Σημαντικές ανασκαφές σε ολόκληρη την χώρα από το Τμήμα Ιστορίας- Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης

Νέα ευρήματα στην Ελεύθερνα και σπουδαίο ανασκαφικό έργο στην υπόλοιπη Κρήτη και στην χώρα, έχει να επιδείξει το Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης κατά τα έτη 2017-2019.

Οι αρχαιολογικές δραστηριότητες του τμήματος, παρουσιάστηκαν από τον κ. Δημήτρης Μποσνάκη, διευθυντή του τομέα αρχαιολογίας και ιστορίας της τέχνης του τμήματος, κατά την 1η συνεδρία της Ε΄ Παγκρήτιας συνάντησης για το αρχαιολογικό έργο στην Κρήτη, που οργανώνεται από την περασμένη Πέμπτη στο «Σπίτι του Πολιτισμού» στην παλιά πόλη του Ρεθύμνου από την Εφορία Αρχαιοτήτων Ρεθύμνου και το Τμήμα Ιστορίας Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης.

Ο κ. Μποσνάκης επισήμανε, ότι «Οι αρχαιολογικές δραστηριότητες ως γνωστόν έχουν πάντα ερευνητικό και εκπαιδευτικό χαρακτήρα και αποτελούν προαπαιτούμενο για τη λήψη πτυχίου. Σε αυτές ασκούνται προπτυχιακοί/ές και μεταπτυχιακοί/ές φοιτητές/τήτριες τόσο στις μεθόδους και τις τεχνικές όσο και στις βιωματικές εμπειρίες της ανασκαφής και της επιφανειακής έρευνας, της μελέτης και ενίοτε και της δημοσίευσης των ευρημάτων» και συνέχισε με μια συνολική παρουσίαση του έργου που έχει επιτελεστεί σε αυτό τον τομέα τα τελευταία τρία χρόνια.

Στην Ελεύθερνα

Ξεκινώντας με τις ανασκαφές που διεξάγει το πανεπιστήμιο για περισσότερα από 30 χρόνια στη σημαντική πόλη της αρχαίας Ελεύθερνας, ο κ. Μποσνάκης, παρουσίασε πρώτα το έργο στους τομείς ΙΙΙ (Δυτικός) και Ι (Ανατολικός) κατά την τριετία 2017-2019. Χαρακτηριστικά τόνισε τα εξής: «Κατά τη διαρρεύσασα τριετία ανασκάφηκαν υπό τη διεύθυνση του καθηγητή Ν. Σταμπολίδη, στον δυτικό τομέα ΙΙΙ τμήματα εντός, καθώς και στα ανατολικά της «ομηρικής» νεκρόπολης στην Ορθή Πέτρα για να διαπιστωθεί εάν το νεκροταφείο των γεωμετρικών/αρχαϊκών χρόνων συνεχίζεται. Τύχη αγαθή, εκτός του στεγασμένου χώρου, και κάτω από το παλιό μονοπάτι Αλφάς-Πρινέ, καθώς και κάτω από τον πλακόστρωτο δρόμο που οδηγεί προς την ακρόπολη της αρχαίας Ελεύθερνας, εντοπίστηκε και ανασκάπτεται το αρχαϊκό στρώμα της νεκρόπολης, το οποίο προχωρεί σε μεγάλο βάθος.»

Ο ίδιος συνέχισε λέγοντας: «Νότια του κρασπέδου του πλακόστρωτου δρόμου προς την ακρόπολη ανασκάπτεται κατά την τελευταία τριετία μεγάλο οικοδόμημα – οικία, με πολλαπλούς χώρους (δωμάτια) που επικοινωνούν μεταξύ τους. Από τα έως σήμερα ανασκαφικά δεδομένα η κύρια φάση του οικοδομήματος χρονολογείται στον 1ο π.Χ./1ο μ.Χ. αιώνα και έως τα μέσα του 2ου αι. μ.Χ. Δεν αποκλείεται ορισμένοι τοίχοι του να χρονολογούνται στα ελληνιστικά χρόνια, πράγμα που θα φανεί με την ολοκλήρωση της ανασκαφής. Επάνω στο κατεστραμμένο –μάλλον από σεισμό − οικοδόμημα υπήρχαν υπολείμματα μιας ύστερης ρωμαϊκής φάσης, αρκετά κατεστραμμένης από τις υστερότερες μεσαιωνικές επεμβάσεις και την έντονη καλλιέργεια.»

Σύμφωνα με τον κ. Μποσνάκη καθαρισμοί και μικρές διευκρινιστικές τομές πραγματοποιήθηκαν στο τείχος και τα οικοδομήματα στα Ξενιανά, δυτικά από το Πηγαϊδάκι καθώς και στη ΒΔ νεκρόπολη των λαξευτών τάφων, εγγύς του λατομείου του Περιστερέ και αλλού. Επίσης, στον ανατολικό τομέα Ι, ανεσκάφη σχεδόν πλήρως μια βασιλική στη θέση Αγία Ειρήνη με δύο τουλάχιστον οικοδομικές φάσεις και με οικοδομικό υλικό σε δεύτερη και τρίτη χρήση από προγενέστερα δημόσια οικοδομήματα, καθώς και μία δεύτερη βασιλική στη θέση Άγιος Μάρκος, που αποτελούν και τον κορμό της ανακοίνωσης του Καθηγητή Ν. Χρ. Σταμπολίδη στο εν λόγω συνέδριο, σήμερα Σάββατο. Ανάμεσα στα ευρήματα σημαντικά είναι αρχιτεκτονικά μέλη ελληνιστικών και ρωμαϊκών χρόνων καθώς και επιγραφές αρχαϊκών/πρώιμων κλασικών χρόνων, που προσθέτουν αρκετά νέα στοιχεία στους νόμους της αρχαϊκής πόλης.

Κατά την σύντομη παρουσίαση του έργου του πανεπιστημίου στην αρχαία Ελεύθερνα, ο κ. Δημήτρης Μποσνάκη, διευθυντή του τομέα αρχαιολογίας και ιστορίας της τέχνης του τμήματος ιστορίας & αρχαιολογίας του Π.Κ. παρουσίασε τις ανασκαφικές έρευνες και του κεντρικού τομέα ΙΙ της Ελεύθερνας. Όπως τόνισε, από την έναρξή τους το 1985 έως σήμερα, οι αρχαιολογικές έρευνες του Τομέα ΙΙ έχουν επικεντρωθεί στο Κεντρικό Πλάτωμα του λόφου Πυργί, δηλαδή στην Ακρόπολη της Ελεύθερνας. Οι αρχαιολογικές έρευνες του Θανάση Καλπαξή, του πρώτου διευθυντή των ανασκαφών του Τομέα ΙΙ, είχαν εξ αρχής αναδείξει τον δημόσιο χαρακτήρα του Κεντρικού Πλατώματος, άμεσα σχετιζόμενο με τις πολιτικές και θρησκευτικές λειτουργίες της πόλης.

Ανασκαφικές έρευνες του Κεντρικού τομέα ΙΙ της Ελεύθερνας

Κατά την σύντομη παρουσίαση του έργου του πανεπιστημίου στην αρχαία Ελεύθερνα, ο κ. Δημήτρης Μποσνάκη, διευθυντή του τομέα αρχαιολογίας και ιστορίας της τέχνης του τμήματος ιστορίας & αρχαιολογίας του Π.Κ. παρουσίασε τις ανασκαφικές έρευνες και του κεντρικού τομέα ΙΙ της Ελεύθερνας. Όπως τόνισε, από την έναρξή τους το 1985 έως σήμερα, οι αρχαιολογικές έρευνες του Τομέα ΙΙ έχουν επικεντρωθεί στο Κεντρικό Πλάτωμα του λόφου Πυργί, δηλαδή στην Ακρόπολη της Ελεύθερνας. Οι αρχαιολογικές έρευνες του Θανάση Καλπαξή, του πρώτου διευθυντή των ανασκαφών του Τομέα ΙΙ, είχαν εξ αρχής αναδείξει τον δημόσιο χαρακτήρα του Κεντρικού Πλατώματος, άμεσα σχετιζόμενο με τις πολιτικές και θρησκευτικές λειτουργίες της πόλης.

Ο κ. Μποσνάκης τόνισε τα εξής: «Οι ανασκαφές έχουν φέρει στο φως έναν αρχαϊκό ναό, ένα δημόσιο ρωμαϊκό λουτρό και μια επιβλητική χριστιανική εκκλησία. Τα κτήρια αυτά φαίνεται ότι αποτέλεσαν τα τοπόσημα της Ακρόπολης της Ελεύθερνας σε διαφορετικές φάσεις της ιστορίας της από την αρχαϊκή έως την πρωτοβυζαντινή περίοδο. Καταδεικνύουν συγχρόνως τη δυναμική του μετασχηματισμού αυτού του τόπου στη διαχρονία της ιστορίας.

Την τελευταία τριετία συνεχίστηκαν στοχευμένες ανασκαφικές έρευνες, αλλά και μελέτη υλικού των παλαιότερων ανασκαφών από τους συνεργάτες της ανασκαφής, οι οποίοι καλύπτουν ένα ευρύ πεδίο γνωστικών αντικειμένων.

-Νέοι χώροι του ρωμαϊκού λουτρού ήρθαν στο φως στο νοτιοανατολικό άκρο του ανεσκαμμένου χώρου, συμπληρώνοντας σταδιακά την κάτοψή του.

-Αποσαφηνίστηκε η εικόνα του περιβάλλοντος χώρου στα βόρεια της εκκλησιάς.

-Συνεχίστηκαν οι εργασίες αποκάλυψης του οχυρωματικού περιβόλου στο δυτικό πρανές της Ακρόπολης.

– Η μεγαλύτερη ωστόσο βαρύτητα δόθηκε στην έρευνα του αρχαϊκού ναού, ο οποίος έχει ανακαλυφθεί ήδη από το 2000. Πραγματοποιήθηκαν συμπληρωματικές ανασκαφικές έρευνες όπου κρίθηκε απαραίτητο, προκειμένου να προχωρήσει η τελική δημοσίευση του μνημείου. Για την τεκμηρίωση των κατασκευαστικών του φάσεων, αλλά κυρίως για την τεκμηρίωση της εντυπωσιακής υπόγειας κατασκευής που βρέθηκε στο κέντρο του σηκού χρησιμοποιήθηκε τεχνολογία αιχμής με εντυπωσιακά αποτελέσματα.»

Συνεχίζοντας την παράδοση των ΑΕΚ, η πρόοδος των ερευνών θα παρουσιαστεί στο ΑΕΚ 5. Για όλα αυτά θα μιλήσουν αναλυτικά η Χριστίνα Τσιγωνάκη και η Παυλίνα Καραναστάση καθώς και οι συνεργάτες της ανασκαφής του Κεντρικού Τομέα ΙΙ της Ελεύθερνας στις ανακοινώσεις τους σήμερα Σάββατο.

Γαύδος-Ντία

Το Πανεπιστήμιο Κρήτης συνέχισε επίσης τις ανασκαφές σε Γαύδο και Ντία. Αναλυτικά ο κ. Μποσνάκης, ανέφερε τα εξής: «Στο νησί της Γαύδου συνεχίστηκε, με ευθύνη της Κατερίνας Κόπακα, η πανεπιστημιακή ανασκαφή στη θέση Καταλύματα, στον λόφο του Τσιρμιρή, κοντά στο αναπαλαιωμένο μετόχι του Πανεπιστημίου στα Σιόπατα. Τα τελευταία χρόνια, η έρευνα περιορίζεται στα επικλινή άνδηρα της πλαγιάς πάνω από το Ρέμα του Χριστού, στα ανατολικά και κάτω από το βασικό συγκρότημα της Εποχής του Χαλκού. Το πολύχωρο αυτό κτήριο αποκαλύπτουν σταδιακά από το 2005 ομάδες φοιτητών και φοιτητριών που εκπαιδεύονται στις επιτόπιες αρχαιολογικές πρακτικές αλλά και στα διαφορετικά στάδια της μελέτης των ευρημάτων, συχνά στο πλαίσιο της απαραίτητης πρακτικής τους άσκησης. Αν και αρκετά δύσκολο, το εγχείρημα αυτό είναι εξαιρετικά ανταποδοτικό επιστημονικά, κυρίως ως προς τις αρχιτεκτονικές και τις κινητές ενδείξεις που ρίχνουν φως σε όψεις μιας εν πολλοίς ακμαίας και εξωστρεφούς προϊστορικής Γαύδου.

Στο πλαίσιο της επιφανειακής έρευνας για τη νήσο Ντία, συνεχίστηκε η συστηματική οργάνωση/ταξινόμηση των συνολικών κινητών ευρημάτων από τις προηγούμενες επιτόπιες επισκέψεις και συλλογές, και η μελέτη και προκαταρκτική τεκμηρίωση εκείνων των προϊστορικών και των ελληνικών και ρωμαϊκών χρόνων.»

Στο Ιερό Κορυφής του Βρύσινα

Οι εργασίες για το Ιερό Κορυφής του Βρύσινα συνεχίζονται υπό τη μορφή μελέτης του υλικού, κυρίως των ανθρωπόμορφων και ζωόμορφων ειδωλίων και αναλύσεων των χρωστικών ουσιών των επιθημάτων.

Ανασκαφές σε όλη την χώρα

Οι αρχαιολόγοι και οι φοιτητές του Τμήματος Ιστορίας Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης πραγματοποιούν σημαντικές ανασκαφές σε ολόκληρη τη χώρα.

Στην Λέσβο και στην Κύθρο γίνονται παλαιολιθικές ανασκαφικές έρευνες υπό την διεύθυνση της Καθηγήτριας Νένας Γαλανίδου και εξετάζεται η πρώιμη κατοίκηση του Αιγαίου και της Ευρώπης κατά την Μέση Πλειστόκαινο Εποχή.

Επίσης, γίνονται ανασκαφές στη Θηρασία στη θέση Κοίμηση, σε συνεργασία με το Ιόνιο Πανεπιστήμιο και την Εφορεία Κυκλάδων με την ευθύνη της Ίριδας Τζαχίλη, Ομοτίμου καθηγήτριας του Πανεπιστημίου Κρήτης

Τέλος, μια νέα ανασκαφή ήρθε να προστεθεί από το 2018 στις δραστηριότητες του τμήματος, τονίζοντας τον εξωστρεφή και δυναμικό χαρακτήρα του Πανεπιστημίου Κρήτης σε αυτήν την περίπτωση στην περιοχή της Θεσσαλίας. Πρόκειται για τη συστηματική ανασκαφή στην αρχαία Κραννώνα, 16 χιλ. ΝΔ της Λάρισας που γίνεται υπό τη διεύθυνση του ίδιου του κ. Δημήτρη Μποσνάκη, σε αγαστή συνεργασία με την Εφορεία Λάρισας και συγκεκριμένα με την επιμελήτρια πάλαι ποτέ φοιτήτρια του τμήματος Στέλλα Κατακούτα.

Η Κραννών ήταν μία από τις σημαντικότερες πόλεις της αρχαίας Θεσσαλίας. Βρίσκεται στην τετράδα της Πελασγιώτιδας, ΝΔ της Λάρισας, στην περιοχή του σύγχρονου ομώνυμου οικισμού του Κραννώνα. Η θέση της πόλης ήταν ιδιαίτερα σημαντική, καθώς βρίσκεται επάνω στην οδό επικοινωνίας μεταξύ Λάρισας και Φαρσάλου.

Η σημασία της φανερώνεται από το γεγονός πως υπάρχουν ίχνη συνεχούς κατοίκησης ήδη από τη νεολιθική περίοδο.

Τον Ιούνιο του 2018 το Πανεπιστήμιο Κρήτης ξεκίνησε συστηματική αρχαιολογική έρευνα στην αρχαία Κραννώνα με ομάδα 25 προπτυχιακών και μεταπτυχιακών φοιτητών από το πανεπιστήμιο της Κρήτης, της Θεσσαλονίκης και της Αθήνας αλλά και φοιτητών Erasmus από πανεπιστήμια συνεργαζόμενα με το πανεπιστήμιο Κρήτης από την Ιταλία, την Ισπανία, τη Γαλλία και τη Γερμανία.

rethemnosnews.gr