Κορωνοϊός: Ετσι θα χαρτογραφηθούν οι ιοί που ευθύνονται για την πανδημία στην Ελλάδα

Πυρετωδώς εργάζεται η επιστημονική και ιατρική κοινότητα της χώρας προκειμένου να αντιμετωπιστεί η πανδημία του κορωνοϊού, αλλά και προκειμένου να γίνει μια σωστή προετοιμασία για το ενδεχόμενο ενός δεύτερου κύματος του ιού, όπως προειδοποιούν εκατοντάδες ειδικοί ανά τον κόσμο.

Επιστήμονες από όλη την Ελλάδα φτιάχνουν τη δική τους ασπίδα, ενώνοντας τις δυνάμεις τους για να προσφέρουν σημαντική βοήθεια στο ιατρικό προσωπικό της χώρας για την αντιμετώπιση της παγκόσμιας επιδημιολογικής κρίσης που έχει προκύψει εδώ και τέσσερις μήνες -από τη στιγμή δηλαδή της εμφάνισης του πρώτου επιβεβαιωμένου κρούσματος κορωνοϊού στην κινεζική πόλη Ουχάν στις 29 Δεκεμβρίου το 2019.

Όπως αναφέρει μιλώντας στο iefimerida.gr o Δημήτρης Θάνος, ακαδημαϊκός και πρόεδρος του Επιστημονικού Συμβουλίου του Ιδρύματος Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών (ΙΙΒΕΑΑ), μέσα σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα οι επιστήμονες έχουν αντλήσει σημαντικές πληροφορίες σχετικά με τον φονικό ιό. «Δύο είναι τα στοιχεία τα οποία είναι εντυπωσιακά σε σχέση με την επιδημία του κορωνοϊού. Το ένα είναι καθαρά «ελληνικό» και το άλλο έχει διεθνή χαρακτήρα», σχολιάζει.

Οσον αφορά στη διεθνή υπόσταση, «είναι η πρώτη φορά που έχουμε αντλήσει σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα έναν τόσο μεγάλο αριθμό πληροφοριών σχετικά με τη βιολογία, την παθοφυσιολογία και τα επιδημιολογικά χαρακτηριστικά του ιού. Αυτό επιτεύχθηκε καθώς καταβάλλεται μια παγκόσμια προσπάθεια από εκατοντάδες εργαστήρια και χιλιάδες ερευνητές σε ερευνητικά και ακαδημαϊκά κέντρα όπου καθημερινά παράγεται με εκθετικό ρυθμό καινούργια γνώση σε σχέση με τον ιό και μάλιστα σε σχέση με όλες τις φάσεις του βιολογικού του κύκλου». Παράλληλα, όπως επισημαίνει ο κ. Θάνος, «η επιστημονική κοινότητα έχει πλέον στα χέρια της αξιόπιστες πληροφορίες και δεδομένα που σχετίζονται με την επιδημιολογία του ιού, καθώς ο ιός μετά από τέσσερις μήνες διασποράς έχει μολύνει σημαντικό αριθμό ανθρώπων παγκοσμίως, γεγονός που επιτρέπει στους επιστήμονες να μελετήσουν τη βαρύτητα της μολυσματικότητας του ιού, αλλά και τους ρυθμούς διασποράς του στον πληθυσμό».

Αναφορικά με το δεύτερο σκέλος που έχει εθνικό χαρακτήρα, ο πρόεδρος του ΙΙΒΕΑΑ υπογραμμίζει ότι «από όσο θυμάμαι είναι η πρώτη φορά -τα τελευταία 15 χρόνια τουλάχιστον- που υπάρχει συστράτευση του συνόλου σχεδόν των επιστημόνων της χώρας για τη διενέργεια μελετών, με σκοπό αφενός μεν την εις βάθος μελέτη του ιού και αφετέρου δε τη διενέργεια διαγνωστικών εξετάσεων ούτως ώστε να χαρτογραφηθεί ο επιπολασμός της νόσου στον ελληνικό πληθυσμό». Αυτό είναι πολύ σημαντικό διότι, όπως αναφέρει ο κ. Θάνος, δεν πρέπει να μας διαφεύγει το γεγονός ότι σε θέματα Δημόσιας Υγείας ως χώρα είμαστε μόνοι και «θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε την πανδημία στηριζόμενοι κυρίως στις δικές μας δυνάμεις».

10.000 διαγνωστικά μοριακά τεστ έως τον Ιούνιο

Πριν από δύο εβδομάδες ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, ανακοίνωσε την έναρξη μιας εθνικής ερευνητικής προσπάθειας στην οποία συμμετέχουν αρκετά ερευνητικά κέντρα της χώρας.

Όπως εξηγεί ο κ. Θάνος, ο στόχος αυτής της δράσης είναι διττός. Από τη μια πλευρά, αφορά τη διενέργεια 10.000 διαγνωστικών μοριακών τεστ για τον κορωνοϊό τους επόμενους δύο μήνες (περίπου μέχρι το τέλος Ιουνίου) συμβάλλοντας με αυτόν τον τρόπο στη σημαντική προσπάθεια των εθνικών κέντρων αναφοράς. Ο δεύτερος στόχος του προγράμματος αφορά στην ανάπτυξη καινοτόμων ερευνητικών προσπαθειών σχετικά με τη μελέτη αλληλεπίδρασης του ιού με τα ανθρώπινα κύτταρα και τη σχέση την οποία έχουν οι παραλλαγές του ιού με τη μολυσματικότητα.

Χαρτογράφηση των ιών στην Ελλάδα

Όπως λέει ο πρόεδρος του ΙΙΒΕΑΑ, ο απώτερος στόχος του ερευνητικού προγράμματος είναι η απάντηση που θα επιχειρηθεί να δοθεί στο ερώτημα γιατί κάποιοι που μολύνονται από τον ιό νοσούν βαριά, ενώ κάποιοι άλλοι ελαφρά, και τούτο αρκετές φορές ανεξαρτήτως ηλικίας, φύλλου ή ακόμα και υποκείμενων νοσημάτων. Οπως αναλύει στο iefimerida.gr o κ. Θάνος, για να προσεγγίσουμε αυτά τα πολύ σημαντικά ερωτήματα έχουν σχεδιαστεί τα ακόλουθα:

«Αρχικά θα απομονωθούν 3.500 γονιδιώματα του κορωνοϊού από 3.500 διαφορετικούς ανθρώπους. Ο ιός θα χαρακτηριστεί πλήρως, αφού θα γίνει πλήρης αλληλούχιση του γονιδιώματός του (RNA). Μετά από αυτή τη διαδικασία χαρακτηρισμού του γενετικού υλικού του ιού θα ταυτοποιηθούν τυχόν παραλλαγές, καθώς κατά τον ταχύ πολλαπλασιασμό των ιών συσσωρεύονται (και δημιουργούνται) πολλές μεταλλάξεις που είναι χαρακτηριστικές για κάθε ιό.

Συνεπώς αυτό που θα επιχειρήσει η επιστημονική κοινότητα είναι να ταυτοποιήσει συγκεκριμένες μεταλλάξεις του ιού από ασθενείς σε συγκεκριμένες περιοχές της χώρας. Ετσι θα γίνει η χαρτογράφηση των ιών που είναι υπεύθυνοι για την πανδημία στην Ελλάδα, ακολουθώντας το μονοπάτι διάδοσης του ιού. Ταυτόχρονα σε συνδυασμό με αντίστοιχες μελέτες που γίνονται σε άλλες χώρες θα μπορέσουμε να προσδιορίσουμε την προέλευση της λοίμωξης ανά περιοχή στην Ελλάδα, αλλά και τις μεταλλάξεις του με σημείο εκκίνησης τη χώρα μας. Πρόκειται για ένα πάρα πολύ σημαντικό στοιχείο καθώς θα μας μας υποδείξει την δυναμική της πανδημίας, δηλαδή πώς ακριβώς αλλάζει ο ιός ανάλογα με τις μολύνσεις τις οποίες κάνει κατά τη διασπορά του».

Την ίδια ώρα, σύμφωνα με το κ. Θάνο, αυτό το στοιχείο θα συνδεθεί με το πόσο σοβαρή είναι η παθογένεια που προκαλεί σε σχέση με την εκάστοτε παραλλαγή του ιού. Οπως προσθέτει, κάποιες παραλλαγές μπορεί να είναι πολύ πιο μολυσματικές και να δημιουργούν πολύ πιο σοβαρή νόσο από ότι άλλες. «Εάν συμβαίνει κάτι τέτοιο τότε θα μπορέσουμε να  χρησιμοποιήσουμε αυτήν την πληροφορία ως οδηγό για περισσότερο εξατομικευμένα  μέτρα προφύλαξης ή και θεραπείας ανάλογα δηλαδή με το στέλεχος του ιού που μολύνει τον κάθε άνθρωπο».

Στη συνέχεια, μετά τη χαρτογράφηση των 3.500 γονιδιωμάτων του ιού θα πραγματοποιηθεί και χαρτογράφηση του γονιδιώματος των ιδίων ατόμων τα οποία έχουν μολυνθεί από αυτούς τους ιούς μέσω μιας τεχνικής η οποία ονομάζεται γονοτύπηση. «Θα επιδιώξουμε δηλαδή να προσδιορίσουμε αντιστοιχία των παραλλαγών του γονιδιώματος του ιού με το γονιδίωμα του ανθρώπου με σκοπό να ταυτοποιηθούν συσχετίσεις μεταξύ διαφορετικών στελεχών του ιού με συγκεκριμένες παραλλαγές του ανθρώπινου γονιδιώματος και πως αυτές συνολικά συνδέονται με την κλινική σοβαρότητα της νόσου», σημειώνει και προσθέτει:

«Από τους 3.5000 ανθρώπους θα επιλέξουμε 100 ακραίες περιπτώσεις (πχ. νέους που νοσούν βαριά κλπ) και θα κάνουμε πλήρη αλληλούχιση του γονιδιώματός τους. Τότε θα είμαστε σε θέση να κατανοήσουμε καλύτερα θα τον ρόλο συγκεκριμένων γονιδίων του ανθρώπου στην ανθεκτικότητα ή ευαισθησία στη νόσο. Σε όλες αυτές τις μελέτες θα χρησιμοποιήσουμε τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης που έχουν αναπτύξει μέλη της σύμπραξης για την ανάλυση και συγκερασμό των αποτελεσμάτων. Ο απώτερος στόχος είναι να ληφθούν πιο αποτελεσματικά προστατευτικά μέτρα για τις ευάλωτες ομάδες».

Τεστ αντισωμάτων για τον κορωνοϊό

Αναφορικά με τα τεστ αντισωμάτων, ο κ. Θάνος αναφέρει ότι υπάρχουν ενδείξεις ότι διεθνής εταιρεία παραγωγής διαγνωστικών έχει παραγάγει τεστ με το οποίο μπορούμε να ανιχνεύσουμε αξιόπιστα αντισώματα που έχουν δημιουργηθεί σε ανθρώπους που έχουν μολυνθεί με τον κορωνοϊό. «Σ’ αυτήν την περίπτωση μπορούμε να προβούμε γρήγορα σε πληθυσμιακές μελέτες για να προσδιορίσουμε το μέρος του πληθυσμού που έχει ήδη μολυνθεί από τον ιό». Ωστόσο, όπως τονίζει, δεν σημαίνει το ότι εάν κάποιος έχει αναπτύξει αντισώματα, αυτά είναι και εξουδετερωτικά, δηλαδή αντισώματα τα οποία έχουν εξουδετερώσει τον ιό.

 «Ευχάριστες εξελίξεις για το εμβόλιο έως το τέλος του χρόνου»

Οσον αφορά στην θεραπεία για τον κορωνοϊό ο πρόεδρος του ΙΙΒΕΑΑ εκτιμά ότι σύντομα θα υπάρξουν θετικά αποτελέσματα, ενώ όσον αφορά στο εμβόλιο θεωρεί πως έως το τέλος του χρόνου θα έχουμε ευχάριστες εξελίξεις. Σχετικά με το εμβόλιο υποστηρίζει ότι έως σήμερα η επιστημονική κοινότητα δεν γνωρίζει μετά βεβαιότητας την μεταλλακτικότητα του ιού.

«Κάποιοι επιστήμονες ισχυρίζονται ότι ο ιός δεν έχει μεγάλη μεταλλακτικότητα ενώ κάποιοι άλλοι υποστηρίζουν το αντίθετο. Η μελέτη μας θα είναι διαφωτιστική προς αυτήν την κατεύθυνση. Εάν ισχύει το δεύτερο σενάριο τότε θα είναι πιο δύσκολη η παραγωγή του εμβολίου και ότι σ’ αυτήν την περίπτωση κάθε χρόνο το εμβόλιο θα πρέπει να επικαιροποιείται, όπως συμβαίνει με τον ιό της γρίπης. Τονίζει επίσης ότι δεν είναι ξεκάθαρο ακόμα εάν η ύπαρξη αντισωμάτων συνδέεται με την ανοσία του πληθυσμού. Το μόνο σίγουρο μέχρι στιγμής είναι ότι η ύπαρξη αντισωμάτων σε ένα άτομα φανερώνει ότι αυτό έχει μολυνθεί». Θα είναι σημαντικό να κατανοήσουμε το πώς αντισώματα ασθενών βοήθησαν στην ανάρρωσή τους μέσω της εξουδετέρωσης του κορωνοϊού, διότι αυτή πληροφορία θα είναι πολύτιμη για την δημιουργία δραστικών εμβολίων.

 «Να μην εξασθενήσουμε σημαντικά στα μέτρα»

Κληθείς να σχολιάσει τα μέτρα που ελήφθησαν από το κυβερνητικό επιτελείο για να περιοριστεί η διασπορά του κορωνοϊού, ο κ. Θάνος υποστηρίζει πως είναι σωστά και πάρθηκαν εγκαίρως, ενώ όσον αφορά την επόμενη μέρα τονίζει πως θα πρέπει να παραμείνουμε σε επιφυλακή και να εξακολουθήσουν να εφαρμόζονται τα τα μέτρα των αποστάσεων ασφαλείας. «Οι κοινωνικές συναθροίσεις πρέπει να είναι όσο το δυνατόν λιγότερες και όσες πραγματοποιούνται να ακολουθούνται οι κανόνες αποστάσεων ασφαλείας συμπεριλαμβανομένων και των αυξημένων μέτρων ατομικής υγιεινής. Τα μέτρα αναμένεται να διαρκέσουν και να επηρεάσουν την κοινωνική μας ζωή», καταλήγει ο κ. Θάνος.

iefimerida.gr