Παναγία Γκουβερνιώτισσα: «Τα τάματα από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα»

Ξεχωριστή από κάθε άποψη ήταν η εκδήλωση που είχαν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν το βράδυ του Σαββάτου οι δεκάδες άνθρωποι που βρέθηκαν στον όμορφο αύλειο χώρο της Μονής της Παναγίας της Γκουβερνιώτισσας στις Ποταμιές.

Όπως είπε χαρακτηριστικά ο πρόεδρος του Οργανισμού Πολιτισμού και Ανάπτυξης Ποταμιών «η Γκουβερνιώτισσα», Μανόλης Αργυράκης, το ανακαινισμένο Μοναστήρι ανακτά την αίγλη του κι αυτό φάνηκε ξεκάθαρα τόσο από την μεγάλη προσέλευση κόσμου όσο και από το ποιοτικό περιεχόμενο των ομιλιών που πραγματοποιήθηκαν χθες.

Οι δύο ομιλητές, ο καθηγητής αρχαιολογίας Νίκος Σταμπολίδης και ο δημοσιογράφος – συγγραφέας Νίκος Ψιλάκης, γοήτευσαν το κοινό τους μιλώντας για «Τα τάματα από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα».

Η προαιώνια και πανανθρώπινη έκφραση της πίστης μέσα από την προσφορά ταμάτων ξεδιπλώθηκε καλύπτοντας όλες τις χρονικές περιόδους, από τη μινωική ως την κλασική αρχαιότητα και από τη βυζαντινή μέχρι τη σύγχρονη εποχή.

Κοινός παρανομαστής σε όλες, όπως τόνισαν και οι δύο ομιλητές, είναι η υπόσχεση στο Θείο μιας προσφοράς που μπορεί να είναι υλική, όπως τα μεταλλικά αφιερώματα, τα κοσμήματα ακόμα και οι ναοί , ή πνευματική και άυλη, όπως το μαυροφόρεμα, η ονοματοδοσία σ’ ένα παιδί κ.α

Ο κ Σταμπολίδης μίλησε για την προέλευση της λέξης ανάθημα και τάμα κάνοντας μιας περιεκτική αναδρομή πίσω στο χρόνο από την πρώτη καταγεγραμμένη αναφορά σε τάμα, το 1150 πχ στη Βαβυλωνία και φθάνοντας μέχρι την προσφορά ταμάτων στο Βυζάντιο.

Ο ίδιος μίλησε για τάματα υλικά στην αρχαιότητα και τους κλασικούς χρόνους, όπως οι τροφές, τα ζώα, τα υφάσματα, τα όπλα, τα κοσμήματα, τα αγάλματα αλλά και για τάματα πνευματικά όπως η νηστεία, η προσευχή, η αφιέρωση ενός παιδιού στο Θεό ή του ονόματος του.

Με ενδιαφέροντα παραδείγματα και εικόνες ο καθηγητής αρχαιολογίας και ψυχή του Μουσείου της Ελεύθερνας γνώρισε στο κοινό το πως αντιλαμβάνονταν και πως εξέφραζαν οι πρόγονοι μας τη συνειδητή προσφορά αναθημάτων προς τους θεούς τους, χωρίς εξαναγκασμούς και φόβο.

Τα τάματα και οι αφιερωματικές προσφορές στην Κρήτη βρέθηκαν στο επίκεντρο της ομιλίας του Νίκου Ψιλάκη. Μίλησε γι αυτό το «Δίνω για να μου δώσεις»  που στην λατρευτική πρακτική στο νησί μας κατέχει ξεχωριστή θέση γιατί μπορεί να πάρει διάφορες μορφές, από το καλογέρεμα και το μαυροφόρεμα μέχρι την προσφορά τμήματος της γυναικείας κόμης, που κατά το παρελθόν ο ίδιος συναντούσε σε ναούς της Κρήτης.

Όσο πολύμορφο είναι το νησί μας άλλο τόσο είναι και τα τάματα του, είπε ο ίδιος, παρουσιάζοντας εικόνες από προσφορά ζώων σε Αγίους, τα περίφημα ζυμαρένια ανθρωπάκια και μέλη που γίνονται προσφορά στον Άγιο Αντώνιο στα Σφακιά αλλά και στα νότια της Ανατολικής Κρήτης.

Αναφέρθηκε ακόμα και στα ιδιότυπα  τάματα των ζωοκλεφτών επισημαίνοντας και  το καλλιτεχνικό κομμάτι της δημιουργίας μεταλλικών ταμάτων.

Σήμερα τα περισσότερα τάματα είναι προϊόντα βιοτεχνικά που έχουν ισοπεδώσει την αισθητή που είχαν παλαιότερα τα συγκεκριμένα αντικείμενα κι αυτό φάνηκε ξεκάθαρα από το φωτογραφικό υλικό ταμάτων που παρουσίασε ο Νίκος Ψιλάκης. Άλλα αρχέγονα και λαϊκά κι άλλα περίτεχνα και καλοδουλεμένα, όλα όμως καλλιτεχνικά κομψοτεχνήματα με χαρακτήρα που απέπνεαν αληθινή πίστη.

Στο ξεκίνημα της εκδήλωσης απηύθυναν  χαιρετισμό ο Πρωτοσύγκελος της Ιεράς Μητρόπολης Πέτρας και Χερροννήσου ,Αρχιμανδρίτης Τίτος Ταμπακάκης, ο αντιδήμαρχος Τουρισμού , Απασχόλησης και Πολιτισμού Χερσονήσου Ευθύμιος Μουντράκης και ο νεοεκλεγείς δήμαρχος Χερσονήσου Γιάννης Σέγκος.

Την εκδήλωση τίμησαν με την παρουσία τους, μεταξύ άλλων, ο υφυπουργός Αθλητισμού Λευτέρης Αυγενάκης, ο βουλευτής Βασίλης Κεγκέρογλου ο δήμαρχος Οροπεδίου Γιάννης Στεφανάκης, ο δήμαρχος Βιάννου Παύλος Μπαριτάκης, η αντιδήμαρχος Ηρακλείου  Στέλλα Αρχοντάκη –Καλογεράκη ο πρόεδρος της Ένωσης δημάρχων Κρήτης Ζαχαρίας Δοξαστάκης κ.α.
Οι διοργανωτές της εκδήλωσης τίμησαν για την προσφορά της στον Πολιτισμό η κ. Θεανώ Μεταξά η βοήθεια της οποίας ήταν σημαντική για τη δημιουργία Έκθεσης Λαογραφίας στα κτίρια της Γκουβερνιώτισσας.