Ας ξεκινήσουμε με έναν καθοριστικό παράγοντα που αποτελεί εργαλείο της ιστορικής επιστήμης στην ανάλυση και σύγκριση γεγονότων: το κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο της κάθε εποχής. Πάνω σ’ αυτό θα επιχειρήσουμε μια αποτίμηση δύο προεκλογικών συγκεντρώσεων του ίδιου πολιτικού αρχηγού, στον ίδιο χώρο, την Πλατεία Ελευθερίας του Ηρακλείου.

Ο λόγος φυσικά για τη χθεσινή κεντρική προεκλογική συγκέντρωση του ΣΥΡΙΖΑ με ομιλητή τον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα, η οποία από άποψη συμμετοχής κόσμου και παλμού δεν πρέπει να θεωρείται σε καμία περίπτωση επιτυχημένη, παρά τις προσπάθειες που καταβλήθηκαν στο επικοινωνιακό “παιχνίδι”. Το ευκταίο ήταν η συμβολική συγκέντρωση, γιατί με τέτοια “ταυτότητα” είχε προαναγγελθεί και διοργανωθεί, να αποτελέσει πόλο έλξης για μια λαοθάλασσα που θα έσπευδε με μεταπολιτευτική νοσταλγία, να επευφημήσει έναν πολιτικό ηγέτη με λόγο ρέοντα και πειστικό.

Αυτό όμως που δεν συνυπολόγισε το επικοινωνιακό επιτελείο του κ. Τσίπρα είναι ότι οι εποχές έχουν αλλάξει σημαντικά κι ας έχουν περάσει μόνο πέντε χρόνια από την τελευταία μεγάλη προεκλογική συγκέντρωση του ίδιου του αρχηγού του ΣΥΡΙΖΑ σε ανοιχτό χώρο στο Ηράκλειο, δηλαδή σε εκείνον της Πλατείας Ελευθερίας.

Ο τρόπος με τον οποίο διοργάνωσε το επιτελείο του πρωθυπουργού τη χθεσινή συγκέντρωση, δείχνει ότι προετοιμασία υπήρχε μόνο για μια μεγαλειώδη εκδήλωση. Το plan B – αν είχε υπολογιστεί – δεν εφαρμόστηκε. Η εμφάνιση του κ. Τσίπρα είχε σχεδιαστεί να είναι όχι απλά εν ενεργεία πρωθυπουργού, αλλά ενός πολιτικού ηγέτη που έχει την ικανότητα να διεγείρει τα πλήθη. Τον συνόδευε το μισό υπουργικό συμβούλιο, στελέχη της κυβέρνησης του προβεβλημένα, που φυσικά έχουν μια κάποια σχέση με την Κρήτη. Υπήρξε και μεγάλη καθυστέρηση στην άφιξή του, ένα γεγονός με διττή σημασία που θα μπορούσε να αποδοθεί αφενός στις προσπάθειες προσέγγισης του χώρου που είχε κατακλυστεί από ένα ενθουσιώδες πλήθος (πράγμα το οποίο δεν συνέβαινε), και αφετέρου στο να κερδηθεί χρόνος για να έρθει στο σημείο ο κόσμος που θα απαιτούνταν ώστε να γίνει μια τουλάχιστον αξιοπρεπής συγκέντρωση.

Όσοι Ηρακλειώτες βρέθηκαν χθες στον χώρο της πλατείας άκουγαν από τα μεγάφωνα ότι η συγκέντρωση θα ξεκινούσε όταν θα τελείωνε η λειτουργία της αγοράς. Προφανώς η επιλογή μιας ημέρας, κατά την οποία τα καταστήματα θα ήταν ανοιχτά το απόγευμα δεν ήταν τυχαία, γιατί οι διοργανωτές θα πόνταραν στην περιέργεια αυτών που είχαν κατέβει στο κέντρο για να ψωνίσουν και όχι για να ακούσουν την ομιλία. Όμως, η πρόθεση αυτή φαίνεται πως δεν λειτούργησε, τουλάχιστον στον βαθμό που θα ήθελαν.

Η συγκέντρωση του 2015, στις 24 Ιανουαρίου πιο συγκεκριμένα, στον ίδιο χώρο, ήταν πράγματι μια πολύ μεγάλη συγκέντρωση, με πάθος και παλμό, από αυτές που σίγουρα περνούν “μήνυμα νίκης” ορατό και άμεσα αντιληπτό από τον οποιοδήποτε.

Τότε, όμως, η εποχή ήταν εντελώς διαφορετική. Ας μην ξεχνάμε – δεν έχουν περάσει και τόσα πολλά χρόνια εξάλλου – ότι η περίοδος του 2015 ήταν μεταιχμιακή. Ήταν η εποχή που τερματιζόταν τα κοινωνικοπολιτικά χαρακτηριστικά της μεταπολίτευσης. Σήμερα, όμως τα δεδομένα έχουν αλλάξει και μάλιστα ραγδαία. Αυτή την αλλαγή δείχνει να μην έχει αντιληφθεί, όχι μόνο ο κ. Τσίπρας και το επιτελείο του, αλλά όλοι οι εκπρόσωποι της παλαιοκομματικής αντίληψης που εξακολουθούν να συντηρούν με ένα είδος μανίας συνήθειες πολιτικής αντιπαράθεσης των όψιμων χρόνων του ‘70 και των αρχών του ‘80.

Ο κ. Τσίπρας έχει εμμονή με τη δεκαετία του ‘80. Το είπε και χθες σε μια αποστροφή της ομιλίας του, σε μια προσπάθεια να συγκρίνει – ατυχή ομολογουμένως – τη συγκέντρωση του 2019 με συγκεντρώσεις του παρελθόντος και δει της εν λόγω δεκαετίας.

Είπε πιο συγκεκριμένα ότι η χθεσινή συγκέντρωση του θύμισε “εποχές του ‘80” θέλοντας να προκαλέσει αναπόφευκτους συνειρμούς με την εποχή της μεταπολιτευτικής “Αλλαγής” του Ανδρέα Παπανδρέου.

https://www.youtube.com/watch?v=JqM4Vi6qGbk

Η σύγκριση όμως αυτή παραμένει μόνο σε ρητορικό επίπεδο, σε επίπεδο εντυπωσιασμού δηλαδή, που θα απευθυνόταν σε πολύ φανατικούς οπαδούς του ΣΥΡΙΖΑ, ή στο κοινό που δεν έχει σχέση με την Κρήτη και το Ηράκλειο και δεν γνωρίζει τη φυσιογνωμία της Πλατείας Ελευθερίας.

https://www.youtube.com/watch?v=_-3NvL24jlw

Οι συγκεντρώσεις του ‘80 στον ίδιο χώρο δεν μπορούν να συγκριθούν με τη συγκέντρωση του 2019, αλλά ούτε και με τη μεγαλειώδη συγκέντρωση για τα δεδομένα του 21ου αιώνα που είχε γίνει το 2015.

Καταρχήν, η χωροθέτηση της Πλατείας Ελευθερίας ήταν εντελώς διαφορετική. Τη δεκαετία του ‘80 πραγματικά προσφερόταν για προεκλογικές συγκεντρώσεις, οι οποίες τότε αποτυπωνόταν στον τηλεοπτικό δέκτη με τη σκηνοθετική ματιά και φροντίδα του Τάσου Μπιρσίμ. Σήμερα τη σκηνοθεσία τέτοιων πολιτικών εκδηλώσεων αναλαμβάνει η τεχνολογία των social media και οι γνώσεις ενός ταλαντούχου γραφίστα.

Η Πλατεία Ελευθερίας αναμφισβήτητα με τη χωροθέτησή της είναι από τις πλατείες που “βγάζουν πρωθυπουργό” είναι όμως και εξαιρετικά επικίνδυνη. Αυτό γνώριζαν πολύ καλά οι διοργανωτές της χθεσινής συγκέντρωσης και έστησαν την εξέδρα του ομιλητή – για πρώτη φορά στα χρονικά – με μέτωπο προς τον νεοαποκτηθέντα στενόμακρο πεζόδρομο της οδού Δικαιοσύνης. Και πάλι, όμως, το στρίμωγμα του κόσμου δεν φαίνεται να είχε το επιθυμητό αποτέλεσμα.

Ο άλλος παράγοντας που δεν συνεκτιμήθηκε είναι η προεκλογική εκστρατεία του “μπαλκονιού” που ως επιτυχές μοντέλο ανάγεται στην περίοδο της Μεταπολίτευσης. Όμως, με το πέρασμα των χρόνων φθίνει, γιατί έχουν αλλάξει μαζί με τις εποχές και οι ίδιοι οι ψηφοφόροι. Για τον λόγο αυτό ένα πολύ περισσότερο ικανοποιητικό αποτέλεσμα θα έδινε μια συγκέντρωση σε κλειστό χώρο, που θα γέμιζε ασφυκτικά και θα πρόσφερε τα επικοινωνιακά αποτελέσματα που θα επιθυμούσαν οι διοργανωτές της συγκέντρωσης.

Ο λόγος που προκάλεσε τη ραγδαία μεταστροφή του κλίματος υπέρ του ΣΥΡΙΖΑ το 2015 ήταν η αγανάκτηση των πολιτών για την πλήρη αποτυχία του μεταπολιτευτικού μοντέλου διακυβέρνησης και του άκρατου δικομματισμού που αυτό είχε προκαλέσει. Ο ΣΥΡΙΖΑ του 2015, πρόσφερε την προσμονή της ουσιαστικής αλλαγής από ένα πολιτικό σύστημα που είχε ήδη καταρρεύσει και κέρδισε τότε την εμπιστοσύνη του κόσμου. Τα πράγματα όμως έχουν αλλάξει άρδην σήμερα, που το πολιτικό σύστημα εξακολουθεί να παρουσιάζει συμπτώματα από τις παθογένειες της μεταπολίτευσης και του πολιτικού διπολισμού.

Δείτε στιγμιότυπα από τη χθεσινή συγκέντρωση του κ. Τσίπρα:

Η σύγκριση δεν είναι εφικτή ούτε και στο περιεχόμενο των ομιλιών του ίδιου του κ. Τσίπρα στο Ηράκλειο, τον Ιανουάριο του 2015 στις εθνικές εκλογές, και τον Μάιο του 2019 στις αυτοδιοικητικές εκλογές. Τότε ο πρωθυπουργός είχε χρησιμοποιήσει το σύνθημα “Η ελπίδα κέρδισε τον φόβο. Το φως κέρδισε την καταχνιά», και χθες “Ήρθε η ώρα των πολλών”. Το πρώτο υποδήλωνε φόρτιση, το δεύτερο ευχή.

Το 2015 είχε παρουσιάσει δεσμεύσεις έξι σημείων:

– Αλλαγή του ευρωπαϊκού προσανατολισμού της Ελλάδας

– Εγγύηση των καταθέσεων, των συντάξεων και των αγροτικών επιδοτήσεων

– Δίκαιο φορολογικό σύστημα με κατάργηση του ΕΝΦΙΑ

– Τερματισμό των πλειστηριασμών πρώτης κατοικίας

– Τέλος στο καθεστώς διαπλοκής, διαφθοράς και ατιμωρησίας

– εφαρμογή του προγράμματος για την ανάσχεση της ανθρωπιστικής κρίσης

Η χθεσινή ομιλία του κ. Τσίπρα δεν είχε δεσμεύσεις, αφού το περιεχόμενό της ήταν περισσότερο απολογισμού, καθώς προέβη σε μία αποτίμηση του έργου του.