HomeHL-9Μια κυριακάτικη συνήθεια που χάθηκε

Μια κυριακάτικη συνήθεια που χάθηκε

Επιβιώνει από ηλικιωμένες νοικοκυρές στην ενδοχώρα

Διαφήμιση
Διαφήμιση

Το ψήσιμο του κυριακάτικου φαγητού στον φούρνο της γειτονιάς δεν ήταν μόνο μια συνήθεια της Κρήτης. Ήταν μια πρακτική που θα μπορούσε να συμβολίζει και μια ολόκληρη εποχή στην αστική ελληνική ιστορία, από την περίοδο μετά τον εμφύλιο μέχρι και την όψιμη μεταπολίτευση.

Η παράδοση αυτή, μια που πλέον η συνήθεια έχει χαθεί, τουλάχιστον στις πόλεις της Κρήτης αποτελεί ισχυρή ανάμνημη για πολλούς Ηρακλειώτες που ως παιδιά εκτέλεσαν χρέη κομιστή του ταψιού από τον φούρνο στο σπίτι και το αντίστροφο. Και όλοι ισχυρίζονται ότι η γεύση του φαγητού αυτού ήταν απαράμιλλη.

ksylofournos

Τι έψηναν οι Ηρακλειώτισσες στους φούρνους τις Κυριακές; Καταρχήν, οι διατροφικές συνήθειες ακόμη και στη δεκαετία του ’80 ήταν εντελώς διαφορετικές από τις σημερινές. Η κατανάλωση κρέατος γινόταν κυρίως την Κυριακή και τα οικογενειακά τραπέζια ήταν μια άλλη κυριακάτικη συνήθεια η οποία επιβιώνει και σήμερα. Έτσι, το κυριακάτικο μενού των δεκαετιών ΄50-΄80 στην Κρήτη περιλάμβανε ως επί το πλείστον γιουβέτσι, ψητό αρνί ή κατσικάκι, ψητό χοιρινό, γεμιστά, μουσακά ή παστίτσιο και σπανιότερα ψητό κοτόπουλο.

Οι νοικοκυρές ετοίμαζαν το ταψί με το φαγητό και αμέσως μετά την κυριακάτικη Λειτουργία, οι γειτονιές γέμιζαν με ταψιά σκεπασμένα με πετσέτες που κατευθύνονταν στον φούρνο για το ψήσιμο.

Οι αρτοποιοί στην ουσία διέθεταν τους επαγγελματικούς φούρνους τους, ηλεκτρικούς, χτιστούς ή ξυλόφουρνους, το μέγεθος των οποίων επέτρεπε το ταυτόχρονο ψήσιμο πολλών φαγητών για να καλυφθούν οι ανάγκες όλων των νοικοκυριών.

Μάλιστα, ακόμη και στα τέλη της δεκαετίας του ’90, μολονότι η συνήθεια είχε ήδη ατονήσει σε μεγάλο βαθμό εκδίδονταν ανακοινώσεις στον τοπικό τύπο που ενημέρωναν το κοινό πως την τάδε ημέρα αργίας «οι φούρνοι θα παρέμεναν ανοιχτοί μόνο για το ψήσιμο φαγητού».

Γιατί ατόνησε η συνήθεια;

«Το φαινόμενο αυτό παλαιότερα ήταν καθολικό, τώρα πια κανείς δεν ακολουθεί αυτή τη συνήθεια» λέει στο cretapost.gr ο πρόεδρος του Σωματείου Αρτοποιών νομού Ηρακλείου «Η Δήμητρα» Μανόλης Βολανάκης. Εξάλλου, οι συνθήκες ζωής έχουν αλλάξει και οι οικογένειες μολονότι εξακολουθούν να συναντιώνται τις Κυριακές, δεν μένουν στο σπίτι αλλά συνδυάζουν το μεσημεριανό φαγητό με μικρές εξορμήσεις ή επισκέψεις σε ταβέρνες και εστιατόρια.

Όπως διευκρινίζει ο κ. Βολανάκης οι ανάγκες της εποχής ήταν που είχαν διαμορφώσει τη συνήθεια αυτή. Εύλογα, αν αναλογιστεί κανείς ότι ειδικά την πρώτη 20ετία μετά τον Εμφύλιο, ελάχιστα ήταν τα νοικοκυριά που διέθεταν ηλεκτρική κουζίνα με φούρνο. Έτσι, οι νοικοκυρές έστελναν τα ταψιά στον φούρνο της γειτονιάς για να προσφέρουν μια εορταστική ατμόσφαιρα, ειδικής περίστασης στο μεσημεριανό τραπέζι. Όσο τα νοικοκυριά εξοπλίζονταν – με το πέρασμα του χρόνου – με νεότερες και πιο σύγχρονες συσκευές, τόσο ατονούσε η συνήθεια. Τη δεκαετία του ’80 είχε αρχίσει ήδη να περιορίζεται σημαντικά, ώσπου «έσβησε» οριστικά στη δεκαετία του ’90, τουλάχιστον όσον αφορά στις πόλεις.

Συχνό ήταν επίσης το φαινόμενο, σε μέρες που το νοικοκυριό είχε μεγάλη γιορτή και έπρεπε να παρασκευαστούν πολλά εδέσματα, ένα μέρος των φαγητών να ψήνεται στον φούρνο της γειτονιάς, μια και ο οικιακός φούρνος ήταν … κατειλημμένος με άλλο ταψί.

Σήμερα, το ψήσιμο του φαγητού στο αρτοποιείο επιβιώνει, τουλάχιστον σε επίπεδο Κρήτης, στην ενδοχώρα. Έχει όμως περιοριστεί και στα χωριά δραματικά, καθώς ελάχιστες πλέον ηλικιωμένες που δεν μπορούν εύκολα να αλλάξουν τις συνήθειες τους, συνεχίζουν την άλλοτε γενικευμένη συνήθεια.

Διαφήμιση
Διαφήμιση