Χρυσός ή διαμάντια; Ποιο είναι πιο σπάνιο;
Τα διαμάντια διαρκούν για πάντα και ο χρυσός είναι πολύτιμος,
Η απάντηση, όπως φαίνεται, δεν είναι τόσο ξεκάθαρη όσο ίσως νομίζετε.
Χρυσός: ένα βαρύ μέταλλο και ένα από τα σπανιότερα στοιχεία της γης, που σχηματίστηκε από τις συγκρούσεις με αστέρες νετρονίων, σύμφωνα με τον Ulrich Faul, γεωλόγο και καθηγητή στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Μασαχουσέτης.
Κάποτε, κατά τη διάρκεια της δημιουργίας της γης, τα βαρύτερα στοιχεία κατευθύνθηκαν προς τον πυρήνα του πλανήτη, συνεχίζει η Yana Fedortchouk, γεωλόγος καθηγήτρια και συντονίστρια στην πειραματική γεωλογική έρευνα υψηλής πίεσης στο Dalhousie University στο Χάλιφαξ της Νέας Σκωτίας του Καναδά. Αυτό σημαίνει ότι κοντά στον φλοιό της γης είναι δύσκολο να βρεθούν μεγάλες ποσότητες χρυσού.
Μπορείτε όμως να τον βρείτε σε μικρές ποσότητες. Υπάρχει σε διάφορους βράχους στην επιφάνεια, εξηγεί στο Live Science η Fedortchouk. «Για να δημιουργήσουμε όμως απόθεμα, θα πρέπει να έχουμε συγκεκριμένες συγκεντρώσεις ώστε να είναι προσοδοφόρα η εξόρυξη.
Σύμφωνα με τη Fedortchouk, η μέση συγκέντρωση του χρυσού στην επιφάνεια της γης είναι ιδιαίτερα χαμηλή, περίπου 4 μέρη στο δισεκατομμύριο. Η συγκέντρωσή του θα πρέπει να αυξηθεί κατά 1.250 φορές για να αξίζει να γίνει εξόρυξη που θα έχει αγοραστική αξία.
Τα διαμάντια από την άλλη πλευρά, είναι αποτέλεσμα της τήξης λόγω πολύ υψηλών πιέσεων ενός πολύ κοινού στοιχείου, του άνθρακα. Στην απλή μορφή τους, μη πίεσης, είναι γνωστά ως γραφίτης, το υλικό που χρησιμοποιείται στα μολύβια. Συγκρινόμενο με το χρυσό, η μέση συγκέντρωση του άνθρακα στον φλοιό της γης είναι περίπου 200.000 μέρη στο δισεκατομμύριο, σύμφωνα με τον γεωλόγο William Fyfe.
Οπότε, η σπανιότητα των διαμαντιών δεν σχετίζεται τόσο με τη σύνθεσή τους όσο με τη φυσική μετατροπή του άνθρακα που μπορεί να εξορυχθεί και που είναι μια ιδιαίτερα επίπονη (και σπάνια επιτυχημένη) διαδικασία.
«Τα διαμάντια μπορούν να δημιουργηθούν μόνο στον μανδύα της γης (δηλαδή στο στρώμα εκείνο της γης που βρίσκεται κάτω από τον φλοιό της) και να έρθουν κάπως στην επιφάνεια, ή μπορούν να σχηματιστούν κατά τη διάρκεια σύγκρουσης με μετεωρίτες», αλλά αυτά τα διαμάντια είναι μικρά και ποτέ πετράδια, εξηγεί η Fedortchouk. «Τα διαμάντια που έχουν σχηματιστεί βαθιά στον μανδύα της γης μπορούν να έρθουν στην επιφάνεια με ένα βαθύ μάγμα ή να πιεστούν προς τα πάνω με την αργή όμως διαδικασία ανύψωσης ενός βράχου κατά τη διάρκεια ανάπτυξης ενός βουνού. Καθώς όμως ανεβαίνουν αργά τα διαμάντια μετατρέπονται σε γραφίτες και τελικά δεν καταφέρνουν να φτάσουν στην επιφάνεια σαν πολύτιμοι λίθοι.»
Η μαγική φόρμουλα για τη δημιουργία των διαμαντιών είναι η θερμοκρασία και η πίεση. Ο άνθρακας βρίσκεται θαμμένος σε βάθος τουλάχιστον 150 χλμ κάτω από την επιφάνεια της γης, σε θερμοκρασία περίπου 1.204 °C και πίεση στα 5 δισ. Pa και μετά έρχεται γρήγορα στην επιφάνεια με κάποια ηφαιστειακή έκρηξη και κρυώνει. Αυτή η μοναδική διαδικασία κάνει τα φυσικά διαμάντια πολύ πιο σπάνια από τον χρυσό, εξηγεί η Fedortchouk.
Η εφεύρεση όμως των συνθετικών διαμαντιών δυσκολεύει περισσότερο την ερώτηση. Τώρα οι επιστήμονες μπορούν να δημιουργήσουν εργαστηριακά τις απαραίτητες συνθήκες για την μετατροπή του γραφίτη σε διαμάντι, χωρίς την παρουσία ηφαιστειακής έκρηξης, αλλά δεν μπορεί να γίνει το ίδιο για τον χρυσό (δυστυχώς, η αλχημεία παραμένει μια ψευδοεπιστήμη). Ακόμα κι αν τα συνθετικά διαμάντια έχουν τελικά την ίδια σύνθεση με τα φυσικά, πωλούνται συνήθως 30 % πιο φτηνά επειδή δεν θεωρούνται εξίσου πολύτιμα, σύμφωνα με την εταιρεία κοσμημάτων Ritani.
Δηλαδή αυτή η απλή εργαστηριακή παραγωγή των διαμαντιών κάνει τα πετράδια αυτά λιγότερο σπάνια απ’ όσο νομίζουμε; Ο Faul διαφωνεί. «Τα διαμάντια που έχουν πολύ μικρό μέγεθος δεν αξίζουν να εξορυχθούν, σε πρώτη φάση», εξηγεί. «Ποιος θέλει να αγοράσει ένα διαμάντι που χρειάζεται έναν μεγεθυντικό φακό για να το δει; Ο χρυσός είναι πιο άφθονος από τα μεγάλα διαμάντια, αλλά τα διαμάντια ως στοιχείο δεν είναι ιδιαίτερα σπάνια. Νομίζω ότι μέρος της φήμης τους οφείλεται στις εκπληκτικές δημόσιες σχέσεις!»
