Ο Άρειος Πάγος μπορεί να ελέγχει το ύψος των αποζημιώσεων στα τροχαία

Με δύο αποφάσεις του ο Άρειος Πάγος, ακολουθώντας προγενέστερη απόφασή της Ολομέλειας του (έτους 2015), επανάλαβε ότι στο πλαίσιο της συνταγματικής αρχή της αναλογικότητας, μπορεί αναιρετικά να ελέγχει το ύψος της αποζημίωσης που έχει επιδικαστεί σε τροχαία ατυχήματα μόνο στις περιπτώσεις εκείνες που η αποζημίωση υπερβαίνει τα ακραία όρια της διακριτικής ευχέρειας του δικαστηρίου της ουσίας (Εφετείου).

Με άλλα λόγια ο Α.Π. μπορεί να ελέγχει αναιρετικά αν η αποζημίωση που επιδικάζεται από το Εφετείο είναι υπερβολικά μεγάλη ή υπερβολικά μικρή και σε περίπτωση που διαπιστώσει ότι ισχύει ένα από τα δύο αυτά (πολύ μικρή ή πολύ μεγάλη) θα αναπέμπει την υπόθεση στο Εφετείο για νέα κρίση (δίκη).

Συγκεκριμένα, το Δ΄ Τμήμα του Αρείου Πάγου με τις υπ΄ αριθμ. 90 και 464/2017 αποφάσεις του, αναίρεσε αντίστοιχες εφετειακές αποφάσεις, την μεν πρώτη καθώς το ποσό της αποζημίωσης που είχε επιδικαστεί ήταν που μεγάλο και στην δεύτερη επειδή ήταν πολύ μικρό.

Ο Άρειος Πάγος έκρινε ότι η κρίση του Εφετείου ως προς το ύψος της αποζημίωσης (χρηματικής ικανοποίησης) για ηθική βλάβη πρέπει να μην παραβιάζει την συνταγματική αρχή της αναλογικότητας, ούτε «να υπερβαίνει τα ακραία όρια της διακριτικής ευχέρειας, που αποτελεί, γενική αρχή του δικαίου», αλλά ούτε και να παραβιάζει την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ).

Αναλυτικότερα, οι αρεοπαγίτες αναφέρουν, μεταξύ των άλλων, στις δύο αποφάσεις τους:

«Επιβάλλεται σε κάθε περίπτωση να τηρείται, κατά τον καθορισμό του επιδικαζόμενου ποσού, η αρχή της αναλογικότητας ως γενική νομική αρχή και δη αυξημένης τυπικής ισχύος [άρθρα 2 παρ. 1 και 25 του ισχύοντος Συντάγματος] με την έννοια ότι η σχετική κρίση του δικαστηρίου, δεν πρέπει να υπερβαίνει τα όρια όπως αυτά διαπιστώνονται από τα δεδομένα της κοινής πείρας και την κοινή περί δικαίου συνείδηση σε ορισμένο τόπο και χρόνο, που αποτυπώνονται στη συνήθη πρακτική των δικαστηρίων, τούτο, διότι μια απόφαση, με την οποία επιδικάζεται ένα ευτελές ή υπέρμετρα μεγάλο ποσό, ως δήθεν εύλογο κατά την ελεύθερη κρίση του δικαστηρίου, προς αποκατάσταση της ηθικής βλάβης, ευτελίζει, στην πρώτη περίπτωση, (όσον αφορά τον παθόντα), το σεβασμό της αξίας του ανθρώπου, και στην δεύτερη, (όσον αφορά τον υπόχρεο), το δικαίωμα της περιουσίας τους, αφού το δικαστήριο επεμβαίνοντας στη διαφορά μεταξύ ιδιωτών πρέπει, όπως προαναφέρθηκε, να τηρεί μια δίκαιη ισορροπία ανάμεσα στα αντιτιθέμενα συμφέροντα, με παράλληλη προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων».

Παράλληλα, υπογραμμίζουν οι αρεοπαγίτες:

«Η κρίση του δικαστηρίου της ουσίας (Εγφετείο), ως προς το ύψος του ποσού της επιδικασθείσης χρηματικής ικανοποίησης, πρέπει να ελέγχεται αναιρετικά, για το αν παραβιάζεται ευθέως ή εκ πλαγίου (άρθρο 559 ΚΠολΔ), η αρχή της αναλογικότητας (άρθρο 2 παρ. 1 και 25 του Συντάγματος), αλλά και όταν διαπιστώνεται υπέρβαση από το δικαστήριο της ουσίας των ακραίων ορίων της διακριτικής του ευχέρειας»

Περιπτώσεις

Η πρώτη περίπτωση (απόφαση 90 / 2017) αφορούσε χρηματική ικανοποίηση λόγω ψυχικής οδύνης, που υπέστησαν από την παράνομη και υπαίτια συμπεριφορά του οδηγού, η οποία είχε ως αποτέλεσμα τον θανάσιμο τραυματισμό του γιού των προσφευγόντων γονέων και του αδελφού του. Αναλυτικότερα ως χρηματική ικανοποίηση λόγω ψυχικής οδύνης, επιδικάστηκαν στους δύο γονείς από 60.000 ευρώ και στον αδελφό 30.000 ευρώ.

Ο γιός και αδελφός που σκοτώθηκε ήταν 43 ετών, «ένας υγιέστατος, ζωντανός νέος άνδρας, ο οποίος δεν είχε ακόμη τελέσει γάμο και δεν είχε αποκτήσει τέκνα και όπως είναι πρόδηλο, βρισκόταν στην αρχή της προσωπικής και επαγγελματικής του ζωής, με προοπτική να ζήσει για πολλά χρόνια ακόμη, να δημιουργήσει δική του οικογένεια και πλήρη προσωπική και οικονομική αυτοτέλεια και γενικά να χαρεί τη ζωή». Οι γονείς του ήταν ηλικίας 79 και 77 ετών (το χρόνο του ατυχήματος) και ο αδελφός του 45 ετών

Σύμφωνα με τους αρεοπαγίτες το Εφετείο κρίνοντας ως προς το ύψος του ποσού της επιδικασθείσας ως χρηματική ικανοποίηση, «υπερέβη κατά τον καθορισμό αυτού τα ακραία όρια της διακριτικής του ευχέρειας, αφού τα επιδικασθέντα ποσά χρηματικής ικανοποίησης, λόγω ψυχικής οδύνης, κατά την κοινή πείρα, τη δικαστηριακή πρακτική (ακόμη και με βάση τη σχετική νομολογία που παραθέτει το Εφετείο στην προσβαλλόμενη απόφαση) και την περί δικαίου συνείδηση είναι μεγαλύτερα από τα επιδικαζόμενα σε παρόμοιες περιπτώσεις, με δεδομένη την καταγνωσθείσα κατά ποσοστό 50% συντρέχουσα αμέλεια του θανόντος».

Επίσης, συνεχίζει η αρεοπαγιτική απόφαση τα επιδικασθέντα ποσά χρηματικής ικανοποίησης λόγω ψυχικής οδύνης, υπερβαίνουν σημαντικά, αυτά που θα ήταν δίκαια και εύλογα για την ηθική παρηγοριά και ανακούφιση των αναιρεσιβλήτων, με αποτέλεσμα ο καθορισμός τους στο ως άνω ύψος, να παραβιάζει ευθέως την αρχή της αναλογικότητας (άρθρο 2 παρ. 1 και 25 του Συντάγματος)».

Με την δεύτερη περίπτωση (464/2017) το Εφετείο, επιδίκασε σε τροχαίο , ως χρηματική τους ικανοποίηση, λόγω ψυχικής οδύνης, τα ποσά των 35.000, 15.000 και 7.000 ευρώ στην θυγατέρα της θανούσας, τον πατέρα και αδελφό, αντίστοιχα και κρίθηκε ότι με τα ποσά αυτά το δευτεροβάθμιο δικαστήριο παραβίασε ευθέως κατά τον προσδιορισμό τους την αρχή της αναλογικότητας του άρθρου 25 παρ. 1 του Συντάγματος, καθόσον τα επιδικασθέντα ποσά υπολείπονται κατά πολύ των συνήθως επιδικαζομένων σε παρόμοιες περιπτώσεις.

Σύμφωνα με την αρεοπαγιτική απόφαση ο οδηγός του αυτοκινήτου όπου τραυμάτισε θανάσιμα οδηγό μοτοποδηλάτου, από αμέλειά του συνισταμένη στη μη προσήλωσή του στην οδήγηση, ενόψει και του ότι οδηγούσε υπό την επήρεια οινοπνεύματος, αφού βρέθηκε στο αίμα του οινόπνευμα 0,80 gr ανά λίτρο αίματος, με αποτέλεσμα να επηρεάζεται η οδηγική του ικανότητα, δεν οδηγούσε με σύνεση και με διαρκώς τεταμένη την προσοχή του στην οδήγηση, ενώ έβαινε με αυξημένη για τις ως άνω συνθήκες της οδού ταχύτητα και δη πάνω από το ως άνω επιτρεπόμενο όριο αυτής (ταχύτητας)

Σημειώνεται ότι ο οδηγός του αυτοκινήτου εγκατέλειψε τον τόπο του ατυχήματος, εμφανισθείς αργότερα στο οικείο Αστυνομικό τμήμα. Επίσης, ο οδηγός του αυτοκινήτου εγκατέλειψε τον τόπο του ατυχήματος και εμφανίστηκε αργότερα στο Αστυνομικό Τμήμα.

Protothema.gr