Καπετανάκειο: Το ιστορικό σχολείο του Ηρακλείου που έγινε «γιοφύρι της Άρτας»

Το δημοτικό τραγούδι που είναι αφιερωμένο στην ιστορία του Γιοφυριού της Άρτας, διδάσκεται πανελλαδικά στα σχολεία. Αποτελεί μέρος των εγκύκλιων σπουδών των ελληνόπουλων και ο στίχος «Ολιμερίς το χτίζανε το βράδυ γκρεμιζόταν» έγινε σημείο αναφοράς και δημοσιογραφικό τσιτάτο για τα έργα που μένουν ανεκτέλεστα ή καθυστερούν, χαρακτηριστικά, να ολοκληρωθούν.

Εν προκειμένω, ο στίχος αυτός θα μπορούσε να είναι και ο τίτλος του «οδοιπορικού» – φωτορεπορτάζ που έκανε το cretapost στο Καπετανάκειο, το ιστορικό σχολικό συγκρότημα του 1^ου Γυμνασίου και του 1^ου Λυκείου, από τις αίθουσες του οποίου πέρασαν γενιές και γενιές Ηρακλειωτών. Το συγκρότημα δεσπόζει πάνω σε τμήμα των ενετικών τειχών του Ηρακλείου. Για την ακρίβεια, σε ό,τι έχει απομείνει από τον προμαχώνα του Αγίου Δημητρίου. Ακόμη και η χωροθέτησή του, πάνω σε ένα μνημείο του Μεγάλου Κάστρου, έχει τη σημασία της στην πολύχρονη περιπέτεια που βιώνει η κοινότητά του.

Η εικόνα που παρουσιάζει σήμερα το συγκρότημα θα μπορούσε να αποτελέσει πηγή έμπνευσης για τον Ευγένιο Ιονέσκο. Ένα κτίριο, σχολικό, που το μισό είναι ευπρεπές, καλοφτιαγμένο και στεγάζει τους μικρότερους της κοινότητας, τους μαθητές του 1^ου Γυμνασίου. Το άλλο μισό, το κτίριο του 1^ου Λυκείου παραμένει γιαπί. Και μάλιστα, γιαπί εγκαταλελειμμένο. Με κουφώματα άδεια και τρομακτικά που χαίνουν σαν αδηφάγα στόματα θεριών της γραφειοκρατίας.

Οι μαθητές κάνουν μάθημα σε κοντέινερ. Λυόμενες κατασκευές το λένε επίσημα. Kαι τα γραφεία των καθηγητών, της γραμματείας, του διευθυντή, σε κοντέινερ στεγάζονται. Μια σειρά, θλιβερών κουτιών, στην άλλοτε μεγάλη αυλή του συγκροτήματος, που μοιάζουν περισσότερο με καταυλισμό σεισμόπληκτων, παρά με αίθουσες σχολείου. Κι όμως, δεν το βάζουν κάτω. Τα παιδιά, εκτονώνουν τη δημιουργικότητά τους στις λαμαρίνες που τους προστατεύουν από τα υλικά της οικοδομής, που στον πρώτο νοτιά, μπορούν να εκτοξευτούν στα κεφάλια τους. Πλούσια γκράφιτι, αναφορές σε έργα τέχνης, ποίηση, αρχικοί χρόνοι ρημάτων, χημικοί τύποι, εμβληματικές μορφές της προοδευτικής σκέψης, όπως ο Τσε Γκεβάρα ή η μάσκα του Anonymous, αποτελούν τον καμβά της νεανικής παρέμβασης, σε λαμαρίνες και κοντέινερ. Γιατί οι έφηβοι στο Καπετανάκειο, παραμένουν σκεπτόμενοι. Ζωγραφίζουν την καθημερινότητά τους, αποτυπώνουν τα μηνύματά τους, συμμετέχουν με ενθουσιασμό σε εκπαιδευτικά προγράμματα, συνεργάζονται. Μαθαίνουν. Έστω κι αν όλα αυτά γίνονται σε ένα σχολικό  συγκρότημα γιαπί.

Το 1^ο Γενικό Λύκειο Ηρακλείου, άνοιξε τις πύλες του φιλόξενα για το cretapost.

Μιλάμε με το διευθυντή του, το μαθηματικό Μανώλη Μηλάκη, ο οποίος μας λέει «το σχολείο, θα έπρεπε να είχε παραδοθεί το 2011». Φτάσαμε στο 2015, και το θέμα της σχολικής στέγης στο Καπετανάκειο, παραμένει ανοιχτό για το εκπαιδευτικό ρεπορτάζ του Ηρακλείου.

 

 

Το χρονικό

Η ιστορία του έργου, δηλαδή της στατικής αποκατάστασης του σχολικού συγκροτήματος, ξεκινά την εποχή του θεσμού της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης. Επί των ημερών της Βαγγελιώς Σχοιναράκη, στη Νομαρχία Ηρακλείου, είχαν γίνει εκτεταμένες μελέτες στατικής επάρκειας σε όλα τα παλιά σχολικά κτίρια του Ηρακλείου. Για το Καπετανάκειο κρίθηκε απαραίτητη, η υλοποίηση έργων που θα αφορούσαν στη συντήρηση, την επισκευή του και τη στατική του ενίσχυση, διευκρινίζει ο κ. Μηλάκης. Η εργολαβία, όμως, ξεκίνησε χωρίς μελέτη. Άρχισαν να φτιάχνονται τα θεμέλια και το υπόγειο, που πρόλαβε να ολοκληρωθεί. Οι μεταβολές στον αυτοδιοικητικό χάρτη, η έλευση του «Καλλικράτη» και κυρίως η επέλαση της οικονομικής κρίσης, που πρώτα από όλους χτύπησε αλύπητα τον κλάδο της οικοδομής και στένεψε δραματικά τα οικονομικά περιθώρια της αυτοδιοίκησης, αποτέλεσαν μεταξύ άλλων τις αφορμές, για να μείνει το έργο της στατικής αποκατάστασης του 1^ου Λυκείου, ημιτελές. Οι εργολάβοι που είχαν αναλάβει το έργο δεν πληρώνονταν, και το έργο έμεινε μισό.

Από το 2013, διευκρινίζει ο κ. Μηλάκης, ξεκίνησε μια μεγάλη νομική προσπάθεια για να επιλυθεί το πρόβλημα, με τη συνδρομή του Αντιπεριφερειάρχη Ηρακλείου Ευριπίδη Κουκιαδάκη. Ταυτόχρονα, καθηγητές, μαθητές και γονείς, διαμαρτύρονταν, έκαναν κινητοποιήσεις, η υπόθεση έφτασε στη βουλή με ερωτήσεις βουλευτών. Πλην όμως, το σχολείο παραμένει σαν … σεισμόπληκτο, «χτυπημένο» από τις ράθυμες δονήσεις της γραφειοκρατίας.

Το 2014, σημειώνει ακόμη ο διευθυντής του 1^ου Λυκείου, η περιφέρεια Κρήτης τονίζει το προφανές. Δεν είναι πια ο υπεύθυνος φορέας για τη συντήρηση των σχολικών συγκροτημάτων. Αρμόδιος είναι ο δήμος Ηρακλείου. Εξάλλου, ο νόμος, ο καταστατικός χάρτης της αυτοδιοίκησης, το λέει ρητά. Στις μέρες μας, όμως, έργο χωρίς μελέτη, δε χρηματοδοτείται. Ο Δήμος Ηρακλείου αναθέτει σε ιδιωτικό μελετητικό γραφείο τη μελέτη αποπεράτωσης του κτιρίου του 1^ου Λυκείου, την οποία παραλαμβάνει το Μάιο του 2014. Και τότε είναι που παρουσιάζεται ακόμη ένα πρόσκομμα. Το σχολείο βρίσκεται πάνω στα Ενετικά Τείχη. Η όποια παρέμβαση έπρεπε να περάσει από την έγκριση της αρμόδιας Εφορίας Αρχαιοτήτων. Το Σεπτέμβρη του 2014, μαζί με το πρώτο κουδούνι της σχολικής χρονιάς, η αρχαιολογική υπηρεσία δίνει το «πράσινο φως». Χρειάστηκε να περάσει ένα ολόκληρο καλοκαίρι!

Και κάπως έτσι, φτάσαμε στο 2015. Η σύγχρονη ιστορία του Καπετανάκειου, έκλεισε την εφταετία. Ο Δήμος Ηρακλείου εργάζεται για τα τεύχη δημοπράτησης, και το μόνο που εκκρεμεί για να ετοιμαστεί ο φάκελος του σχολείου είναι η μελέτη της Πυροσβεστικής, για την πυροπροστασία του οικοδομήματος και την έγκριση των τρόπων διαφυγής σε περίπτωση πυρκαγιάς, μας λέει ο κ. Μηλάκης. Ίσως, την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές, ο φάκελος να έχει ολοκληρωθεί…

Το θέμα εξάλλου, απασχόλησε και πρόσφατη ευρεία συνάντηση στην Περιφέρεια Κρήτης, όπου ο περιφερειάρχης Σταύρος Αρναουτάκης, δεσμεύτηκε ότι αν ο φάκελος έχει ολοκληρωθεί μέχρι τον Απρίλιο, θα μπορέσει να ξεκινήσει προσπάθεια για να ενταχθεί το έργο στο ΕΣΠΑ και να εξασφαλίσει τα απαιτούμενα κονδύλια.

Κι αυτό, όμως, υπογραμμίζει ο κ. Μηλάκης, χρειάζεται τη γραφειοκρατία του. Το ΕΣΠΑ θα «ανοίξει» σε λίγες μέρες. Η μελέτη θα πρέπει να είναι έτοιμη, για να μπορέσει η Περιφέρεια να προχωρήσει στη σχετική πρόσκληση ενδιαφέροντος, μέσα στο μήνα που ξεκινά αύριο. Αλλά ακόμη και όταν ολοκληρωθεί το στάδιο αυτό, θα χρειαστούν άλλες … 52 μέρες για να δημοσιευτεί στο ΦΕΚ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

«Εισπράξαμε καλές προθέσεις» λέει ο κ. Μηλάκης. «Αλλά και πολύ απογοήτευση από τη γραφειοκρατία. Όποιες ενέργειες κι αν γίνονταν όλο αυτό το χρονικό διάστημα δεν ήταν αποτελεσματικές. Το μόνο που μας ΄΄σώζει΄΄ είναι η δημοτικότητα του σχολείου μας. Γι’ αυτό οι γονείς μας εμπιστεύονται τα παιδιά τους, παρά το ότι γνωρίζουν τις κτιριακές συνθήκες».

Παρ’ όλα αυτά δεν χάνει την αισιοδοξία του. Αλίμονο, εξάλλου, στον εκπαιδευτικό που δεν είναι αισιόδοξος. «Θέλω να πιστεύω» μας είπε καταλήγοντας «ότι το Σεπτέμβριο του 2016 οι μαθητές θα επιστρέψουν στο σχολείο τους».

«Σε κάθε νεροποντή πλημμυρίζει η αυλή»

Μέχρι τότε, η σχολική κοινότητα του Καπετανάκειου θα εξακολουθήσει να προσαρμόζεται στις δύσκολες συνθήκες της καθημερινότητάς της.

«Υπάρχει ένα ζήτημα με την ασφάλεια των μαθητών» λέει ο διευθυντής του σχολείου. Και έχει δίκιο. Τα παιδιά και οι καθηγητές, περνούν το μεγαλύτερο μέρος της μέρας τους, γύρω από ένα γιαπί, μία οικοδομή. Το μόνο που τους προστατεύει είναι ένας «φράκτης» από λαμαρίνες. «Τι μέρες, για παράδειγμα, που είχαμε τους θυελλώδεις ανέμους, ήταν ευτύχημα που δεν είχαμε τραυματισμό παιδιού ή καθηγητή» τονίζει με έμφαση ο κ. Μηλάκης και σημειώνει ότι οι καιρικές συνθήκες αποτελούν πρόβλημα για το σχολείο. Σε κάθε νεροποντή, φερ’ ειπείν, πλημμυρίζει η αυλή. Ούτε διάλειμμα μπορούν να κάνουν, ούτε και το μάθημα της γυμναστικής. Και ένας ακόμη παράγοντας, τις συνέπειες του οποίου υπογράμμισαν όλοι στο cretapost. Οι συνθήκες προκαλούν εκνευρισμό σε μικρούς και μεγάλους. «Επηρεάζεται η ψυχολογία όλων μας» λέει ο κ. Μηλάκης «προσαρμοζόμαστε στην κατάσταση που ζούμε, αναγκαστικά».

Έτσι, σήμερα το μεγαλύτερο πρόβλημα του σχολείου, εκτός φυσικά από την απουσία … κτιρίου, είναι η αυλή, στην οποία συνωστίζονται 800 περίπου παιδιά, Γυμνασίου και Λυκείου. Δεν το βάζουν κάτω, όμως. Ούτε τα παιδιά, ούτε οι καθηγητές. Το 1^ο Λύκειο Ηρακλείου έχει ένα εξαιρετικό δυναμικό εκπαιδευτικών, και μαθητές πολυτάλαντους, δημιουργικούς, που αγαπούν τη γνώση. Η πολιτιστική του παρουσία είναι ιδιαίτερα έντονη. Θεατρικές παραστάσεις, ποιητικές συλλογές, γκράφιτι, συμμετοχή σε πλήθος προγραμμάτων, ανταλλαγές και αδελφοποιήσεις με άλλα σχολεία της Ευρώπης.

Μπορεί σήμερα, το κτίριο του ιστορικού σχολείου του Ηρακλείου, να μην είναι «κόσμημα». Είναι όμως η «ψυχή» του. Κι αυτό έχει σημασία.

Ελίνα Φαρσάρη