρόδρομο φαινόμενο της εποχής της μετα-νεωτερικότητας.

[4] Ο λόγος του ίδιου του ‘Ισλαμικού Κράτους’ θεωρούμε πως καθίσταται ενδεικτικός των στοιχείων που συνέχουν το ίδιο ως οντότητα, ή αλλιώς, ως πόλο που τροφοδοτείται από μία μη αόριστη αίσθηση ‘δικαίου.’ Το ‘Χαλιφάτο’ θεωρείται ως η μη-τυπική ‘ενσάρκωση’ του ‘δικαίου’ που εγκαθιδρύει η εγκόλπωση του Ισλάμ, η ‘ενσάρκωση’ της κοινότητας των πιστών, όπως επίσης και η ‘φορτισμένη’ πραγμάτωση μίας ημι-εδαφοποιημένης πολιτείας που πατά στη γη έχοντας στραμμένο το βλέμμα στον ουρανό, στη μορφή ‘εκείνου’ (του Αλλάχ). Στο ‘Χαλιφάτο’ η διαρκής μάχη (και όχι ‘αντίσταση’) εναντίον του chirk, ήτοι του «πολυθεϊσμού» και της «ειδωλολατρίας», συνεχίζεται. Βλέπε σχετικά, Σκέψεις για τη γοητεία του τζιχαντισμού,’ στο: ‘Ο εξτρεμισμός και τα είδωλα του. Επίκαιρες σκέψεις για τον τζιχαντισμό, την άκρα δεξιά, τον αντισημιτισμό, τον λαϊκισμό και τη συνωμοσιολογία…ό.π., σελ. 89. Από το ‘Χαλιφάτο’ δεν απέμεινε πλέον παρά ο αχός του που φθάνει στο σήμερα.

[5] «Η σημερινή συζήτηση (σ.σ: Τρίτη, 30 Μαρτίου) θα επικεντρωθεί στις συνεχιζόμενες προσπάθειες του συνασπισμού στο Ιράκ και στη Συρία, ανέφερε ο κ. Γκόντφρι.

Ωστόσο θα τεθεί το θέμα της μεγεθυνόμενης απειλής που εγείρει η τρομοκρατική οργάνωση πέραν του Ιράκ και της Συρίας, ειδικά στην Αφρική, ενώ θα εξεταστούν τρόποι που ο συνασπισμός μπορεί να συμβάλλει στις συλλογικές προσπάθειες για να ηττηθεί το Ι.Κ. σε διεθνές επίπεδο, συμπλήρωσε». Βλέπε σχετικά, ‘Αμερικανός αξιωματούχος: Το Ισλαμικό Κράτος «παραμένει απειλή»…ό.π.

Σίμος  Ανδρονίδης