Τους δύο τελευταίους αιώνες της Ενετοκρατίας που ξεκίνησε το 1211 και τερματίστηκε το 1669 με την άλωση του Χάνδακα από τους Οθωμανούς, το Βασίλειο της Κρήτης, το Regno di Candia των Ενετών, ήταν το σημαντικότερο πνευματικό, πολιτιστικό, καλλιτεχνικό και εμπορικό κέντρο της Νοτιοανατολικής Μεσογείου, ένα αληθινό «διαμάντι» για τη Γαληνοτάτη Δημοκρατία της Βενετίας, τη Serenissima.

doukiko3-1

Ήταν μια περίοδος που ανθούσαν οι τέχνες και τα γράμματα και οι Βενετσιάνοι άρχοντες με προεξάρχοντα τον Μεγάλο Δούκα είχαν επιδοθεί σε ένα πλήθος έργων, δημόσιων ως επί το πλείστον με στόχο η Κάντια, η πρωτεύουσα του Regno να μεταμορφωθεί σε μια μικρή Βενετία.

Επιβλητικά κτίρια, περίτεχνες κρήνες, ναοί, πλατείες και μέγαρα αρχοντικά δέσποζαν στο πιο κεντρικό σημείο της πρωτεύουσας του Βασιλείου της Κάντιας, στο σημείο δηλαδή όπου βρισκόταν ο καθεδρικός ναός του Αγίου Μάρκου, η γνωστή σε όλους μας Βασιλική του Αγίου Μάρκου.

Ο κεντρικός δρόμος της λαμπρής αυτής πολιτείας ήταν η Ruga Maistra, η σημερινή 25ης Αυγούστου, που ξεκινούσε από το λιμάνι και έφτανε μέχρι το Voltone, μια επιβλητική πύλη που ένωνε τα προάστια με το κέντρο. Δυστυχώς σήμερα από την πύλη αυτή, στον λεγόμενο από τους σύγχρονους Ηρακλειώτες «σταυρό της πόλης» και πιο συγκεκριμένα στο σημείο όπου βρίσκονται τα διάσημα μπουγατσατζίδικα των Λιονταριών δεν έχει απομείνει τίποτα.

doukiko4-1

Η κεντρική πλατεία της βενετσιάνικης Κάντιας ήταν η Piazza delle Biade δηλαδή η Πλατεία των Δημητριακών όπου και τότε όπως και σήμερα στην καρδιά της πόλης δέσποζε η Κρήνη Μοροζίνι.

Τα μεγάλα οικοδομήματα του κέντρου της Κάντιας γύρω από το επιβλητικό σιντριβάνι με το άγαλμα του Ποσειδώνα που η μανία του εγκέλαδου πιθανότατα εξαφάνισε, ήταν οι σιταποθήκες, το Fondaco, ίχνη του οποίου εντοπίζουμε και σήμερα στην οδό Χάνδακος, η Λέσχη των Αξιωματικών, δηλαδή η Λότζια όπου και το δημοτικό μέγαρο σήμερα και το palazzo του Βενετσιάνου Αρχιστράτηγου που βρισκόταν στον χώρο του Πάρκου Θεοτοκόπουλου.

Τα σπουδαία αυτά οικοδομήματα κύκλωναν κατά κάποιο τρόπο το πιο επιβλητικό, το πιο σημαντικό από όλα, το περίφημο Δουκικό Ανάκτορο, το Palazzo Ducale που αποτελούσε την έδρα και την κατοικία του ανώτατου άρχοντα του Βασιλείου της Κάντιας, του Μεγάλου Δούκα.

doukiko5-1

Το παλάτι αυτό βρισκόταν στον χώρο που σήμερα ονομάζουμε οικοδομικό τετράγωνο 33, το οποίο με την έντονα άναρχη, μεταμοντέρνα αισθητική του και την αμιγώς τουριστική φυσιογνωμία του, δεν θυμίζει σε τίποτα την αλλοτινή αίγλη της Ενετοκρατίας.

Κι όμως, ανάμεσα στα καταστήματα του τετραγώνου, το παρελθόν αποκαλύπτεται καθώς ερείπιά του βρίσκονται ενσωματωμένα σε σύγχρονα κτίρια, ορατά σε όλους και εύκολα προσβάσιμα.

Λίγη ακόμη ιστορία

Μια σχετικά σαφή εικόνα για το πώς έμοιαζε το Δουκικό Ανάκτορο μελετητές και αρχαιολόγοι άντλησαν από χάρτες και σχέδια του Κριστόφορο Μπουοντελμόντι αλλά και των ζωγράφων Γεωργίου και Μανέα Κλόντζα, όπως επίσης και από γραπτές αναφορές των Οθωμανών. Έτσι, εικάζουμε πως το Δουκικό Ανάκτορο ήταν διώροφο, γοτθικού ρυθμού, με ισόγειες στοές, θόλους, πυργίσκους και οδοντωτές απολήξεις.

doukiko6-1

Οι περιγραφές που έχουν σωθεί παραπέμπουν σε αντίστοιχα ανάκτορα που σώζονται άρτια και σήμερα σε ευρωπαϊκές πόλεις, κυρίως ιταλικές, που κατά το παρελθόν είχαν αποτελέσει κτήσεις της Γαληνοτάκης Βενετσιάνικης Δημοκρατίας όπως για παράδειγμα το Palazzo Comunale στην Πιατσέντσα της Ιταλίας.

Ο χρόνος, οι φυσικές καταστροφές και οι επικρατούσες αντιλήψεις παλαιότερων δεκαετιών στάθηκαν αμείλικτοι εχθροί για το βενετσιάνικο παρελθόν αυτής εδώ της πόλης.

Οι δύο καταστροφικοί σεισμοί του 19ου αιώνα στο Μεγάλο Κάστρο, του 1810 και του 1856 κατέστρεψαν το επιβλητικό παλάτι και ό,τι είχε απομείνει οικοδομήθηκε πρόχειρα από τους Οθωμανούς, «σπάζοντας» σε πολλές μικρές ιδιωτικές ιδιοκτησίες.

Στην κατάσταση αυτή βρήκε τα κτίσματα του σημερινού οικοδομικού τετραγώνου 33 η ανταλλαγή των πληθυσμών, καθώς σπιτάκια και καταστήματα που είχαν ανεγερθεί στα ερείπια του Δουκικού Ανακτόρου και ανήκαν σε Τούρκους του Μεγάλου Κάστρου πουλήθηκαν ως ανταλλάξιμα με ευθύνη της Εθνικής Τράπεζας.

Μάλιστα, το 1954 με την συναίνεση της τότε Αρχαιολογικής Υπηρεσίας που διοικητικά υπαγόταν στο Υπουργείο Παιδείας, δόθηκε το «πράσινο φως» για την κατεδάφισή τους προκειμένου στη θέση τους να δημιουργηθεί πλατεία.

doukiko2-1

Η ιστορική έρευνα μελετητών διαφόρων ειδικοτήτων μέχρι σήμερα δεν κατάφερε να αποδείξει κάτω από ποιες συνθήκες η κατεδάφιση αυτή δεν πραγματοποιήθηκε και πώς σώθηκαν κάποια από τα αρχιτεκτονικά κατάλοιπα του παλατιού, μέσα σε ιδιωτικές ιδιοκτησίες.

Η κεντρική πύλη σε κατάστημα με αθλητικά είδη

Κάπως έτσι, πριν από λίγα χρόνια ήρθε στο φως, με αφορμή τις εργασίες για την έναρξη της λειτουργίας καταστήματος αθλητικών ειδών γνωστής ντόπιας επωνυμίας απέναντι από τη Βασιλική του Αγίου Μάρκου, ένας από τους κεντρικούς ισόγειους θόλους του Δουκικού Ανακτόρου που οδηγούσε στην κεντρική πύλη.

Ο επιχειρηματίας με φροντίδα ανέδειξε το αρχιτεκτονικό κατάλοιπο στο εσωτερικό του καταστήματος, το οποίο σήμερα μπορεί να δει από κοντά κάθε ενδιαφερόμενος.

 Το Palazzo Comunale στην πόλη Πιατσέντσα της Ιταλίας, όπως σώζεται σήμερα. Εικάζεται πως το συγκεκριμένο οικοδόμημα θα είχε αρκετές ομοιότητες με το Δουκικό Ανάκτορο της Κάντιας

Το Palazzo Comunale στην πόλη Πιατσέντσα της Ιταλίας, όπως σώζεται σήμερα. Εικάζεται πως το συγκεκριμένο οικοδόμημα θα είχε αρκετές ομοιότητες με το Δουκικό Ανάκτορο της Κάντιας

Το Ηράκλειο με την άναρχη δόμησή του κρατά καλά κρυμμένο το παρελθόν του μέσα σε ιδιοκτησίες ιδιωτών, όπου καμία δημόσια υπηρεσία δεν έχει τη δυνατότητα της παρέμβασης.

Μόνο το εξασκημένο μάτι αρχαιολόγων και αρχιτεκτόνων ή εκείνων που με πάθος αναζητούν ίχνη της βενετσιάνικης Κάντιας μέσα στη σύγχρονη, τουριστική τσιμεντούπολη μπορεί να εντοπίσει τους θησαυρούς αυτούς που μαρτυρούν την αίγλη μιας πολύ μακρινής εποχής.

Διαφήμιση
Διαφήμιση