Πολυνομοσχέδιο υπ. Δικαιοσύνης: Καταργείται το αυτόφωρο στους δημοσιογράφους
Ριζικές αλλαγές στο ισχύον καθεστώς απονομής δικαιοσύνης αλλά και στο σωφρονιστικό σύστημα
Νομοσχέδιο-«σκούπα» του υπουργείου Δικαιοσύνης φέρνει ριζικές αλλαγές στο ισχύον καθεστώς απονομής δικαιοσύνης αλλά και στο σωφρονιστικό σύστημα. Μεταξύ άλλων, το νομοσχέδιο το οποίο κατατέθηκε ήδη στη Βουλή, περιλαμβάνονται διατάξεις για την επιλογή του Έλληνα Ευρωπαίου Εισαγγελέα, για το δικαίωμα του κατηγορουμένου να καταθέσει αγωγή αποζημίωσης όταν θεωρεί προσβάλλεται το τεκμήριο αθωότητάς του από δηλώσεις δημόσιων αξιωματούχων, για την αύξηση των κενών οργανικών θέσεων στη Δικαιοσύνη αλλά και την ενίσχυση της λειτουργίας της εισαγγελίας Διαφθοράς αλλά και των οικονομικών εισαγγελέων.
Επίσης, το σχέδιο νόμου βελτιώνει τις διατάξεις σχετικά με την παροχή νομικής βοήθειας σε πολίτες χαμηλού εισοδήματος και εισάγει άλλες που προβλέπουν πως οι δικαστές και εισαγγελείς είναι υποχρεωμένοι πλέον να ερευνούν με επιμέλεια κάθε στοιχείο ή αποδεικτικό μέσο που επικαλέστηκε υπέρ του εαυτού του ο κατηγορούμενος, αν αυτό είναι χρήσιμο για να εξακριβωθεί η αλήθεια.
Πιο συγκεκριμένα οι κυριότερες νομοθετικές ρυθμίσεις του νομοσχεδίου, είναι οι εξής:
Kαταργείται το αυτόφωριο για τους δημοσιογράφους: Βάσει του νομσχεδίου καταργείται η αυτόφωρη διαδικασία και στα διά του Τύπου τελούμενα αδικήματα της εξύβρισης, δυσφήμισης και συκοφαντικής δυσφήμισης. Στο άρθρο 417 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας (π.δ. 258/1986, Α’ 121), προστίθεται δεύτερο εδάφιο ως εξής: «Στην περίπτωση των εγκλημάτων των άρθρων 361, 362 και 363 του Ποινικού Κώδικα δεν ακολουθείται η διαδικασία των επόμενων άρθρων, εκτός αν συντρέχουν ιδιαίτερα σοβαροί λόγοι.».
Έλληνας Ευρωπαίος Εισαγγελέας: Με το νομοσχέδιο ορίζονται ρητά η διαδικασία επιλογής και τα προσόντα του Έλληνα Ευρωπαίου Εισαγγελέα, η αρμοδιότητα του οποίου είναι η καταπολέμηση των αδικημάτων που θίγουν τα οικονομικά συμφέροντα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Με το νομοσχέδιο ορίζονται όμως και τα προσόντα που θα πρέπει να έχουν οι υποψήφιοι για την θέση του Ευρωπαίου Εισαγγελέα. Μεταξύ άλλων, κατά το χρόνο που θα υποβάλλουν την αίτησή τους θα πρέπει να κατέχουν το βαθμό τουλάχιστον του εισαγγελέα Πρωτοδικών έως και του εισαγγελέα εφετών. Επίσης, δεν θα πρέπει να έχουν καμία πειθαρχική ποινή ανώτερη της επίπληξης και δεν θα πρέπει να εκκρεμεί σε βάρος τους ποινική δίωξη. Ακόμη οι υποψήφιοι θα πρέπει να διαθέτουν τη σχετική πρακτική πείρα στο εθνικό νομικό σύστημα, στις έρευνες στον χρηματοοικονομικό τομέα, στη διεθνή δικαστική συνεργασία σε ποινικές υποθέσεις.
Τεκμήριο αθωότητας- Ενσωμάτωση Ευρωπαϊκής Οδηγίας (2016/343/ΕΕ): Αναγνωρίζεται ρητά στον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας το τεκμήριο αθωότητας στους υπόπτους και τους κατηγορούμενους. Συγκεκριμένα με τις διατάξεις του νομοσχεδίου, προβλέπεται το δικαίωμά του υπόπτου ή κατηγορουμένου να καταθέσει αγωγή αποζημίωσης προς αποκατάσταση της βλάβης, την οποία υπέστη εξαιτίας της προσβολής του τεκμηρίου αθωότητάς του από δηλώσεις δημόσιων αξιωματούχων.
«Βάρος απόδειξης» στην ποινική δίκη: Προστίθεται νέο άρθρο τον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, με το οποίο οι δικαστές και οι εισαγγελείς εξετάζουν αυτεπαγγέλτως όλα τα αποδεικτικά μέσα, που θεμελιώνουν την ενοχή ή κατατείνουν στην αθωότητα του κατηγορουμένου, καθώς και κάθε στοιχείο που αφορά την προσωπικότητά του και επηρεάζει την επιμέτρηση της ποινής. Ο κατηγορούμενος δεν είναι υποχρεωμένος να προσκομίσει αποδεικτικά στοιχεία για τα πραγματικά περιστατικά που επικαλείται υπέρ του. Οι δικαστές και εισαγγελείς είναι υποχρεωμένοι να ερευνούν με επιμέλεια κάθε στοιχείο ή αποδεικτικό μέσο που επικαλέστηκε υπέρ αυτού ο κατηγορούμενος, αν αυτό είναι χρήσιμο για να εξακριβωθεί η αλήθεια. Οποιαδήποτε αμφιβολία περί της ενοχής είναι προς όφελος του κατηγορουμένου ή του υπόπτου.
Αύξηση οργανικών θέσεων δικαστικών λειτουργών: Με το νομοσχέδιο αυξάνονται οι οργανικές θέσεις των δικαστικών λειτουργών πολιτικής και ποινικής δικαιοσύνης και ενισχύεται η λειτουργία των εισαγγελέων οικονομικού εγκλήματος και των εισαγγελέων Διαφθοράς. Συγκεκριμένα, συστήνονται οι αναγκαίες θέσεις επιστημονικού, διοικητικού και βοηθητικού προσωπικού των γραφείων των εισαγγελέων οικονομικού εγκλήματος και διαφθοράς, οι οποίες θα καλυφθούν με μετάθεση, μετακίνηση ή απόσπαση υπαλλήλων από τον ευρύτερο δημόσιο τομέα.
Παροχή νομικής βοήθειας σε πολίτες χαμηλού εισοδήματος: Βελτιώνονται οι σχετικές διατάξεις για παροχή νομικής βοήθειας σε πολίτες χαμηλού εισοδήματος, καθώς προβλέπεται η δυνατότητα όσου ζητούν συναινετικό διαζύγιο ενώπιον συμβολαιογράφου να κάνουν χρήση των διατάξεων για την παροχή νομικής βοήθειας σε αστικές υποθέσεις.
Φυλακές: Με το νομοσχέδιο επεκτείνεται το μέτρο του ευεργετικού υπολογισμού των κρατουμένων που εργάζονται σε περισσότερες μονάδες αγροτικών φυλακών (όπως αρτοποιίας και ζαχαροπλαστικής). Παράλληλαρυθμίζεται η λειτουργία των ιατροδικαστικών υπηρεσιών και τέλος θεσμοθετείται η ανάγκη για παροχή ασφαλιστικής κάλυψης έναντι κινδύνου ατυχήματος στους καταδικασθέντες που παρέχουν κοινωφελή εργασία ως μέτρο έκτισης της ποινής.
