Οι μαθητές καλλιεργούν το δικό τους λαχανόκηπο

Ως δραστηριότητα – πρότυπο για τα σχολεία της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης λειτουργεί ο μαθητικός λαχανόκηπος του 9ου Δημοτικού Ρεθύμνου στην περιοχή των Μισιρίων.

Δημιουργήθηκε το 2006 στο πλαίσιο του Εργαστηρίου Φυσικών Επιστημών, το οποίο λειτουργεί στο σχολείο και σιγά – σιγά αποτέλεσε αφορμή για παρόμοιες δραστηριότητες και σε άλλες σχολικές μονάδες.

Σήμερα θεωρείται από την εκπαιδευτική κοινότητα ως βασική ιδέα, που μπορεί να εφαρμοστεί στο πλαίσιο αλλαγής της σχολικής αυλής, για την οποία η σύγχρονη άποψη είναι πως μάλλον πρέπει να επιστρέψει σε μια μορφή, όπως ήταν τα παλιά αγροτικά σχολεία με τους κήπους τους και τις πολλές δραστηριότητες των παιδιών σχετικά με την καλλιέργεια της γης.

Σε μια εποχή όπως η σημερινή, κατά την οποία γίνεται πολύ λόγος για ανασυγκρότηση της χώρας μέσα από τον πρωτογενή τομέα της οικονομίας, μπαίνει και αυτό σαν στόχευση σε δραστηριότητες όπως αυτή του 9ου Δημοτικού Σχολείου, όπως επισημαίνει μιλώντας στα «Ρ.Ν.» ο υπεύθυνος εκπαιδευτικός και δημιουργός του Εργαστηρίου Φυσικών Επιστημών κ. Νεκτάριος Τσαγλιώτης.

Ο κήπος είναι εντυπωσιακός. Καλλιεργείται ολόκληρη τη σχολική χρονιά με τα λαχανικά εποχής και οι μαθητές φυτεύουν, σκάβουν, ποτίζουν και συλλέγουν τους καρπούς του κόπου τους, μαθαίνοντας κάθε λεπτομέρεια για την αξία των βιολογικών προϊόντων και των δυνατοτήτων της γης.

Μιλώντας για τη δραστηριότητα αυτή ο κ. Τσαγλιώτης μας επισήμανε ότι «Από το σχολικό έτος 2006-2007 άρχισε να μας απασχολεί η ιδέα για την κατασκευή και ανάπτυξη ενός σχολικού κήπου μέσα από μια σύγχρονη οπτική βιολογικής καλλιέργειας φυτικών ειδών, ενταγμένη σε διδακτικά και μαθησιακά περιεχόμενα μιας εκπαιδευτικής διαδικασίας με προσανατολισμό την έμπρακτη και βιωματική εκδοχή των περιβαλλοντικών δράσεων. Ένας σχολικός κήπος, με κατάλληλη δομή και εκπαιδευτική λειτουργία, μπορεί να αναδείξει στο μικροεπίπεδο μια προσέγγιση βιώσιμης ανάπτυξης με οικολογική ευαισθησία και ολιστική διαχείριση προϊόντων και ενεργειακών πόρων. Κάθε γωνιά του μπορεί να είναι ένα μικρό εργαστήρι μελέτης και συνειδητοποίησης των ευαίσθητων περιβαλλοντικών ισορροπιών και των επιπτώσεών τους στη ζωή του σύγχρονου ανθρώπου».

Ο ίδιος τονίζει, ότι «Βασικός διαχρονικός σκοπός της λειτουργίας του σχολικού κήπου είναι να ευαισθητοποιηθούν τα παιδιά στις σύγχρονες καλλιέργειες φυτικών ειδών, τόσο μέσα από τη διερεύνηση και κατανόηση εννοιολογικών περιεχομένων όσο και μέσα από δραστηριότητες με πρακτικό – βιωματικό αντίκρισμα, σε ένα περιβάλλον σχολικού κήπου, όπου τα ίδια θα έχουν τη χαρά της δημιουργίας και διαμόρφωσής του».

 

Οι μαθητές μαθαίνουν για την καλλιέργεια της γης

Για τη δραστηριότητα που αναπτύσσουν οι μαθητές στην καλλιέργεια του κήπου, ο κ. Τσαγλιώτης μας ενημέρωσε, ότι τα παιδιά ξεκινούν τα φυτά τους από σπορόφυτα που καλλιεργούν στο θερμοκήπιο, το οποίο γνωρίζουν πως λειτουργεί μιας και έχουν κατασκευάσει και μελετήσει μοντέλα θερμοκηπίων και μικρά θερμοκήπια. Στη συνέχεια τα μεταφυτεύουν με συγκαλλιέργειες στα υπερυψωμένα παρτέρια του σχολικού κήπου φτιάχνοντας τη δική τους φυτοκοινωνία που δένει αρμονικά με τα μόνιμα φυτά και δένδρα του κήπου.

«Μαθαίνουν ότι τίποτε δεν πάει χαμένο και γεμίζουν τους χώρους κομποστοποίησης με τα κλαδέματα του χειμώνα αλλά και με τα υπολείμματα λαχανικών. Μαθαίνουν να καταπολεμούν βιολογικά τις ασθένειες από έντομα που προσβάλουν τα φυτά τους όπως μελίγκρα, πιερίδες, νηματώδη. Βλέπουν με άλλο μάτι έντομα, όπως οι πασχαλίτσες και τα αλογάκια της Παναγίας που έχουν για «γεύμα» τους άλλα έντομα που προκαλούν ασθένειες κρατώντας έτσι τις ισορροπίες στον κήπο. Ακόμα παρατηρούν από κοντά τα φυτά και τα έντομα σε αυτοσχέδια και άλλα μικροσκόπια. Φροντίζουν τα φυτά τους μέχρι να έρθει η εποχή που θα γευτούν τις σαλάτες τους, το σπανάκι ή τις πατάτες ή ακόμα και τις φράουλες. Μαθαίνουν να φροντίζουν τα αρωματικά φυτά, όπως επίσης τα τριαντάφυλλα και τα άλλα λουλούδια του κήπου. Μαθαίνουν να ψήνουν τα λαχανικά τους με συμβατικό τρόπο, αλλά και με ηλιακούς φούρνους. Ακόμα αποξεραίνουν και συντηρούν τη σοδιά τους από φρούτα, λαχανικά και βότανα με ηλιακούς αποξηραντήρες» μας ανέφερε ο ίδιος.

 

Αξιοποίηση προγραμμάτων

Σύμφωνα με τον δάσκαλο του 9ου δημοτικού κ. Τσαγλιώτη στο σχολικό κήπο εντάσσονται σχετικές εκπαιδευτικές δραστηριότητες με τα παιδιά στο μάθημα των φυσικών επιστημών και σε δράσεις περιβαλλοντικής εκπαίδευσης. Από τον Μάρτιο του 2008 συμμετέχουν επίσης στο Ευρωπαϊκό πρόγραμμα «Organic. Edunet» της δράσης «eContetPlus» με 15 εταίρους από 10 ευρωπαϊκές χώρες και κύριους θεματικούς άξονες την αγρό – οικολογία και την βιολογική καλλιέργεια, καθώς επίσης και την ανάπτυξη και εφαρμογή εκπαιδευτικού υλικού γι’ αυτές τις θεματικές περιοχές.

Το Ευρωπαϊκό Έργο Organic. Edunet στόχευε κυρίως στη διευκόλυνση της πρόσβασης, χρήσης και αξιοποίησης ψηφιακού εκπαιδευτικού περιεχομένου που σχετίζεται με τη Βιολογική Γεωργία και την αγρό – οικολογία. Το έργο έχει εγκαταστήσει ένα πολύγλωσσο ηλεκτρονικό σύνολο από μαθησιακές αποθήκες, γεμάτο με ποιοτικό περιεχόμενο από διάφορους παραγωγούς περιεχόμενου. Επιπλέον, έχει αναπτύξει ένα πολυγλωσσικό ηλεκτρονικό περιβάλλον, τη δικτυακή πύλη του Organic. Edunet, η οποία διευκολύνει την εύρεση, ανάκτηση, πρόσβαση και χρήση εκπαιδευτικού περιεχομένου από τους χρήστες μέσα στις μαθησιακές βιβλιοθήκες. Το έργο μελετάει εκπαιδευτικά σενάρια που εισάγουν τη χρήση της πύλης Organic. Edunet και του περιεχομένου της ως υποστήριξη για τη διδασκαλία θεμάτων που σχετίζονται με την Βιολογική Γεωργία και την αγρό-οικολογία.

Μιλώντας για τα προγράμματα αυτά ο κ. Τσαγλιώτης τονίζει ότι «Το Εργαστήριο Φυσικών Επιστημών συνέβαλε στο πρόγραμμα Organic. Edunet με την παραγωγή ενός γενεσιουργικού εκπαιδευτικού σεναρίου για τη δημιουργία και ανάπτυξη ενός βιολογικού σχολικού κήπου και στη δημιουργία ενός δικτύου εκπαιδευτικών και σχολείων για την εφαρμογή του. Ένας βιολογικός κήπος μέσα στο καθημερινό σχολικό περιβάλλον αποτελεί ένα πεδίο έμπρακτων καθημερινών διδακτικών και μαθησιακών δραστηριοτήτων για ολόκληρη την εκπαιδευτική κοινότητα και όχι μόνο».

 

Επιμέρους ενδεικτικοί στόχοι

Η δραστηριοποίηση της σχολικής κοινότητας στην καλλιέργεια του λαχανόκηπου έχει τους εξής στόχους:

• να αποκτήσουν στοιχειώδεις γνώσεις για τη δομή και τη διαμόρφωση ενός σχολικού κήπου,

• να αναγνωρίζουν βασικά είδη φυτών και να τα κατατάσσουν σε κατηγορίες όπως λαχανικά, αρωματικά φυτά, οπωροφόρα δένδρα, διακοσμητικοί θάμνοι, λουλούδια,

• να καλλιεργήσουν τα δικά τους φυτά σε κατάλληλα διαμορφωμένους χώρους στις υπερυψωμένες πρασιές του κήπου,

• να παρατηρήσουν και να περιγράψουν την ανάπτυξη των φυτών τους,

• να κατασκευάσουν μικρά θερμοκήπια με απλά υλικά και να φυτέψουν φυτά ή να τα λειτουργήσουν ως σπορεία,

• να μπορούν να περιγράφουν τον τρόπο καλλιέργειας των φυτών του κήπου και τη φροντίδα που χρειάζονται ανάλογα με τις εποχές του έτους,

• να αποκτήσουν βασικές γνώσεις για τις ασθένειες των φυτών που θα καλλιεργήσουν και την καταπολέμησή τους χωρίς φυτοφάρμακα αλλά με σύγχρονους βιολογικούς τρόπους,

• να γνωρίσουν τις βιοκαλλιέργειες και τις συγκαλλιέργιες λαχανικών και αρωματικών φυτών,

• να γνωρίσουν τα χαρακτηριστικά και τα πλεονεκτήματα της βιολογικής λίπανσης,

• να φτιάξουν το δικό τους βιολογικό λίπασμα μέσα από διαδικασίες κομποστοποίησης σε κατάλληλα διαμορφωμένους χώρους του κήπου,

• να συζητήσουν και να ευαισθητοποιηθούν για το ρόλο των φυτών στις σύγχρονες διατροφικές συνήθειες,

• να συγκεντρώσουν συνταγές και να μαγειρέψουν τα δικά τους λαχανικά με συμβατικό τρόπο αλλά και με ηλιακούς φούρνους,

• να αποξηράνουν φρούτα, λαχανικά και βότανα σε ηλιακούς αποξηραντήρες κατασκευασμένους από χαρτόκουτες,

• να συζητήσουν την ενεργειακή διαχείριση του κήπου τους, καθώς και την εκμετάλλευση των προϊόντων του ως ενεργειακών πόρων,

• να γράψουν κείμενα με τις εμπειρίες τους και τις εντυπώσεις τους από το σχολικό κήπο.

Μέσα από όλη αυτή τη στοχοθεσία, τα παιδιά του 9ου Δημοτικού «ανοίγουν ένα δρόμο» για πολλές άλλες μαθητικές κοινότητες της υπαίθρου και της πόλης.

Θέλοντας δε, να στείλει το δικό του μήνυμα, ο δημιουργός όλης αυτής της δραστηριότητας, με κάθε ευκαιρία τονίζει, ότι «Δεν ξέρω αν θα μπορούσαμε να έχουμε ένα κήπο μέσα σε κάθε σχολείο, αλλά σίγουρα υπάρχει ένα σχολείο μέσα σε κάθε κήπο!».

rethnea.gr